معرفی و دانلود کتاب تاریخ علم فیزیک

معرفی کتاب تاریخ علم فیزیک

مهرداد قائدی در کتاب تاریخ علم فیزیک به شرح و بررسی مسیری پرداخته که علم فیزیک، از دوران کلاسیک خود طی کرده تا به دوران جدید برسد. او در این کتاب، تاریخ این علم را پیش از فیزیک کوانتوم و پس از آن بیان می‌دارد. از این رو، نظریات دانشمندان این علم، از دوران رنسانس تا قرن 19 میلادی ذیل تاریخ فیزیک کلاسیک و از قرن 19 تا دوران حاضر، ذیل مبحث فیزیک جدید مورد بررسی قرار می‌گیرد.

درباره‌ی کتاب تاریخ علم فیزیک

بنابر یک تعریف کلی، علم بر پایه‌ی سه رشته‌ی شیمی، زیست‌شناسی و فیزیک بنا گذاشته شده است و در این میان، فیزیک به‌عنوان یکی از جالب‌ترین و مهم‌ترین علومی که بشر با آن مواجه شده، شناخته می‌شود. تمام علوم جدید ما، نام خود را از یونان باستان گرفته‌اند. در مورد فیزیک، این کلمه از «Physic» گرفته شده که به معنای «دانش طبیعت» است. بنابراین، فیزیک به مطالعه‌ی طبیعت، در ابتدایی‌ترین سطح آن می‌پردازد. ماده، رفتار و حرکت، انواع انرژی، زمان، مکان و تعاملات آن‌ها، حوزه‌های مطالعاتی فیزیک هستند. طبق این تعریف، ماوراء‌الطبیعه یا متافیزیک در دایره‌ی این علم جایی ندارند.

نویسنده‌ی کتاب تاریخ علم فیزیک، مهرداد قائدی، در اثر خود، سرگذشت علم فیزیک را تشریح می‌کند. این علم مسیر پرفراز‌و‌نشیبی داشته و تاریخ آن به سه بخش فیزیک باستان، کلاسیک و جدید تقسیم می‌شود. از زمانی که بشر توانست از دغدغه‌ی خوراک، پوشاک و مسکن خارج شود و با دنیای پیرامون خود برخورد جدی‌تری، جز به قصد بقا داشته باشد، تفکر برای یافتن دلایل مستدل از چگونگی ایجاد جهان و جهانیان آغاز شد. نویسنده در این کتاب، تاریخ علم فیزیک را از دوران کلاسیک تا جدید شرح می‌دهد.

بنابر گفته‌ی مورخان، علم محض در قرن پنجم پیش از میلاد در یونان پدید آمده است. این دوره تا زمان رنسانس، به دوران باستانی مطالعات فیزیکی مربوط است. پس از آن از حدود قرون 15 میلادی تا قرن 19، به دوران کلاسیک فیزیک شهرت دارد و از آن زمان تاکنون، نظریات مطرح‌شده به دوران فیزیک جدید برمی‌گردند. اگر دوران باستان را مرحله‌ای بدانیم که در طی آن صرفاً چند نظریه‌ی خام و درهم‌آمیخته با علوم مابعدالطبیعی مطرح شده، ممکن است تصور کنیم که فیزیک باستان و احتمالاً فیزیک کلاسیک چندان هم پرمایه نیستند. خلاف چیزی که به نظر می‌رسد، فیزیک پیش از کشف کوانتوم، به‌هیچ‌وجه بی‌اهمیت یا اشتباه نبوده است. اساساً توجه به فیزیک کلاسیک از لحاظ تغییرات روش‌شناختی اهمیت بالایی دارد. ظهور ابزارهای نوری مانند میکروسکوپ و تلسکوپ، امکان کشف اتم و شناسایی گرانش را ممکن کرد.

مهرداد قائدی در کتاب تاریخ علم فیزیک، با رویکردی علمی به بیان و شرح مراحلی که فیزیک از سر گذرانده، می‌پردازد. نویسنده ابتدا شرح مختصری از انتقال علم از دوران باستان به دوران کلاسیک ارائه می‌دهد. دانشمندان بسیاری از ارسطو و افلاطون، ابوریحان بیرونی، خواجه نصیر و ابن هیثم در پی شناخت جهان هستی و کشف مسائل علمی بودند. تا پیش از رسیدن اروپا به عصر روشنگری، علم در قبضه‌ی دانشمندان مسلمان بود؛ اما با راهیابی رساله‌های علمی به اروپا و شروع تغییرات بنیادین در قرون چهارده، پانزده و شانزده میلادی، علم به طرز چشمگیری در اروپا رشد کرد و پایه‌های علم جدید بنا گذاشته شد.

