معرفی و دانلود کتاب زیرک: چرا کژاطلاعات ذهن ما را آلوده می‌کند و چگونه خودمان را مصون کنیم

معرفی کتاب زیرک: چرا کژاطلاعات ذهن ما را آلوده می‌کند و چگونه خودمان را مصون کنیم

خبر را می‌خوانید، باور می‌کنید، به اشتراک می‌گذارید ولی نمی‌دانید که فریب خورده‌اید. کتاب زیرک: چرا کژاطلاعات ذهن ما را آلوده می‌کند و چگونه خودمان را مصون کنیم نوشته‌ی زاندر فان در لیندن پرده از ترفندهای دنیای فریب برمی‌دارد و راهی علمی برای مقاومت ذهن در برابر دروغ‌های امروزی ارائه می‌دهد. نویسنده در این کتاب، راهی جذاب را به شما یاد می‌دهد که با استفاده از آن ذهنی مقاوم در برابر دروغ داشته باشید.

درباره‌ی کتاب زیرک: چرا کژاطلاعات ذهن ما را آلوده می‌کند و چگونه خودمان را مصون کنیم

ما انسان‌ها را اشرف مخلوقات می‌دانند اما وقتی جایی که نباید، فریب می‌خوریم و خبر نادرست را باور می‌کنیم، شاید در درستی این عنوان تردید کنیم. اگر بحث درباره‌ی صحت یا عدم صحت این ادعا را کنار بگذاریم، قطعاً می‌توانیم توافق کنیم که بیشتر ما در دنیای امروز زیر بمباران دائمی اخبار و تیترهای رنگارنگ قرار داریم و همه می‌دانیم که بسیاری از این اخبار، واقعی نیستند. اما سؤال اصلی اینجاست، از کجا بفهمیم کدام خبر واقعی است و کدام جعلی؟ کتاب زیرک: چرا کژاطلاعات ذهن ما را آلوده می‌کند و چگونه خودمان را مصون کنیم (Foolproof: Why Misinformation Infects Our Minds and How to Build Immunity) نوشته‌ی زاندر فان در لیندن (Sander van der Linden) دقیقاً برای پاسخ به همین پرسش نوشته شده است.

ماجرای اخبار نادرست زمانی جدی‌تر می‌شود که این خبرها همیشه بی‌خطر نیستند. اگر کمی فکر کنیم، احتمالاً همه‌مان زمانی را به یاد می‌آوریم که تیتر عجیب یا جنجالی دیده‌ایم، روی آن کلیک کرده‌ایم، در موردش صحبت کرده‌ایم و بعد فهمیده‌ایم که واقعی نبوده است. حالا تصور کنید همین اتفاق در زمینه‌هایی بیفتد که بر سلامت، سیاست یا امنیت تأثیر می‌گذارد؛ آن‌وقت تشخیص واقعیت از دروغ به مسئله‌ای حیاتی تبدیل می‌شود.

کتاب زیرک: چرا کژاطلاعات ذهن ما را آلوده می‌کند و چگونه خودمان را مصون کنیم نوشته‌ی زاندر فان در لیندن، به زبان ساده درباره‌ی این است که چرا ما انسان‌ها به‌راحتی فریب اطلاعات نادرست را می‌خوریم و چطور می‌توانیم از خودمان و دیگران در برابر این فریب‌ها محافظت کنیم. زاندر فان در لیندن توضیح می‌دهد که اطلاعات نادرست، مثل یک ویروس عمل می‌کند، سریع پخش می‌شود، ذهن ما را آلوده می‌کند و تغییراتی در باورها و حافظه‌مان ایجاد می‌کند. او می‌گوید حتی روش‌هایی مثل راستی‌آزمایی و رد کردن خبرهای جعلی همیشه مؤثر نیستند و گاهی ممکن است نتیجه‌ی عکس بدهند. پس باید چه کاری کنیم؟ آیا باید بپذیریم که انسان تا این اندازه آسیب‌پذیر است؟

خبر خوب این است که راهی برای پیشگیری از این آلودگی ذهنی وجود دارد. این روش پیش‌گیری شناختی (Prebunking) نام دارد و به این معنی است که قبل از اینکه با یک خبر جعلی روبه‌رو شویم، نسخه‌ای ضعیف شده از آن را ببینیم و یاد بگیریم چطور آن را تشخیص دهیم. این کار، درست مثل واکسن، ما را در برابر فریب مقاوم‌تر می‌کند. مثلاً اگر کسی قبلاً دیده باشد که چطور برخی افراد در شبکه‌های اجتماعی با تیترهای احساسی سعی می‌کنند توجه مردم را جلب کنند یا آن‌ها را بترسانند، وقتی بعداً با خبری با تیتری عجیب روبه‌رو شود، راحت‌تر به آن شک می‌کند و دنبالش نمی‌رود.

