معرفی و دانلود رایگان کتاب معرفت‌شناسی و فلسفه علم

معرفی کتاب معرفت‌شناسی و فلسفه علم

کتاب معرفت‌شناسی و فلسفه علم نوشتۀ محمود رضاقلی، به فهم و ارزیابی بینش‌ها، مواضع و روش‌های گوناگون سیاسی و اجتماعی موجود بدون شناخت و فهم مبانی معرفت شناختی و فلسفی آن‌ها در یک نگرش سیستمی می‌پردازد.

بن‌بست نظری در جهان امروز و ناتوانی مکاتب اعتقادی موجود در پاسخگویی به مسائل و معضلات عدیده و بغرنج بشری، پژوهش و بازنگری انتقادی در اصول و مبانی معرفت شناختی و فلسفی این مکاتب را جهت شناخت حقیقت ضروری ساخته است. اما آنچه این پژوهش و بازنگری انتقادی را در شناسایی حقیقت توانا می‌گرداند، روش مقایسه‌ای است. انصاف و واقع‌بینی حکم می‌کند که هیچ مکتبی جداگانه مورد سنجش و نقد و بررسی قرار نگیرد؛ هر مکتبی باید با مکاتب رقیب و منافی خود در مبانی معرفت شناسی (روش شناسایی جهان) و پاسخ‌هایی که هر یک به پرسش‌های فلسفی مربوط به هستی، تاریخ و انسان می‌دهند، مقایسه شود.

شناخت و فهم مبانی و اصول نظری مکاتب عقیدتی رقیب در یک نگرش سیستمی، و سنجش انتقادی و مقایسه‌ای آن‌ها، همچنین پیش نیاز فهم و تحلیل و ارزیابی بینش‌ها، مواضع و روش‌های گوناگون سیاسی و اجتماعی باورمندان (واقعی و ادعایی) این مکاتب است؛ زیرا آنچه ماهیت و جهت کارکردی این بینش‌ها، مواضع و روش‌ها را تعیین می‌کند، اصول راهنمای اندیشه یا دستگاه معرفت شناختی و فلسفی مکتب است.

معرفت شناسی و فلسفه (تبیین جهان، انسان و تاریخ) ستون پایه و سنگ زیرین هر دستگاه نظری، ارزشی (ایدئولوژی = مکتب اعتقادی = اندیشه راهنما) است که به نوبه خود تعیین کننده رویکرد سیاسی و اجتماعی پیروان آن است. میزان کارآمدی، پایداری، واقع‌بینی و انسجام درونی دستگاه نظری، ارزشی را نیز این سنگ زیرین تعیین می‌کند؛ هر چه اصول و مبانی اندیشه راهنما تطبیق بیشتری با جهان واقعی بیرون از ذهن داشته باشد، دستگاه نظری، ارزشی منسجم‌تر، پایدارتر و کارآمدتر خواهد بود. در نبود روش درست شناسایی و فلسفه منطبق بر واقعیت، انسان به تولید نظریه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کارآمد و راهگشا توانا نخواهد بود.

