معرفی و دانلود کتاب اصول و فنون رویکرد مراجع محور در روان درمانی کودکان و نوجوانان

معرفی کتاب اصول و فنون رویکرد مراجع محور در روان درمانی کودکان و نوجوانان

کودکی و نوجوانی، نقش پررنگی در زندگی هر انسانی دارد و تأثیر حوادث این دو دوره، به‌سادگی از میان نمی‌رود. با توجه به حساسیت این سنین، کتاب روان‌شناسیِ اصول و فنون رویکرد مراجع محور در روان درمانی کودکان و نوجوانان اثر مارک پرور، راهکارهای گوناگونی را برای نحوه‌ی صحیح رفتار با این گروه‌های سنی بسیار حساس، در اختیار خوانندگان قرار داده تا بهتر بتوانند مشکلات کودکان و نوجوانان را درک و به حل آن‌ها کمک کنند.

درباره‌ی کتاب اصول و فنون رویکرد مراجع محور در روان درمانی کودکان و نوجوانان

سازمان یونیسف در سال 2007 میلادی، تحقیقات گسترده‌ای را آغاز کرد. موضوع این تحقیقات بررسی آمار و چرایی ابتلای کودکان و نوجوانان به اختلال افسردگی بود. نتایج این تحقیق، همچون شوکی برای جامعه‌ی روان‌درمان‌گران بود. آمار به‌دست‌آمده نشان داد که حدود یک‌چهارم از جمعیت نوجوانان، احساس افسردگی را دائماً تجربه می‌کنند و از هر ده نوجوان، یکی از آن‌ها به نوعی از اختلالات شناختی مبتلاست.

بسیاری از نوجوانان و کودکان تصور می‌کنند برای کسی مهم نیستند، حرف‌ها و خواسته‌هایشان شنیده نمی‌شود و کسی آن‌ها را درک نمی‌کند. در این میان شاید بتوان تصور کرد که نوجوانان به واسطه‌ی گذرکردن از دوران رشد اولیه، از احساسات منفی و مثبت خود دقیق‌تر آگاه هستند و برایشان راحت‌تر است که مشکلات خود را با درمانگر در میان بگذارند؛ اما کودکان نمی‌توانند احساساتی مثل خشم، رنج، حسادت و ترس را از یکدیگر تشخیص دهند و درباره‌ی آن‌ها صحبت کنند. وجود همین ویژگی در کودکان، فرایند روان‌درمانی آن‌ها را پیچیده‌تر می‌کند.

با در نظر گرفتن اهمیت برخورداری از سلامت و بهداشت روان در این سنین و دشواری‌های رسیدن به این هدف، کتاب اصول و فنون رویکرد مراجع محور در روان‌درمانی کودکان و نوجوانان (Counselling and Supporting Children and Young People: A Person-Centred Approach) که در پی بررسی و شرح مشکلات روان‌شناختی کودکان و نوجوانان برآمده، با ترجمه‌ی آسیه اناری و الهه عزیزی در انتشارات نسل یاسان به فارسی ترجمه شده و در اختیار دغدغه‌مندان قرار گرفته است.

متأسفانه همچنان برخی از والدین تصور می‌کنند که کودکان و نوجوانان به دلیل نداشتن مشکلات مالی و بودن تحت حمایت اقتصادی خانواده، هیچ‌گونه مشکلی ندارند و نیازی نیست که در صورت مشاهده‌ی غم و پرخاشگری در آن‌ها، از روان‌درمان‌گر و متخصص کمک بخواهند. مارک پرور (Mark Prever)، از پیشگامان توسعه‌ی روان‌درمانی، فصل اول این کتاب را با این عنوان آغاز می‌کند که چرا روان‌درمانی و مشاوره با کودکان و نوجوانان در رویکرد مراجع محور متفاوت است؟ این پرسش به نکته‌ای اثبات‌شده به این شرح اشاره می‌کند که: فرایند روان‌درمانی کودکان و نوجوانان همچون روان‌درمانی بزرگسالان نیست و این دو، باید به شکل متمایز بررسی شوند.

مارک پرور در کتاب اصول و فنون رویکرد مراجع محور در روان‌درمانی کودکان و نوجوانان، با استفاده از تجربیات همکارش کارل راجرز، عنوان می‌کند که تأثیر مشاوره و نظرات روان‌درمان‌گر بر افکار و احساسات کودکان و نوجوانان بسیار عمیق‌تر از بزرگسالان است. به همین دلیل درمان‌گر باید با مراقبت و حساسیت بسیار بالایی با مراجع کم‌سن‌وسال خود گفت‌وگو کند.

