معرفی و دانلود کتاب روش‌های موثر در تدریس کتاب‌های دوره ابتدایی

معرفی کتاب روش‌های موثر در تدریس کتاب‌های دوره ابتدایی

کتاب روش‌های موثر در تدریس کتاب‌های دوره ابتدایی به بررسی مفاهیم نظام آموزش و پرورش، الگوی تدریس، روش قصه گویی، برخی از اصول مورد استفاده در کلاس و... می‌پردازد.

نهادها و افراد مختلفی وظیفه رسالت تعلیم و تربیت را به عهده دارند. انسان از زمانی که متولد می‌شود آموختن را آغاز می‌کند و تا پایان عمر آن را ادامه می‌دهد. بخشی از آموختنی‌ها به نهادها و مؤسسات رسمی از قبیل مدرسه و انجمن‌ها واگذار می‌شود و بخشی دیگر به صورت غیر عمدی و یا تصادفی در خانواده و جامعه صورت می‌گیرد. مدرسه و معلمین بیشترین نقش را در این راستا دارند و آن‌ها هستند که باید بتوانند دانش‌آموزان را به درستی تربیت کنند و آنان را برای کار و شرکت در اجتماع آماده سازند.

مهم‌ترین بخش تعلیم و تربیت دانش‌آموزان روش تدریس معلمین است. تدریس را می‌توان به فعالیت‌های دوجانبه‌ای که بین معلم و شاگردان جریان دارد و هدفش یادگیری است تعریف کرد. چنانچه نتیجه این فعالیت منجر به یادگیری شاگرد شود موثر و مفید خواهد بود.

امر تدریس یک عمل متقابل است یعنی معلم بر شاگرد و شاگرد بر معلم تأثیر می‌گذارد. البته این عمل به صورت غیرمستقیم می‌باشد. دو عامل روی اثرگذاری معلم مؤثر است: یکی موضوعی که تدریس می‌کند و دوم نحوه‌ی ارائه دادن درس. از آنجایی که معلم با روح و روان و احساسات افراد سر و کار دارد چنانچه به درستی عمل نکند زیان‌های جبران ناپذیری بر جای می‌گذارد.

کتاب روش‌های موثر در تدریس کتاب‌های دوره ابتدایی (Effective methods in teaching elementary textbooks) بر اساس چنین اندیشه‌ای شکل گرفته است. این اثر در شش فصل تنظیم شده که در پایان هر فصل نیز خلاصه‌ی فصل قرار دارد.

در بخشی از کتاب روش‌های موثر در تدریس کتاب‌های دوره ابتدایی می‌خوانیم:

در سند راهبردی تحول نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی جمهوری اسلامی ایران، به‌ طور مستقیم به لزوم تربیت درک زیبایی و تأثیر آن در خلق آثار هنری در دانش آموزان، برای حفظ و تعالی میراث فرهنگی اشاره‌شده است. در بخشی از این سند آمده است: «دانش آموزان قدرشناسی و درک زیبا شناسانه آفرینش الهی و مصنوعات هنرمندانه بشری، درک مفاهیم فرهنگی و میان فرهنگی و بهره‌گیری از قدرت تخیل، توانمندی‌های لازم در خلق آثار فرهنگی و هنری را به دست می‌آورند، و برای حفظ و تعالی میراث فرهنگی، تمدنی و هنری در سطح ملی و جهانی بر اساس نظام معیار اسلامی می‌کوشند». (هدف کلان 1، 4، 5، 2 و 8)

آموزش هنر در برنامه‌ درسی ملی نیز انعکاس خوبی داشته، آن‌چنان‌که دربند «3/6/4- حوزه‌ یادگیری فرهنگ و هنر»، اهداف و روش‌های آموزش هنر برای دانش آموزان آمده است: فرهنگ، مهم‌ترین و غنی‌ترین منبع دستیابی به هویت است و از طریق جهت دادن به شیوه‌ زندگی، امکان هویت‌یابی را به‌ صورت فردی و جمعی فراهم می‌کند. فرهنگ شامل: باورها و ارزش‌ها، تاریخ گذشته، مفاخر ملی، آداب و سنت‌ها، قوانین، آثار باستانی، هنر و ادبیات گذشته و معاصر است. حوزه‌ یادگیری فرهنگ و هنر، ناظر به درک معنا و روابط میان پدیده‌ها (آیه بینی و آیه خوانی)، زیبایی‌شناسی و قدرشناسی نسبت به نشانه‌های جمال الهی و زیبایی‌ها در پیشینه‌ فرهنگی جامعه (نمادها، آداب‌ورسوم، ارزش‌ها، اسوه‌ها و اسطوره‌ها) و حفظ و تعالی آن است. در این برنامه تأکید شده است، که «هنر به‌عنوان تجلّی باورهای جامعه‌ از وجوه تمایز انسان با سایر موجودات است، و می‌تواند به‌ عنوان یکی از بارزه‌های هویت و به‌ ویژه هویت فرهنگی و معنوی، موجب رشد و ارتقاء تمدن ‌و فرهنگ جوامع باشد».

