معرفی و دانلود کتاب پنج سفرنامه گیلان به قلم روزنامه‌نگاران دورۀ قاجار و پهلوی

معرفی کتاب پنج سفرنامه گیلان به قلم روزنامه‌نگاران دورۀ قاجار و پهلوی

در کتاب پنج سفرنامه گیلان به قلم روزنامه‌نگاران دورۀ قاجار و پهلوی، برای نخستین بار یادداشت‌های سفر به خطۀ گیلان ادموند ادنوان، خبرنگار ویژه روزنامه دیلی‌نیوز لندن و سه تن از روزنامه‌نگاران برجسته دوره پهلوی اول که دورۀ قاجار به ایران سفر نموده، توسط سید مهدی سیدقطبی گردآروی و تصحیح شده است.

سفر به مناطق شمالی ایران به دلیل آب و هوای معتدل آن همواره از نخستین گزینه‌های مردم برای گذران اوقات فراغت بوده است. اما این امر در دورۀ رضاشاه (1304-1320 خ) به علت وجود فضای اختناق شدید در کشور ممکن نبود. البته در آن زمان عبور و مرور معمولی مردم هم به سایر مناطق کشور دشوار بود بطوری که هر کسی برای ورود به هر شهری باید از کلانتری محل پروانه دریافت می‌کرد. اما ورود به خطه شمال ایران (استان‌های مازندران و گیلان) نسبت به سایر نقاط بسیار سخت و تشریفات اداری خاصی داشت؛ به عبارت دیگر به همه کس اجازه ورود نمی‌دادند مگر شهربانی کل کشور و اداره سیاسی تأیید کند و تشریفات اداری خاص شامل پرسش درباره علت سفر، مشخصات مسافران و مسیر دقیق سفر بود که البته در صورت تأیید موارد خواسته شده، مسافران به «عدم ارتباط با افراد محلی» و «عدم عکس برداری» نیز متعهد می‌شدند.

دلیل سختگیری عوامل حکومتی در سفر به شمال مخصوصاً مازندران، وجود املاک اختصاصی رضا شاه در گرگان و علی آباد کتول بود. به همین علت در عصر پهلوی اول شمال ایران را املاک اختصاصی و راه چالوس را هم راه مخصوص می‌گفتند و ورود به آن حدود اختصاصی، پروانه مخصوص از اداره سیاسی شهربانی لازم داشت.

به حال سفر به شمال ایران یکی از مهم‌ترین مواردی بود که هر کسی را وسوسه می‌نمود آن را انجام دهد. در این میان عده‌ای از روزنامه‌نگاران برجستۀ کشور به خطۀ گیلان سفر نمودند و چند تن از آن‌ها شرح سفر خود را در روزنامه منتشر نمودند. متن سفرنامه روزنامه‌نگاران علاوه بر مطالب جالب و خواندنی، از نظر تاریخی بسیار ارزشمند و مهم است.

سید مهدی سیدقطبی برای تهیه یادداشت‌های سفر بیشتر روزنامۀ‌های منتشره سال‌های 1340-1300 را صفحه به صفحه مطالعه و بررسی نموده تا مطالب مرتبط بدست آمد.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
سفرنامه ادموند ادنوان به گیلان در مه 1880 میلادی
اشاره
منتخب سفرنامه ادموند ادنوان
کشتی تزارویچ
بندر انزلی
قرارداد ممنوعیت اهتزاز پرچم
بازرگانان بندر انزلی
کاخ سلطنتی
پیربازار
جاده پیربازار
رشت
خروج از رشت
در راه رودبار
منجیل
لولی‌های کرد
منابع و مآخذ
سفرنامه سعید نفیسی به گیلان در نوروز 1306ش
اشاره
در آستانۀ بهشت
ایالت زرخیز
رودبار
لاهیجان
ایالت سعادتمند
رشت
انزلی
نشانه‌های تمدن گیلان
منابع و مآخذ
سفرنامه علی‌اکبر سیاسی به گیلان در شهریور 1306ش
اشاره
از تهران به پهلوی
انگیزه سفر
مسیر تهران-منجیل
سفرهای سابق گیلان
جادۀ تهران – رشت
پهلوی
قصبۀ غازیان
ادارۀ گمرک غازیان
باغ عمومی پهلوی
پهلوی: شهر اخلاقی
استحمام در آفتاب
پلاژ خوب
صدمه به پا و آفتاب سوختگی
بندر پهلوی
رئیس گمرک پهلوی
درخواست ماشین جرثقیل
محسوسات «هو» بردار نیست!
تخصص
وادی خاموشان
«لتکا» سواری
مرداب و تفکرات
رشت
لاهیجان
دیدنی‌های لاهیجان
کاشف‌السلطنه
پروش تخم نوغان
لنگرود
مسافرت هوایی
علاقه به دنیا
پرواز به تهران
فرضیه نسبیت
دو ساعت تفکر
تهران
منابع و مآخذ
سفرنامه سلطان محمد عامری به گیلان در تیر 1308 ش.
اشاره
تهران- بندرپهلوی
انگیزۀ سفر
جواز عبور
خروج از تهران
آبیک
قزوین
یوزباشی‌چای
آب‌ترش
رودبار
مهمانخانۀ شیک
رشت
بندر پهلوی
امور بلدی
عمارت 5 طبقه
رفتار اجتماعی
کشتی اطفائیه
وداع بندر پهلوی
به طرف تهران
شیرین‌سو
مخاطرات راه رشت
حادثۀ فجیع
منابع و مآخذ
سفرنامه عباس مسعودی به گیلان در بهمن 1315
اشاره
تهران- گیلان
انگیزۀ سفر
در راه رشت
در رشت
رساندن روزنامه به مشترکین ولایات
اصلاحات شهری
کارخانه کیسه‌بافی رشت
در راه بندر پهلوی
پل غازیان - میان پشته
ادوات کشتی شن‌کش تازه‌وارد در کنار مرداب پهلوی
ساختمان سد ساحلی
رو به لاهیجان
چای‌کاری
در لاهیجان
از لاهیجان تا رودسر
در رامسر
در شهسوار
مریضخانه شهسوار
دبستان مختلط
عزیمت به نوشهر
ساختمان پرت نوشهر
از نوشهر تا بابلسر (مشهدسر)
در بابلسر (مشهدسر)
شهر بابل-کارخانجات جدید
در بیمارستان شاهپور (بابل)
در کارخانه روغن‌کشی و صابون‌پزی برادران چیت‌ساز در بابل
رو به آمل
منابع و مآخذ