معرفی و دانلود کتاب دید باز

معرفی کتاب دید باز

در کتاب دید باز، تالیف رقیه بقایی، سعی شده به بررسی نقش سواد رسانه‌ای و مهارت تفکر انتقادی در انتخاب آگاهانه مخاطبان و سلامت جامعه پرداخته شود. 

اگر مخاطبان یک رسانه از مهارت تفکر انتقادی برخوردار باشند می‌توانند اطلاعات رسانه‌ها را به درستی تجزیه و تحلیل کنند. بر همین اساس، رسانه‌های جمعی امروز به سمتی پیش می‌روند که به مخاطبان خود اطلاعاتی را ارائه دهند که از لحاظ علمی و محتوایی اطلاعات درست و قابل استناد باشند. بنابراین می‌توان گفت مخاطبان می‌توانند رسانه‌های جمعی را به یک سمت و سو حرکت دهند و رسانه‌های جمعی نیز می‌توانند تغییراتی را در باور، نگرش، افکار و در ذهن مخاطبان ایجاد کنند. 

امروزه اهمیت سواد رسانه‌ای مهارتی حیاتی برای زیستن در عصر کنونی است. اگر بخواهیم تعریفی از سواد
رسانه‌ای داشته باشیم می‌توان بگوییم؛ سواد رسانه‌ای، به فرایند تجزیه و تحلیلِ اطلاعات و بررسی صحت و سقم آن‌ها گفته می‌شود؛ که این یک فرایند پویا و تعاملی است. در باور قدیم این‌گونه بود که رسانه‌ها، باور عموم را شکل می‌دهند؛ ولی امروز به وضوح مشاهده می‌کنیم که یک ارتباط دو سویه بین رسانه‌ها و مخاطبان وجود دارد.

اگر مخاطبان یک رسانه از مهارت تفکر انتقادی برخوردار باشند می‌توانند اطلاعات رسانه‌ها را به‌درستی تجزیه و تحلیل کنند. بر همین اساس، رسانه‌های جمعی امروز به سمتی پیش می‌روند که به مخاطبان خود اطلاعاتی را ارائه دهند که از لحاظ علمی و محتوایی اطلاعات درست و قابل استناد باشند. بنابراین می‌توان گفت مخاطبان می‌توانند رسانه‌های جمعی را به یک سمت و سو حرکت دهند و رسانه‌های جمعی نیز می‌توانند تغییراتی را در باور، نگرش، افکار و در ذهن مخاطبان ایجاد کنند. 

با توجه به این‌که رسانه‌ها با اهداف مختلفی شکل می‌گیرند، بسیار مهم است هنگامی که اطلاعاتی را از یک رسانه‌ی جمعی از قبیل دیداری، شنیداری و غیره دریافت می‌کنیم بتوانیم یک ارزیابی درست و منطقی داشته باشیم که لازمه‌ی آن داشتن مهارت تفکر نقادانه است. تفکر انتقادی، یعنی صبر، آن هم صبر کردنِ منطقی؛ که هدف آن بررسی، تجزیه و تحلیل است. برخی معتقد هستند هر اطلاعاتی که از رسانه‌های جمعی دریافت می‌کنیم را نباید بپذیریم و همواره از در مخالفت با پیام رسانه‌های جمعی بیرون می‌آیند؛ اما سواد رسانه‌ای به مخاطبان این امکان را می‌دهد که یک ارزیابی درست و منطقی داشته باشند.

در عصر حاضر، آموزش سواد رسانه‌ای مسأله‌ی فوق‌العاده مهمی است که این آموزش باید از سنین کودکی در مدارس به دانش آموزان داده شود. تفکر انتقادی که یکی از ده مهارت زندگی مورد تأیید سازمان بهداشت جهانی و موضوعی حیاتی در سواد رسانه‌ای است، را مربیان‌آموزشی و روانشناسان باید از دوران ابتدایی که توانایی‌ها و مهارت‌های کودکان در حال شکل‌گیری است، آموزش دهند. 

سواد رسانه‌ای در دنیای ارتباطی و اطلاعاتی امروز، یکی از نیازهای اساسی و مهم هر انسان و جامعه‌ای است. سواد رسانه‌ای پی‌بردن به واقعیت دانش به معنای قدرت است. پذیرش این موضوع، به تنهایی کافی نیست؛ بلکه هر فردی باید بداند که در اقیانوس عمیق و بسیار گسترده‌ی اطلاعات، به دنبال چه موضوعی است و چگونه می‌تواند آن را به دست آورد. 

با خواندن کتاب دید باز، درمی‌یابیم که سواد رسانه‌ای قدرت درک کارکرد رسانه‌ها و معنی‌سازی در آنهاست و سه جنبه اصلی آن یعنی افزایش آگاهی نسبت به رژیم مصرف رسانه‌ای یا به عبارت بهتر، تعیین میزان و چگونگی مصرف غذای رسانه‌ای از منابع رسانه‌ای گوناگون؛ آموزش مهارت‌های مطالعه یا تماشای انتقادی؛ تجزیه و تحلیل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی رسانه‌ها. 

بنابراین، در جامعه‌ای که مردمان آن از سواد رسانه‌ای بالایی برخوردارند و می‌دانند که به چه رسانه‌هایی مراجعه کنند و نیازهای خود را از کدام رسانه برطرف کنند؟ دیگر نمی‌توان نگران تأثیر منفی رسانه‌ها بر مردم و به‌ویژه جوانان بود و با توجه به این‌که کشور ایران از جمعیت جوان بالایی برخوردار است؛ آموزش سواد رسانه‌ای می‌تواند  تأثیر خوبی در جلوگیری از سردرگمی، بی‌هدفی و انحراف مخاطبان و به‌ویژه نسل جوان داشته باشد. 

فهرست مطالب کتاب

پیش گفتار
مقدمه
1. اهمّیّت و ضرورت توجه به سواد رسانه‌ای
2. سواد رسانه‌ای چیست؟
3. هدف سواد رسانه‌ای چیست؟
4. تاریخچه سواد رسانه‌ای
5. مفاهیم و اصول کلیدی سواد رسانه‌ای کدام‌اند؟
6. سواد رسانه‌ای چه توانایی‌هایی می‌خواهد؟
7. ویژگی‌های اصلی سواد رسانه‌ای
8. دیدگاههای صاحبنظران  حوزه رسانه‌ها
9. - مهارت‌های زندگی
10. تاریخچه‌ی مهارت‌های زندگی
11. ده مهارت اصلی زندگی
12. عناصر اصلی مهارت‌های زندگی
13. تفکر انتقادی
14. چگونه تفکر انتقادی را تقویت کنیم؟
15. نکات اصلی مهارت تفکر انتقادی
16. نتیجه‌گیری
فهرست منابع