کتاب اصول و فنون رویکرد مراجع محور در روان‌درمانی کودکان و نوجوانان، در پی یافتن پاسخ این پرسش است که چرا کودکان و نوجوانان خوشحال نیستند؟ چرا آمار خودکشی، خودزنی و دچارشدن به انواع آسیب‌های اجتماعی، خصوصاً در میان نوجوانان به‌طرز نگران‌کننده‌ای بالا رفته است؟ مارک پرور با استفاده از آراء روان‌درمان‌گران گوناگون، دلایلی مانند فروپاشی خانواده، مشکلات تحصیلی و تغییرات هورمونی را ازجمله عوامل درگیرشدن کودکان و نوجوانان با اختلالاتی همچون افسردگی عنوان می‌کند.

نویسنده‌ی کتاب حاضر، در فصل‌های پایانی اثر خود به‌طور ویژه به موضوع روان‌شناسی کودکان می‌پردازد. علاوه‌بر این، چگونگی تشخیص بیماری در کودکان را متفاوت اعلام می‌کند و علائم ابتلا به افسردگی در این سنین با علائم یک نوجوان را یکسان نمی‌داند. او همچنین روش‌های درمان کودکان را نیز بسیار متفاوت می‌داند. مارک پرور در کتاب کتاب اصول و فنون رویکرد مراجع محور در روان‌درمانی کودکان و نوجوانان به همکاران خود توصیه می‌کند که در روان‌درمانی کودکان، از روش‌های خلاقانه‌ای مثل استفاده از بازی، موسیقی و نمایش استفاده کنند. وی شیوه‌ی درمان کودکان را نیز شرح می‌دهد و از سرعت و تأثیرگذاری بالای برخی شیوه‌های درمانی می‌گوید.

این کتاب برای روان‌درمان‌گران ویژگی‌های مختلفی را برمی‌شمارد و از آن‌ها توقع دارد که هنگام مواجه‌شدن با کودکان و نوجوان، محترمانه، متواضعانه، صبورانه، هم‌دلانه و منصفانه برخورد کنند. از نگاه مارک پرور، نوجوان یا کودک‌بودن مراجع نباید موجب شود که روان‌درمان‌گر، نگاهی بالادستانه به او داشته باشد و از نصیحت‌کردن به جای گفت‌وگو استفاده کند. در فصل‌های پایانی کتاب اصول و فنون رویکرد مراجع محور در روان‌درمانی کودکان و نوجوانان، پرسش‌هایی نیز مطرح شده‌اند که خواننده می‌تواند با پاسخ‌دادن به آن‌ها، اطلاعاتی که از کتاب دریافت نموده را محک بزند.

نکوداشت‌های کتاب اصول و فنون رویکرد مراجع محور در روان درمانی کودکان و نوجوانان

• مارک پرور متعهد به رویکرد شخص‌محور است. او مشتاقانه می‌کوشد تا کودکان و نوجوانان در رفاه بیشتری باشند. اثر او علمی و جالب است. پرور با مطالعات موردی فراوان، به کتاب خود جان بخشیده است. کتاب اصول و فنون رویکرد مراجع محور در روان‌درمانی کودکان و نوجوانان، به همه‌ی کسانی که با کودکان و نوجوانان کار می‌کنند دل‌گرمی می‌دهد و می‌تواند بسیاری از مشکلاتشان را حل کند. (برایان تورن، استاد بازنشسته‌ی دانشگاه آنگلیا)
• اثری قابل‌توجه و هیجان‌انگیز. مشاهده‌ی اینکه رویکرد مراجع‌محوری در درمان کودکان و نوجوانان مورداستفاده قرار بگیرد، لذت‌بخش بود. (کارمل مولان)

کتاب اصول و فنون رویکرد مراجع محور در روان درمانی کودکان و نوجوانان برای چه کسانی مناسب است؟

مطالعه‌ی این کتاب خواندنی از مارک پرور، تحت عنوان اصول و فنون رویکرد مراجع محور در روان‌درمانی کودکان و نوجوانان، به روان‌درمانگران، روان‌شناسان و افرادی که به مطالعات حوزه‌ی روان‌کاوی کودک و نوجوان علاقه‌مند هستند، توصیه می‌شود.

