معرفی و دانلود کتاب سرگذشت شعر در ایران

معرفی کتاب سرگذشت شعر در ایران

مطالب کتاب سرگذشت شعر در ایران اثر علی اصغر سیدآبادی، از دریچه‌ی تاریخ، از ابتدای شکل‌گیری شعر فارسی بر اساس اوزان عروضی تا پدید آمدن اشعار بزرگ‌ترین شاعران فارسی را پوشش می‌دهد. این سفر تاریخی نوجوانان را هم با تاریخ ادبیات و هم با تحولات شعر امروز آشنا می‌سازد.

درباره‌ی کتاب سرگذشت شعر در ایران

اغلب در تعریف لغوی شعر به دانش و درک یا سرود و سخن اشاره می‌شود. در تعریف‌های سنتی، شعر را موزون و دارای قافیه و تخیل می‌دانند؛ یعنی دارای زبان آهنگین و ادای حق مطلب به زیباترین شیوه‌ی ممکن. به‌ تعریف ساده‌تر، شعر زیباترین، برانگیزاننده‌ترین و گسترده‌ترین وجه واقعی بیان اشیاء است. از زمانی که انسان با شعر مواجه شد، آن را آهنگین یافت و این آهنگ و وزن شعر، انسان را شدیداً مجذوب خود کرد. بنابراین، شعر نه‌تنها از نظر معنوی مهم است، بلکه از نظر زیبایی‌شناختی نیز هنری ارزشمند شناخته می‌شود.

کتاب سرگذشت شعر در ایران که یکی از کتاب‌های مجموعه‌ی فرهنگ و تمدن ایرانی است، ما را با تاریخِ شعر که از زمان‌های باستان تا امروز در فرهنگ‌ و زبان‌ فارسی جایگاه ویژه‌ای دارد، آشنا می‌کند. شعر احساسات، تصاویر و ایده‌ها را به زبان زیبا و موزون انتقال می‌دهد. شعر به‌صورت معمول با وزن و ریتم خاصی نوشته می‌شود و می‌تواند موضوعات مختلفی چون عشق، طبیعت، اجتماع و غیره را در بر بگیرد. در کتاب سرگذشت شعر در ایران می‌آموزیم که چگونه از شعر سنتی تا شعر معاصر، شاعران ایرانی با نوآوری‌ها و ابداع‌های خود، این نوع ادبی را زنده نگه داشته‌اند.

علی اصغر سیدآبادی، پژوهشگر ادبیات کودک و نوجوان، معتقد است شعر در ایران سابقه‌ای کهن دارد و در سال‌های درازی دربردارنده‌ی آرزوها و آمال ایرانیان بوده است. به‌طور کلی، سرگذشت شعر در ایران از آغاز پیدایش شعر فارسی تا روزگار ما، پر از زیبایی‌ها، ابداعات و تجربیات تازه است.

وقتی کتاب سرگذشت شعر در ایران را می‌خوانیم، متوجه می‌شویم شعر چیزی نیست که بتوانیم اولین نمونه‌ی آن را پیدا کنیم، زیرا در طول تاریخ همیشه شعر هم بخشی از فرهنگ بوده است. علی‌اصغر سیدآبادی بر این باور است که اگر بخواهیم تاریخ شعر را درست و اصولی بدانیم، باید قدیمی‌ترین نسخه‌های دست‌نویس از شعرهای فارسی را بررسی کنیم؛ مثلاً سراغ آثار شاعرانی چون رودکی برویم که از اولین‌ شاعران بوده است. به همین دلیل او در کتاب سرگذشت شعر در ایران، شعر فاررسی را از ابتدای شکل‌گیری‌اش مرور می‌کند و با سفر در بین اشعار بزرگان، تحولات شعر را بررسی می‌کند. در این کتاب می‌آموزیم که چگونه شعر فارسی به‌نوعی با شعر عربی پیوند خورده است و گاهی از آن وام گرفته و گاهی هم از آن فراتر رفته است؛ در شعر فارسی هم اوزان عربی وجود دارد و هم کلمات عربی. بااین‌اوصاف، هنوز شاهد این هستیم که اشعار هنرمندانی مانند حافظ حتی محبوب‌تر از اشعار شاعران عرب است. همین باعث می‌شود که علی‌اصغر سیدآبادی تلاش کند که روند تحولات شعر در ایران را به‌درستی طبقه‌بندی کند و تصویر درست و روشنی از اشعار گذشته و امروز را برای مخاطب ترسیم کند.

در ابتدای کتاب سرگذشت شعر در ایران با وضعیت اولین شعرهای فارسی که در زمان سامانیان شکل گرفته‌اند آشنا می‌شویم و سپس به زمانی می‌رویم که شعر در دربار رونق گرفت. پس‌از آن می‌رسیم به دوره‌ای که داستان‌سرایی در شعر آغاز می‌شود و همین‌طور با اشعار عارفانه و فلسفی‌ با زمینه‌ی اسلامی آشنا می‌شویم. علی اصغر سیدآبادی در فصل‌های ابتدایی کتاب، مروری اجمالی بر شعر پارسی پیش از اسلام می‌کند و توضیح می‌دهد که پس از حمله‌ی مغول، چگونه غزل به قالب اصلی شعر فارسی تبدیل می‌شود و با شاعران بزرگی مانند سعدی و مولوی و حافظ به اوج خود می‌رسد. از آن به بعد، سایه‌ی غزل سال‌های بسیاری بر سر شعر فارسی بود و قصیده که تا قبل از حاکمیت غزل، قالب اصلی شعر فارسی بود، جای خود را به غزل می‌دهد. با همه‌ی این احوالات، قصیده از زبان شاعران حذف نمی‌شود و آن‌ها در کنار غزل، به سرودن قصیده نیز می‌پردازند. علی اصغر سیدآبادی سپس به سرنوشت مثنوی در این بین می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه با سروده شدن مثنوی مولوی، این قالب شعری به اوج خود می‌رسد. او معتقد است پس از مثنوی مولوی شاعران زیادی توانایی خود را در سرودن مثنوی محک می‌زدند و بسیاری از آن‌ها حتی در تلاش بودند تا تاریخ دوره‌ی خود را در قالب مثنوی بیان کنند.