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
فصل اول: کلیات روش‌های مؤثر در تدریس
نظام آموزش‌وپرورش
آموزش
الگوی تدریس
روش
تدریس
روش تدریس
اصول انتخاب روش تدریس
الف) تناسب باهدف
ب) تناسب با محتوا
ج) تناسب با محدودیت‌ها و توانایی‌ها
د) تناسب با نظام ارزشی
و) تناسب بازمان آموزشی
ز) فعال‌سازی یادگیرنده
ح) تلفیق آموزش‌وپرورش
ط) فرصت‌های متنوع یادگیری
ی) توازن ابعاد یادگیری
ک) انعطاف‌پذیری در شرایط مختلف
ل) ترکیب روش‌ها
آشنایی با برخی از روش‌های تدریس مورداستفاده در کلاس
الف) روش سخنرانی
ب) روش نمایشی
د) روش اکتشافی یا یادگیری اکتشافی
آموزش برای یادگیری اکتشافی
ه) روش پرسش و پاسخ
نقش پرسش و پاسخ در فرآیند آموزش
طبقه‌بندی پرسش‌ها
فرصت انتظار در فرآیند پرسش و پاسخ در کلاس
و) استفاده از روش‌های سمعی – بصری
ز) آشنایی با یادگیری از طریق همیاری
نگرشی نو؛ به ارزشیابی در دوره ابتدایی
خلاصه فصل
فصل دوم: بررسی شیوه‌های مؤثر در تدریس دینی و قرآن
مقدمه
ویژگی‌های کودکان دبستانی
شیوه‌های صحیح در آموزش روان‌خوانی قرآن
الف) خواندن نشانه‌های بصری
ب) خواندن نشانه‌های آوایی
مؤثرترین شیوه‌های آموزش قرآن به کودکان
الف) قصه‌گویی و اشعار کودکانه
ب) استفاده از حافظه شنیداری
گمانه‌زنی‌ها در مورد علل ضعف روان‌خوانی قرآن
الف) عدم شناخت حروف و کلمات قرآنی
ب) عدم توجه به حرکات
ج) اشکال در خواندن کلمات دارای حروف ناخوانا یا علائم تنوین و تشدید و...
مفاهیم دینی
اصول آموزش مفاهیم دینی به کودکان
الف) اصل سهولت
ب) اصل تدریج
ج) اصل مداومت و استمرار
د) اصل آگاهی بخشی
ه) اصل تفاوت‌های فردی
بررسی روش‌های آموزش مفاهیم دینی
الف) روش استفاده از مثال
ب) روش قصّه گویی
ج) روش یادآوری نعمت‌های الهی
د) روش نمایشی (نمادین)
ه) آموزش به شیوۀ غیرمستقیم
ز) آموزش به شیوه عکس‌العمل مناسب
ح) آموزش به شیوۀ پرسش و پاسخ
ط) آموزش به شیوه رفتاری نه‌تنها رهنمود گفتاری
ی) استفاده از وسایل کمک‌آموزشی
پیشنهادات مربوط به آموزش درس دینی در دوره ابتدایی
خلاصه فصل
فصل سوم: بررسی شیوه‌های مؤثر در تدریس هنر
مقدمه
تاریخچه آموزش هنر در ایران
جایگاه هنر؛ در سند راهبردی تحول نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی جمهوری اسلامی ایران
الف) درک زیبایی و تأثیر آن در خلق آثار هنری
ب) تربیت فرهنگی و هنری
ج) قلمرو حوزه هنر
د) جهت‌گیری‌های کلی در سازمان‌دهی محتوا و آموزش هنر
ه) نسبت حوزه هنر با یادگیری‌های مشترک و سایر حوزه‌های یادگیری
نیل به اهداف ذکرشده‌ی آموزش هنر؛ در دو سند مهم آموزشی ایران
الف) تدوین برنامه‌های درسی هنر سازگار با برنامه درسی ملی
ب) ایجاد امکان لازم برای آموزش هنر
ج) تأمین نیروی متخصص آموزش هنر
برنامه درسی هنر در دوره ابتدایی
الف) رویکردهای برنامه درسی هنر در دوره ابتدایی
تربیت هنری را می‌توان به پنج موضوع کلی تفکیک کرد. که عبارت‌اند از
ب) محتوای برنامه درسی هنر
طراحی آموزشی تک‌رشته‌ای
-گام اول) ایجاد انگیزه