کتاب تاریخ علم فیزیک به مطالعه‌ی مباحثی چون علم مکانیک، نظریه‌ی ‌ارسطو درباره‌ی حرکت، نظریات گالیله، نیوتون، لاگرانژ، نظریه‌ی قانون‌ گرانش، مسئله‌ی افق، نظریه‌ی اتمی بور، مدل‌‌های اتمی و پیدایش اسپین، اصل طرد، سفر در زمان و ورود به ابعاد بالاتر، نظرات اینشتین، سیاه‌چاله‌ها، فیزیک هسته‌ای، ذرات آلفا و بتا، اشعه‌ی گاما و... می‌پردازد. مهرداد قائدی در توضیحات کتاب خود تلاش کرده است از تصاویر مربوط به هر بحث استفاده کند تا متن به‌طور واضح‌تر در حافظه‌ی مخاطب جای گیرد.
کتاب تاریخ علم در سال 1400 توسط نشر آپریس به چاپ رسید.

کتاب تاریخ علم فیزیک مناسب چه کسانی است؟

این کتاب در درجه‌ی اول به دانشجویان رشته‌‌ی فیزیک پیشنهاد می‌شود؛ اما علاقه‌مندان تاریخ علم فیزیک نیز از جمله مخاطبان کتاب پیش‌رو خواهند بود.

در بخشی از کتاب تاریخ علم فیزیک می‌خوانیم

کسی که فیزیک اِتِر و ارتباط‌های آن را با نظریه‌ی میدان با وضوح بسیار می‌دانست و درعین‌حال به اینشتین یاری رساند تا راه خود را بیابد، هندریک نورت بود؛ او از سال‌های 1877 تا 1912 استاد فیزیک نظریی در دانشگاه لیدن بود، نسل‌های مختلف از فیزیکدانان جوان توانایی فوق‌العاده او برای ایفای نقش دوگانه‌ای را که به‌عنوان نظریه‌پرداز خلاق و منتقد مشفق داشت، می‌ستودند. شیوه‌ی کار او مانند ماکسول و گیبس جمع‌آوری مکتبی از دانشجویان محقق نبود، بااین‌حال فیزیکدانانی از سراسر جهان در جلسات سخنرانی‌هایی که درباره‌ی الکترودینامیک داشت، حضور می‌یافتند.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
فیزیک کلاسیک؛ تاریخ جهان فیزیک پیش از کوانتوم
داستان پرپیچ‌و‌خم علم
عصر تاریکی
انتقال علم و رخ دادن رنسانس
مکانیک
مکانیک کلاسیک
اندیشه حرکت
نظریه ارسطو در مورد حرکت
دوران پس از ارسطو
گالیلئو گالیله برای اولین‌بار ریاضیات را وارد مکانیک کرد
نیوتن و انقلابی عظیم
صورت‌بندی لاگرانژ از مکانیک
تقارن و نتایج آن
مشکلات مکانیک کلاسیک
قوانین نیوتن
دستگاه مرجع مطلق اتر و فضا و زمان نیوتنی
قانون گرانش
ناتوانی در توصیف حرکت الکترون‌ها در اتم
بررسی نارسایی‌های فیزیک کلاسیک و آغازی بر فیزیک کوانتوم
تابش جسم سیاه
تابش میکروموج کیهانی زمینه
مسئله افق
الگوی سیاره‌ای رادرفورد
نظریه اتمی بور
مسئله ذره-موج
به دنیای نسبیت خوش آمدید!
نسبیت
آغاز
مکتب فضا-زمان
پرتوهای کاتدی، اشعه‌ ایکس و الکترون‌ها
از مدل‌های اتمی تا پیدایش اسپین
h جادویی
بور؛ یک فیزیکدان کامل
انقلابی از جنس دانمارک
مهر تأیید آزمایش فرانک-هرتز
بخشی از مصاحبه‌ی فرانک در سال 1960
نسل دوم؛ ظهور مردی استثنایی
اصل طرد
اسپین
پایان؛ مردی بالاتر از اینشتین
سفر در زمان و ورود به ابعاد بالاتر
دروازه‌های ورود به ابعاد بالاتر و سفر در زمان
نگاهی گذرا به کتاب آسیموف می‌اندازیم
سیاه چاله‌
پل اینشتین-روزن
سیاه چاله‌های چرخان
رصد سیاه چاله‌ها
تلسکوپ پرتو ایکس چاندرا
ماشین زمان وَن استوکوم
نظریه‌ی اینشتین احتمال سفر در زمان را نیز فراهم می‌آورد
ون استوکوم
فیزیک هسته‌ای؛ از ماری کوری تا لیزه مایتنر
کمی تاریخ
ماری کوری؛ مایه‌ی فخر جامعه زنان
زن نابغه
پرتوهای بکرل
عنصری به نام یک کشور
زوج کوری
ساعات مرگبار
سال‌های پایانی
ارنست رادرفورد؛ مردی از تبار زلاندنو
ورود به جهان علم
ذرات آلفا
ذرات بتا
قابلیت نفوذی ذرات بتا از آلفا زیادتر است
اشعه گاما
ماجرای نوترون
کمی خصوصی‌تر با رادرفورد
منابع و مآخذ