به‌طور کلی کتاب سرگذشت شعر در ایران به بررسی تاریخی و جریان‌شناسی شعر فارسی می‌پردازد و ما را با سفری موزون میان زبان و فرهنگ فارسی همراه می‌کند. این کتاب توسط علی اصغر سیدآبادی نوشته شده و انتشارات افق آن را به چاپ رسانده است.

درباره‌ی مجموعه‌ی فرهنگ و تمدن ایرانی

کتاب سرگذشت شعر در ایران یکی از کتاب‌های مجموعه‌ی فرهنگ و تمدن ایرانی نشر افق است. این مجموعه‌ی بی‌نظیر شامل کتاب‌هایی است که به‌شکلی مناسب و مفید فرهنگ و تمدن ایرانی را به نوجوانان انتقال می‌دهند. این مجموعه در هر کتاب، موضوع مختلفی را بررسی می‌کند و مخاطب را به سفری جذاب در تاریخ تمدن ایرانی می‌برد. جلدهای دیگر این مجموعه درباره‌ی تاریخ ادیان، موسیقی، نقاشی، نجوم، سینما و هنرهای نمایشی نگاشته شده‌اند.

کتاب سرگذشت شعر در ایران مناسب چه کسانی است؟

این کتاب برای نوجوانانِ علاقه‌مند به فرهنگ و تاریخ ایران بسیار مناسب است. همچنین کسانی که به ادبیات و شعر فارسی علاقه‌مند هستند و مطالب تاریخی شعر فارسی را دنبال می‌کنند می‌توانند از این کتاب لذت وافری ببرند.

در بخشی از کتاب سرگذشت شعر در ایران می‌خوانیم

مدت‌ها بود که از دربار شاهان فاصله گرفته بود و مدح هیچ شاهی را نمی‌گفت. از او خواسته بودند که دوباره به دربار برگردد و کار مدح را از سر بگیرد و او قبول نکرده بود. این‌بار ولی پیشنهاد وسوسه‌انگیزتر بود؛ شاه علاوه بر دعوتش به برگشتن به دربار به او گفته بود که خواهرش را نیز به عقدش در خواهد آورد. ازدواج با خواهر شاه می‌توانست او را به قدرت نزدیک کند، اما "سنایی" پیشنهاد شاه را قبول نکرد.

سنایی غزنوی نیز مانند شاعران مشهور زمانه‌اش، شاعری را با مدح گفتن در دربارها شروع کرد؛ اما از آغاز این کار چنگی به دلش نمی‌زد. نه شعرهای مدح او آن‌قدرها که انتظار می‌رفت در جان درباریان نفوذ می‌کرد و نه آن‌قدرها که سنایی انتظار داشت، به شعرهایش توجه می‌شد.

او سرانجام دریافت که اهل این کار نیست و از دربار فاصله گرفت. آن روزگار شعر و شاعری بدون وابستگی به دربار بسیار دشوار بود. سنایی توانست از دربار فاصله بگیرد، اما نتوانست از شعر فاصله بگیرد و هم‌چنان شعر گفت. فاصله گرفتن سنایی از دربار در شعرش تأثیر زیادی گذاشت و باعث تحولی در شعر او شد. سنایی توانست در رشد و بالندگی شعر مستقل از دربار، تأثیر زیادی بگذارد. تا آن روزگار هرکس که در خود استعداد شعر می‌یافت، به جست‌و‌جوی امیر و وزیر و شاهی می‌رفت تا مدحش را بگوید و درعوض زر و سیمی‌ نصیب خود کند و در تاریخ ادبیات ایران اگر از استثناها بگذریم، کم‌تر شاعر مستقلی را در آن روزگار به یاد می‌آوریم. سنایی نه‌تنها یکی از این استثناهاست؛ که خود در رشد شعر مستقل از دربار، شاعری بنیان‌گذار است.

فهرست مطالب کتاب

فصل اول: اولین شعر
فصل دوم: افسانه‌ی اولین شعر
فصل سوم: از شعر عربی تا شعر فارسی
فصل چهارم: سامانیان پدر شعر فارسی
فصل پنجم: نامه‌ی باستان
فصل ششم: شعر درباری
فصل هفتم: تولد شعر بیرون از دربار
فصل هشتم: داستان‌سرایان
فصل نهم: شعر در اوج
فصل دهم: بازگشت شعر به خراسان
فصل یازدهم: شعر مردمی
فصل دوازدهم: بازگشت به گذشته
فصل سیزدهم: شعر در آستانه‌ی تغییر
فصل چهاردهم: تولد شعر نو، تولد شعر سپید
فصل پانزدهم: شعر در خیابان
منابع و مراجع