معرفی و دانلود کتاب سامورایی بمیر: چرا هنرمند برای حفظ وطن باید بمیرد؟

معرفی کتاب سامورایی بمیر: چرا هنرمند برای حفظ وطن باید بمیرد؟

سامورایی‌ها از مهم‎‌ترین عناصری هستند که ژاپن با آن‌ها شناخته می‌شود و در دسته‌ای از نمایشنامه‌ها و اجراهای ژاپنی نیز حضور دارند؛ اما حضور سامورایی در تئاتر ژاپن فرازونشیب‌های زیادی داشته است. کتاب سامورایی بمیر نوشته‌ی محمدرضا گلپور به تئاتر مدرن ژاپن و نقش یوکیو میشیما، نویسنده‌ی سرشناس ژاپنی در این هنر می‌پردازد. این کتاب که از معدود کتاب‌های هنر نمایشی در ژاپن است، بازتاب آیین ذن را در دو نمایشنامه از میشیما بررسی می‌کند.

درباره‌ی کتاب سامورایی بمیر

پس از جنگ جهانی دوم، ژاپن که در جنگ شکست خورده و با بحران‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بسیاری مواجه بود، خود را در خطر نابودی می‌دید و به عزم‌های قوی نیاز داشت تا کشور را از بحران خارج کند. در زمینه‌ی فرهنگیْ ژاپن نیاز داشت سنت‌های کهن را حفظ کند تا بتواند ژاپن پس از جنگ را با ژاپن پیش از جنگ پیوند دهد. یوکیو میشیما، یکی از نویسندگان ناسیونالیست و تأثیرگذار ژاپن در سده‌ی بیستم و نامزد دریافت جایزه‌ی نوبل است که پس از جنگ تلاش کرد تا سنت‌های کهن ژاپن را حفظ کند. از میان آیین‌های کهن ژاپنی می‌توان از مکتب ذن نام برد که در تمامی مضامینی که منبع الهام میشیما بوده‌اند، دیده می‌شود. محمدرضا گلپور در کتاب سامورایی بمیر مکتب ذن، تئاتر نوی ژاپن و دیدگاه‌های میشیما را که تأثیر بسزایی بر درام‌نویسی ژاپن داشت، بررسی می‌کند.

کتاب سامورایی بمیر ابتدا مکتب ذن را از بدو پیدایش معرفی می‌کند و درباره‌ی تاریخچه‌ی آن و زیرمجموعه‌هایش توضیح می‌دهد. آیین ذن در اصل یکی از آیین‌هایی است که ریشه در سنت بودایی دارد و چند قرن بعد از درگذشت بودا در چین پدید آمد. این آیین پس از مدتی از چین به ژاپن راه پیدا کرد و گسترش یافت. منابع فارسی زبان درباره‌ی این آیین اندک هستند و غالباً چندان علمی و درخور توجه نیستند؛ بنابراین کتاب حاضر می‌تواند تا حدی خلأ موجود را درباره‌ی این موضوع پر کند.

محمدرضا گلپور در فصل دوم و سوم کتاب سامورایی بمیر به تئاتر در ژاپن پس از جنگ جهانی دوم و تئاتر نو ژاپن می‌پردازد. به گفته‌ی نویسنده، تئاتر نوی ژاپن پس از جنگ جهانی دوم با هدف حفاظت از سنت‌های فرهنگی ژاپنی و آیین سامورایی‌ها پا گرفت. این هنر در ابتدا شروع کندی داشت؛ اما با گذر از موانع توانست جان تازه‌ای به هنرمندان ژاپنی ببخشد.

نویسنده در فصل چهارم به طور اختصاصی به یوکیو میشیما و فعالیت‌های او می‌پردازد. سرانجام در فصل پنجم دو نمایشنامه‌ی او را با نام‌های حراج و بانو آئویی تحلیل و بررسی می‌کند و آموزه‌های ذن را در آثار وی نشان می‌دهد. در پایان کتاب، عکس‌هایی از میشیما، از بدو تولد تا مرگ، منتشر شده است تا خوانندگان فارسی‌زبان بیشتر با این نویسنده‌ی ژاپنی آشنا شوند. این کتاب را که از معدود منابع درباره‌ی آیین ذن و تئاتر مدرن ژاپن‌ است، انتشارات ایماد منتتشر کرده است.

کتاب سامورایی بمیر برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب یکی از منابع جامع و مناسب برای دانشجویان یا علاقه‌مندان به مطالعه درباره‌ی آیین ذن و تئاتر شرق، به‌ویژه تئاتر ژاپن، است.

در بخشی از کتاب سامورایی بمیر: چرا هنرمند برای حفظ وطن باید بمیرد؟ می‌خوانیم

به زعم نگارنده یکی از مهمترین جریانات قبل از جنگ جهانی دوم حذف به مرورِ سامورایی و سنت‌های کهن از نمایشنامه‌ها و اجراهای ژاپنی بود. ژاپن در این زمان قصد دارد تا با کنارگذاشتن سنت‌های عتیق خود به سمت پیشرفت و مدرنیسم گام بردارد اما غافل از اینکه با این تصمیم مخرب چه بلایی سر فرهنگ و هنر خود می‌آورد.