در بخشی از کتاب اصول و فنون رویکرد مراجع محور در روان درمانی کودکان و نوجوانان می‌خوانیم

در جوانی برخی اوقات اعتقاد داریم که همه چیز را می‌دانیم. وقتی به بزرگسالی می‌رسیم، می‌فهمیم که همه چیز را نمی‌دانیم اما در برخی مسائل، مهارت داریم. ما ممکن است در محاسبات ریاضی مهارت بیشتری نسبت به کودک خردسال داشته باشیم، تاریخ را بهتر درک می‌کنیم و از نحوه‌ی کار جهان طبیعی آگاهی بیشتری داریم. به علاوه امکان دارد با دقت و واقع‌بینی بیشتری طراحی و نقاشی کنیم. چیزی که ما هرگز نمی‌توانیم بهتر بفهمیم، دنیای مراجعان کودک و نوجوان است؛ دنیایی که آن‌ها می‌بینند و درک می‌کنند. همدلی، توانایی ورود به دنیای کودک/نوجوان و دیدن آن دنیا مانند آن‌ها، احتمالاً سخت‌ترین بخش کار با مراجعان کودک و نوجوان است. من همدلی را این‌گونه توصیف می‌کنم که کودک یا نوجوان این اعتماد را داشته باشد که دست ما را بگیرد و دنیای خود را به ما نشان دهد. در حال قدم زدن در کنار هم، به احتمال زیاد آن‌چه را که آن‌ها می‌بینند خواهیم دید، نه آن‌چه فکر می‌کنیم می‌بینیم، می‌خواهیم ببینیم یا چیزی که مایلیم مراجع کودک و نوجوان ما ببیند. داشتن رویکرد مراجع محور با کودکان و نوجوانان، به یک پیش شرط اساسی نیاز دارد: «از بین بردن باورهای همگانی و معمول در مورد کودک/ نوجوان.» یعنی این‌که آن‌ها نمی‌توانند تصمیم بگیرند چه چیزی برایشان بهتر است.

با این حال، اگر محیط مناسب و رابطه بدون قضاوت و در‌ عین‌حال، خودمان بودن را فراهم کنیم، کودکان و نوجوانان روش و شیوه‌های خود را برای حل مشکلات پیدا می‌کنند. از بسیاری جهات، کودکان و نوجوانان از قبل می‌دانند که چه چیزی برای آن‌ها مناسب است و با رابطه‌ی درمانی مراجع محور، فرصتی برای تجربه‌ی بیشتر این مسئله در درون یا بیان آن با کلمات به دست می‌آورند. گاهی اوقات باید درک کنیم امکان تغییر ساختاری در ابعاد زندگی کودکان و نوجوانان وجود ندارد، اما روان درمانی مراجع محور می‌تواند به رشد شخصی، در طول زمان منجر شود. بزرگسالان و هم‌سالان تقریباً از لحظه تولد، کودکان و نوجوانان را شکل می‌دهند و این قضاوت‌ها -چه آشکار و چه پنهان- معمولاً تعیین کننده‌ی این است که کودک/ نوجوان خود را در ارتباط با دیگران چگونه می‌بیند. اما اتاق روان درمانی مراجع محور، جایی است که مراجعان کم سن و سال می‌توانند آزادانه‌تر به آن‌چه که می‌خواهند تبدیل شوند: انعطاف‌پذیرتر، شکوفاتر، با اعتماد به نفس‌تر و متمایل‌تر به چیزی که ممکن است باشند.

فهرست مطالب کتاب

درباره‌ی نویسنده
مقدمه مترجمان
بخش اول: اصول و نظریه‌ها
1. مقدمه: چرا روان درمانی و مشاوره با کودکان و نوجوانان در رویکرد مراجع محور متفاوت است؟
2. رویکرد مراجع محور: چهارچوب‌های نظری
3. ابعاد تاریخی، اخلاقی و حقوقی در روان‌درمانی با کودکان و نوجوان
4. ارزیابی نتایج حاصل از درمان
5. چرا کودکان و نوجوانان خوشحال نیستند؟ نگاهی به رویکرد مراجع محور
6. اهمیت رابطه
بخش دوم تکنیک‌ها و فنون
7. کار با احساسات و هیجانات
8. توجه مثبت بی‌قید و شرط
9. همخوانی
10. همدلی
11. کاربرد روش‌های خلاقانه در درمانِ مراجع محور
12. رشد و بهبود مهارت‌ها، نگرش‌ها‌ و توانمندی‌های درمانگر در درمانِ مراجع محور
13. سوالات کلیدی درباره‌ی کار با کودکان و نوجوانان
مؤخره‌ی انجمن روان‌شناسی بالینی کودک و نوجوان
منابع