-گام دوم) تعیین فعالیت «فکر کردن و پرورش ایده هنری»
-گام سوم) انجام دادن فعالیت طی فرآیند تبدیل ایده به تولید محصول هنری
-گام چهارم) جمع‌بندی یا جمع‌آوری تولید هنری و برگزاری نمایشگاه
-گام پنجم) ارزشیابی «بررسی و توصیف تولید هنری»
طراحی آموزشی تلفیقی
توصیه‌هایی به معلمان برای اجرای هر چه‌بهتر برنامه‌ی درسی هنر
خلاصه فصل
فصل چهارم: بررسی شیوه‌های مؤثر در تدریس ریاضی
مقدمه
اهمیت شناخت روش‌های تدریس ریاضی
اهداف آموزش ریاضی
الف) هدف پرورشی
ب) هدف آموزشی
ج) هدف فرهنگی
د) هدف عاطفی
مراحل ساخته‌شدن یک مفهوم در ذهن کودک
الف) مرحله احساس مفهوم
ب) مرحله خو گرفتن با مفهوم
ج) مرحله عرضه و به‌کارگیری مفهوم
بررسی انواع روش‌های مؤثر در تدریس ریاضی
الف) روش کلامی (زبانی)
ب) روش تدریس زبان ماشینی (قاعده گویی)
ج) روش تدریس زبان استدلالی
د) روش اکتشافی
ه) روش مفهومی
و) روش فعال
عوامل مؤثر بر ورزیدگی ریاضی
الف) محاسبه کردن
ب) به کار بردن
ج) استدلال کردن
د) درگیر شدن
مراحل ارائه درس ریاضی در کلاس
الف – مرحله مجسم
ب – مرحله شفاهی
ج – مرحله نیمه مجسم (تصویری)
د – مرحله کنترل
ه – مرحله رفع اشتباهات و به‌کارگیری درس
۱ محدودیت زمان
۲ محدود کردن معلم در انتخاب محتوا و فعالیت مناسب
عوامل ضعف آموزش درس ریاضی
1. عوامل ضعف آموزش درس ریاضی مربوط به خود دانش‌آموز
2. عوامل ضعف آموزش درس ریاضی مربوط به روش‌های آموزش
نارسایی در یادگیری درس ریاضی
توصیه‌هایی به معلمان جهت اجرای هرچه بهتر درس ریاضی در کلاس
الف) یک آغاز اثرگذار
ب) معرفی سرفصل‌ها از راه‌های مختلف
ج) برشمردن نقش ریاضی در زندگی
د) حل مسئله از راه‌های مختلف
ه) به اشتراک گذاشتن استدلال‌ها
و) به پایان بردن کلاس با یک جمع‌بندی کوتاه
خلاصه فصل
فصل پنجم: بررسی شیوه‌های مؤثر در تدریس علوم تجربی
ﻣﻘﺪﻣﻪ
بررسی انواع شیوهای مؤثر در تدریس علوم تجربی دبستان
الف) روش بحث گروهی
ب) روش کنفرانس (گرد هم‌آیی)
د) روش چند حسی (مختلط)
ه) روش حل مسئله
و) روش سخنرانی
ز) روش پرسش و پاسخ
ح) روش آزمایشی (روش اجرا کردن یا یادگیری به‌وسیله عمل)
ط) روش گردش علمی
ی) روش بارش مغزی
ک) استفاده از منابع دیداری و شنیداری
ل) بازی
م) روش جیگ‌سو
ن) روش یادداشت‌برداری
س) نقشه‌های مفهومی
ع) روش کارت‌های پرسش
ف) روش تفسیر کردن
ص) الگوی تفکر استقرائی
چالش‌های پیش روی آموزش و یادگیری درس علوم تجربی دبستان
الف) فضای مدرسه و عوامل اجرایی آن
ب) ویژگی‌های شخصیتی معلم علوم تجربی
ج) ویژگی‌های شخصیتی و ذهنی دانش آموزان و انگیزه و علایق آنان
توصیه‌های اثرگذار جهت آموزش هرچه بهتر درس علوم تجربی
خلاصه فصل
فصل ششم: بررسی شیوه‌های مؤثر در تدریس مطالعات اجتماعی
مقدمه
ضرورت آموزش برنامه درسی مطالعات اجتماعی
الگوی عمومی تدریس
بررسی انواع الگوی تدریس مطالعات اجتماعی در دوره ابتدایی
الف) الگوی تدریس مستقیم
ب) الگوی تدریس غیرمستقیم
ج) الگوی تدریس تعاملی
د) الگوی تدریس مسئله محور و پروژه‌ای
خلاصه فصل
منابع و مآخذ