معرفت‌شناسی از روش‌ها و منابع و مراحل شناخت هستی و روند دریافت حقیقت سخن می‌گوید و راه تحقیق و تفکر صحیح علمی و فلسفی را می‌گشاید؛ فلسفه علم نیز ساماندهی شناخت‌ها و تکمله‌ای ضروری بر معرفت شناسی است که از فلسفه وجودی، ماهیت، کلیات، تاریخچه و روش شناسی ویژه علوم و معارف بشری بحث می‌کند. پیش از نقد و ارزیابی جهان‌بینی‌های گوناگون و بینش‌های سیاسی و اجتماعی باید دید آگاهی‌های انسان درباره جهان پیرامون چگونه به دست آمده و تحول نموده است. معرفت شناسی به سنجش انتقادی دیدگاه‌های موجود فلسفی و اجتماعی کمک می‌کند و به فرد منتقد نشان می‌دهد که هر کدام از این دیدگاه‌ها چگونه و در چه مرحله‌ای از پروسه شناخت شکل گرفته‌اند؛ فلسفه علم نیز رابطه متقابل این دیدگاه‌ها با علوم و معارف بشری و روش‌های آن‌ها را کشف می‌کند. در این کتاب همچنین فلسفه معارف بشری، اصول فلسفی شناخت، دیالکتیک و مبانی معرفت‌شناختی قرآن و نهج‌البلاغه مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه‌ای بر مجموعه پژوهشی فلسفه تطبیقی
پیش گفتار
بخش یکم: منابع و مراحل ضروری شناخت
تجربه و تعقل
منطق؛ قانون درست اندیشیدن
اصول راهنمای عقل
واقعیت و حقیقت
بخش دوم: دانش مجازی
زمینه اجتماعی و ساز و کار پیدایش و بالش دانش مجازی
بخش سوم: مکاتب معرفت شناختی یک جانبه نگر
راسیونالیسم (عقل گرایی)
آمپیریسیسم (تجربه گرایی) و پوزیتیویسم (حس گرایی)
نقد راسیونالیسم و پوزیتیویسم
عمل گرایی و پراگماتیسم (مصلحت گرایی)
اگنوستیسیسم (لاادری گری و شکاکیت)
معرفت شناسی در ماتریالیسم دیالکتیک
حقیقت در روند تکامل دانش انسان از نسبی به مطلق
بخش چهارم: روش شناخت و پژوهش در قرآن
بخش پنجم: مبانی معرفت شناختی حکمت، شریعت و طریقت
حکمت
شریعت
طریقت
بخش ششم: فلسفه و تاریخچه علوم
علم چیست؟
طبقه بندی علوم
روش‌های خاص علوم
نگاهی اجمالی به علوم
۱. ریاضیات
۲. علوم طبیعی
۳. روانشناسی
۴. علوم اجتماعی
بخش هفتم: علم در قرآن
طبیعت کیهانی و آغاز و انجام جهان مادی
زمین شناسی و جغرافیای طبیعی زمین؛ آب و باد و باران
طبیعت زیستمد؛ گیاهان و جانوران
آفرینش انسان و نظریه تطور
روانشناسی انسان
نسبیت و معاد انسانی
زیست شناسی؛ تغذیه و بهداشت
تاریخ
بخش هشتم: معارف بشری
نسبیت علم
هنر
فلسفه
جهان بینی و فرهنگ
مناسبات و مرزهای جدایی و پیوند علم، فلسفه و هنر
نسبیت فلسفه
وحی، جبران نسبیت علم و فلسفه
بخش نهم: اصول عام عقلی، فلسفی شناخت
۱) جهان بیرونی مستقل از ذهن ما وجود دارد
۲) انسان توانایی شناخت جهان را دارد
۳) نظم عینی واحدی بر جهان حاکم است
اشکال گوناگون نظم
ساده سازی در فهم و تبیین نظم عینی حاکم بر جهان
بخش دهم: پیش نیازهای فلسفی شناخت در قرآن
بخش یازدهم: دیالکتیک؛ شناخت عام‌ترین قوانین حاکم بر هستی
منطق جامد (استاتیک) و منطق پویا (دینامیک)
دیالکتیک؛ انقلابی در روش شناسی جامعه
سیر تاریخی دیالکتیک
۱. دیالکتیک در یونان باستان
۲. دیالکتیک اشراقی در اروپای مسیحی
۳. کانت و دیالکتیک
۴. دیالکتیک فیخته
۵. دیالکتیک هگل؛ فرود و فراز روح مطلق
۶. دیالکتیک پرودن
۷. دیالکتیک ماتریالیستی مارکس
۸. دیالکتیک‌های مارکسیستی
۹. میکرو دیالکتیک سارتر
۱۰. دیالکتیک فوق تجربه گرای ژرژ گورویچ؛ کوششی نافرجام در جدا کردن فلسفه از دیالکتیک
عام‌ترین قوانین حاکم بر جهان
بخش دوازدهم: دیالکتیک توحیدی قرآن
فهرست منابع اصلی