در نتیجه، پیشگیری شناختی یعنی آموزش و آماده‌سازی ذهنی برای شناختن و رد کردن اطلاعات نادرست قبل از اینکه با آن‌ها روبه‌رو شویم. این یکی از اصلی‌ترین پیام‌ها و روش‌های پیشنهادی کتاب زیرک است.

علاوه بر تمرکز روی این مورد، این کتاب همچنین به ما نشان می‌دهد که روش‌های گمراه کردن چطور کار می‌کنند: از دروغ گفتن و انکار واقعیت گرفته تا دامن زدن به احساسات، تفرقه‌افکنی، تئوری‌های توطئه، ترول کردن در فضای مجازی و حتی جعل هویت کارشناسان.

یکی از ویژگی‌های بارز کتاب زیرک: چرا کژاطلاعات ذهن ما را آلوده می‌کند و چگونه خودمان را مصون کنیم این است که فقط مشکل را شرح نمی‌دهد، بلکه همان‌طور که دیدید راه‌حل هم پیش پای ما می‌گذارد. اگر بخواهیم در دنیای امروز گمراه نشویم و دیگران را هم نجات دهیم، باید این مهارت را بیاموزیم و این کتاب که انتشارات دکسا آن را با ترجمه‌ی رامین رامبد منتشر کرده است، دقیقاً راه آن را به ما نشان می‌دهد.

جوایز و افتخارات کتاب زیرک: چرا کژاطلاعات ذهن ما را آلوده می‌کند و چگونه خودمان را مصون کنیم

• برنده جایزه ویلیام جیمز انجمن روان‌شناسی آمریکا در سال 2024
• برنده جایزه گلداسمیت دانشگاه هاروارد در سال 2024
• برنده مدال نقره جایزه ناتیلوس 2024
• از کتاب‌های منتخب باشگاه «ایده بزرگ بعدی»
• از بهترین کتاب‌های سال 2023 به انتخاب فایننشال تایمز
• از برترین آثار علمی سال به انتخاب نشریه Nature

نکوداشت‌های کتاب زیرک: چرا کژاطلاعات ذهن ما را آلوده می‌کند و چگونه خودمان را مصون کنیم

• پیشگیری شناختی (Prebunking) احتمالاً بهترین استراتژی ما برای پیروزی در جنگ اطلاعات نادرست است. (تروی جولیمور، واشنگتن پست)
• زاندر فان در لیندن به‌طرز قدرتمندی توضیح می‌دهد که چرا همه ما در برابر اطلاعات نادرست آسیب‌پذیریم، این دروغ‌ها چگونه گسترش می‌یابند و چطور می‌توان با پیشگیری شناختی خودمان و دیگران را در برابر آن‌ها واکسینه کنیم. (اندرو رابینسون، مجله Nature)
• خواندن کتاب زیرک: چرا کژاطلاعات ذهن ما را آلوده می‌کند و چگونه خودمان را مصون کنیم برای همه‌ی کسانی که به مقابله با گسترش اطلاعات نادرست علاقه‌مندند ضروری است. کتاب زیرک بر نیاز به هوشیاری و اهمیت ایجاد ایمنی ذهنی تأکید دارد... منبعی به‌موقع و ارزشمند. (دیل هارتلی، Psychology Today)
• کتابی روان‌شناسانه، دقیق و مستند... و دفاعی قدرتمند از تأثیر پیشگیری ذهنی از طریق ارائه دوزی کوچک از اطلاعات نادرست برای ایجاد مصونیت گسترده‌تر. خواندنی، متقاعدکننده و آموزنده. (Kirkus Reviews)
• تحقیقی دقیق و روان درباره‌ی اینکه چرا مغز ما به سمت اطلاعات نادرست گرایش دارد و راهکارهایی برای محافظت از خود در برابر پیامدهای واقعی آن. اگر می‌خواهید بدانید چطور با عزیزانی که در دام تئوری‌های توطئه افتاده‌اند گفت‌وگو کنید، این کتاب مخصوص شماست! (ماریانا اسپرینگ، خبرنگار اطلاعات نادرست BBC و نویسنده در میان ترول‌ها)