تئاتر مدرن در ژاپن شروع کندی داشت. در حالی که نویسندگان ژاپنی در دهه‌های پس از بازسازی میجی در سال 1868 جذب رمان غربی شدند و اولین رمان‌های مدرن در اواخر قرن نوزدهم در ژاپن نوشته شد، تئاتر به سبک غربی تنها پس از جنگ اقیانوس آرام تثبیت نشد. تلاش‌های شجاعانه‌ای توسط گروه‌های کوچکی از بازیگران و هنرپیشه‌ها برای ایجاد یک تئاتر مدرن قبل از جنگ انجام شد؛ آغاز شینگکی (به معنای واقعی کلمه، تئاتر جدید) به سال 1906 مربوط می‌شود.

در این دوران تئاتر به شدت از سانسور رسمی رنج برد و پس از شکوفایی کوتاه در دهۀ 1920، تسلیم کنترل دولت شد. برای زمان کوتاهی بعد از جنگ، اینگونه به نظر می‌آمد که شینگکی نه تنها به مرکز تئاتر ژاپن بلکه به محور فرهنگ ژاپن به عنوان یک کل منسجم، تبدیل شده است. پایبندی شدید شینگکی، در بین همۀ هنرها در واقع‌گرایی آن را تا حدی در برابر ملی‌گرایی افراطی مصون نگاه داشته بود. با این همه همین پیمان نسبت به واقع گرایی موجب شد که تلاش‌های تئاتر مدرن برای پاسخ به پرسش‌های ژرف ناشی از جنگ و شکست را با مشکل مواجه می‌کرد.

آن چیزی که باید دربارۀ تئاتر ژاپنی در دهه‌های آغازین سدۀ بیستم شرح داده شود، دوره‌ای است که از آن با عنوان شینگکی یا تئاتر نوین نام برده می‌شود که در واقع، مهمترین خصیصۀ آن، طرد خدایان ژاپنی از صحنه تئاتر است. در اصل جمعی از ایزدان و دیوهایی که در نمایش‌های کلاسیک نو و کابوکی حضور داشتند، از صحنه‌های مدرن در آغاز این دوران تبعید و رانده گشتند و تنها در زمان جنگ گروه گروه بازگردانده شدند. مردم ژاپن غرب زده شده بودند و آیین‌ها و سنت‌های دیرین خود را به دست فراموشی سپردند. برای مثال در اینجا قصد دارم اجارع مختصری به مباحث فصل دوم داشته باشم.

فهرست مطالب کتاب

سیر تاریخی شینتو
انواع شینتو
فصل دوم: تئاتر در ژاپن پس از جنگ جهانی دوم
سامورایی‌ها
ژاپن پیش از جنگ - تئاتر مدرن ژاپن: شینگکی
حفاظت از سنت‌های فرهنگی ژاپن
جنگ جهانی دوم
تئاتر ژاپن پس از جنگ جهانی دوم؛ پساشینگکی
بوتو
تئاتر، سلاحی برای سرکوب دولت
نویسندگان پس از جنگ ژاپن
فصل سوم: تئاتر نو ژاپن
تئاتر نو ژاپن
مبدع نمایش نو
عصر طلایی هنر ژاپن؛ تأثیر مکتب ذن بر تئاتر نو ژاپن
ماهیت تئاتر نو
تئاتر سامورایی؛ نو، کیووگن
کیووگن
ویژگی‌های نمایشنامه نو
عناصر اصلی نمایشنامۀ نو
دسته‌بندی نمایشنامه‌های نو
شخصیت‌ها
ماسک‌ها
جایگاه دیالوگ در تئاتر نو
حرکت و بدن بازیگر
صحنه و محل اجرای نمایش نو
یووگن
موفقیت‌های میشیما در نمایشنامه‌های نو
فصل چهارم: یوکیو میشیما
هنرمند لطیف با روحیات خشونت‌بار
مختصری راجع به یوکیو میشیما (کودکی، زندگی و مرگ)
کودکی که تشنۀ مرگ بود
میل به مرگ
ویژگی نوشته‌های میشیما
تأثیر تماشای تئاتر بر میشیما
لذت نمایشنامه‌نویسی
فعالیت‌های سیاسی
تلاش برای کودتا و خودکشی آیینی هاراکیری
مرگ دردآور و شیرین
تأثیر ذن بر نمایشنامه‌های میشیما
فصل پنجم: تحلیل نمایشنامه‌های حراج و بانوآئویی از یوکیو میشیما بر اساس آموزه‌های ذن
نمایشنامه حراج
نمایشنامه بانو آئویی
پیشنهادها
عکس‌های میشیما
منابع