کتاب زیرک: چرا کژاطلاعات ذهن ما را آلوده می‌کند و چگونه خودمان را مصون کنیم برای شما مناسب است اگر

• دانشجو و پژوهشگر علوم انسانی و اجتماعی هستید.
• علاقه‌مند به تفکر نقاد و سواد رسانه‌ای هستید.
• خبرنگار، معلم، فعال اجتماعی و مدیر ارتباطات هستید.
• کاربر فعال در فضای مجازی و دنبال‌کننده اخبار هستید.

در بخشی از کتاب زیرک: چرا کژاطلاعات ذهن ما را آلوده می‌کند و چگونه خودمان را مصون کنیم می‌خوانیم

«در جنگ روانی، نقاط ضعف عبارتند از کاستی‌های نحوۀ تفکر مردم. اگر بخواهید ذهن کسی را هک کنید، باید سوگیری‌های شناختی را بشناسید و از آن‌ها سود بجویید.» کریستوفر وایلی، افشاگر کِمبریج آنالیتیکا

یکی از روزهای آگوست 2016 بود که ایمیلی پرشور از الکس کوگِن آن زمان معروف به الکساندر اسپِکتِر دریافت کردم. شنیده بود که به‌زودی به کمبریج می‌آیم تا عضو هیأت علمی شوم، پس بزرگوارانه پیشنهاد کرد که من و همسرم را با گوشه‌وکنار شهر آشنا کند. این آخرین روزهایش در کمبریج بود داشت باروبندیلش را می‌بست که به آمریکا برگردد.

آخر هفته در بخش تاریخی کمبریج نزدیک کینگز کالج بنایی بزرگ و باشکوه که شبیه دژی قرون وسطایی‌ست و غالباً نمونۀ اعلای معماری گوتیک انگلیسی در نظر گرفته می‌شود الکس را ملاقات کردیم. فوراً حس کردم که الکس آدمی‌ست دوست‌داشتنی و پرنشاط، که شور‌وشوقش را به بقیه منتقل می‌کند. لباس راحتی پوشیده بود و حال‌وهوایی بامزه داشت، و با کلی حرکات دست و صدای بلند شهر را به ما نشان می‌داد. آن وقت نمی‌دانستم که الکس کیست (غیر از این‌که همکار تازه‌ام است) و به‌یاد دارم که به‌خود گفتم چه آدم با مرامی‌ست که از کارش گذشته تا به ما با این شیوۀ محبت‌آمیز خوش‌آمد بگوید. پس از گذشت‌وگذار، قرار گذاشتیم تا در کافه‌ای شام بخوریم.

فهرست مطالب کتاب

پیش‌گفتار
پارۀ یکم: ویروس‌های ذهن
‌گفتار 1: حقیقت توهمی: مغز ما چطور فکت را از افسانه تشخیص می‌دهد
بچه‌ها هم گرفتار می‌شوند
مغز پیش‌بینی‌گر
آیا حقیقت توهمی‌ست؟
اثر کژاطلاعات
‌گفتار 2: مغز انگیزه‌دار‌: آن‌چه خوش دارید که باور کنید
مغزِ بِیزی
چرا مغز ما انگیزه‌دار می‌شود
بافتار اجتماعی
چرا دانشگران بر سر مدرک قطبی‌شدگی در دو قطب مخالفند
‌گفتار 3: اثر توطئه: حقیقت همین گوشه‌کنار است
جهان‌بینی توطئه‌نگر
هفت نشانۀ توطئه‌اندیشی
گفتار 4: چرا ویروس دست از سرمان برنمی‌دارد: تأثیرگذاری ادامه‌دار کژاطلاعات
تأثیرگذاری ادامه‌دار کژاطلاعات
ویروسِ ماندگار
ویروس کژاطلاعات ماندگار است
چرا تأثیر کژاطلاعات ادامه دارد؟
تصحیح کژاطلاعات بدون ادامه‌یافتن تأثیرگذاری آن
پارۀ دوم: اینفودمی: ویروس کژاطلاعات چگونه پخش می‌شود
‌گفتار 5: پاتوژن‌های کژاطلاعاتی: از روم تا رسانه‌های اجتماعی
سیلیکن‌ولی ما آمدیم
دروغ می‌پرد و راستی در پی آن لنگان می‌آید
وقتی رسانه خودش پیام می‌شود
پیام‌رسان گناهی نکرده؟
‌گفتار 6: خشم از ماشین: اتاق‌های پژواک و حباب‌های همسو‌ساز
درون اناق پژواک: کسی گوش می‌دهد؟
هر اتاق پژواکی حباب همسوساز نیست
رفتن توی هزارتو
کار خودته، به من چه؟
بریم سراغ آفلاین
چرا اتاق‌های پژواک آنلاین گسترش کژاطلاعات را تقویت می‌کنند
سوراخ‌کردن اتاق پژواک
مشوق‌های معیوب رسانه‌های اجتماعی
گفتار 7: تسلیحات ترغیب جمعی
فایل‌های کوگن
آیا اخبار جعلی قدرت تأثیرگذاری بر نتیجۀ انتخابات دموکراتیک را دارد؟
رد دیجیتالی که بر جا می‌گذارید
میکروهدف‌گیری: سلاح روانی ترغیب جمعی
نظر من دربارۀ اخبار جعلی در انتخابات
پارۀ سوم: واکسن روانیِ ضد کژاطلاعات
‌گفتار 8: دانش تازۀ پیش‌رسواسازی
واکسنی برای شستشوی مغزی
مایه‌کوبی روانی ضد کژاطلاعات
وایرال‌شدن اخبار جعلی دربارۀ گرمایش زمین
مدل باور درگاهی تغییر نگرش
واکسن روانی ضد کژاطلاعات
مایه‌کوبی و QAnon: فرصتی ازدست‌رفته
‌گفتار 9: «بدنیوز»: شش‌درجه انگولک
شش‌درجه انگولک
بریم سراغ بازی
خبر خوش با بدنیوز
افزایش اطمینان
هرچیزی به باد می‌رود (مگر دوز تقویتی بگیرید)
پایش اثرات جانبی
‌گفتار 10: مصونیت گله‌ای روانی
پخش‌ بدنیوز در جهان
وایرال بشیم: واکسینه‌شدن ضد کژاطلاعات دربارۀ کووید 19
کارزار واکسیناسیون جهانی با دفتر کابینه، سازمان ملل، و سازمان بهداشت جهانی
امنیت داخلی و جنگ با پیتزای آناناس‌کوب
کژاطلاعات بیش‌تر واکسن بیش‌تر
پایان بازی: مایه‌کوبی ضد کژاطلاعات به گوگل
عرضۀ واکسن در رسانۀ اجتماعی
‌گفتار 11: چگونه دوستان و خویشان را مایه‌کوبی کنیم
حتی ارسطو هم هوادار پیش‌رسواسازی خوب بود
مایه‌کوبی فکت‌پایه
مایه‌کوبی تکنیک‌پایه
مایه‌کوبی فعال در برابر غیر فعال
مایه‌کوبی پیش‌گیر در برابر درمانی
دوز‌های تقویتی و سخن پس از مایه‌کوبی
پس‌گفتار: آیندۀ حقیقت
منابع بیش‌تر
یادداشت
پیش‌گفتار
1. حقیقت توهمی: مغز ما چطور واقعیت را از افسانه تشخیص می‌دهد
2. مغز انگیزه‌دار‌: آن‌چه خوش دارید که باور کنید
3. اثر توطئه: حقیقت همین گوشه‌کنار است
4. چرا ویروس دست از سرمان برنمی‌دارد: تأثیر ادامه‌دار کژاطلاعات
5. پاتوژن‌های کژاطلاعاتی: از روم تا رسانه‌های اجتماعی
6. خشم از ماشین: اتاق‌های پژواک و حباب‌های همسو‌ساز
7. تسلیحات ترغیب جمعی
8. دانش تازۀ پیش‌رسواسازی
9. «بدنیوز»: شش‌درجه انگولک
10. مصونیت گله‌ای روانی
11. چگونه دوستان و خویشان را مایه‌کوبی کنیم
پس‌گفتار: آیندۀ حقیقت
مراجع
مجموعه آثار منتشر شده انتشارات دکسا