معرفی و دانلود کتاب خط‌های حافظ و هارتونگ: خط در اشعار حافظ شیرازی و نقاشی‌های هانس هارتونگ

معرفی کتاب خط‌های حافظ و هارتونگ: خط در اشعار حافظ شیرازی و نقاشی‌های هانس هارتونگ

کتاب خط‌های حافظ و هارتونگ: خط در اشعار حافظ شیرازی و نقاشی‌های هانس هارتونگ نوشته پدرام حکیم‌زاده، به بررسی نقش خط در غزلیات این شاعر بزرگ ایرانی و نقاشی‌های هارتونگ می‌پردازد و آن‌ها را با هم ترکیب می‌کند.

کلمه و تصویر از قدیم دو گونه از ابزار بیانی برای ارتباط بین انسان‌ها بوده است. از یک طرف در هنرهایی مثل نقاشی، گرافیک و سینما بیشتر از تصویر و در هنرهایی همانند شعر، رمان و نمایش بیشتر از کلمه برای ایجاد ارتباط بهره گرفته می‌شود. از طرف دیگر در بعضی از سرزمین‌ها از منظر سابقه‌ی هنری، هنرهای کلامی و در برخی سرزمین‌های دیگر هنرهای تصویری دارای ارزش بیشتری هستند.

در کشورهای شرقی و به خصوص ایران، شاعرانی مثل سعدی، فردوسی، حافظ، مولوی و... کلمه و به ویژه زبان فارسی را به کمال رساندند. در سرزمین‌های غربی و به خصوص اروپا، نقاشان غربی با مکاتب و سبک‌های گوناگون هنری، آثار تصویری خیره کننده‌ای را در معرض چشم دنیا قرار داده‌اند.

با خواجه حافظ شیرازی بیشتر آشنا شویم:

خواجه شمس‌الدین محمد بن بهاءالدین محمد حافظ شیرازی (792-727 هجری قمری) شهره به لسان‌الغیب، شاعر نامدار قرن هشتم هجری است. غزلیات او نه تنها در ایران بلکه در تمامی دنیا بسیار مشهور هستند. حافظ به خواجوی کرمانی و سخن‌پردازی‌های او گرایش داشته و شیوه سخنش نیز شبیه به اوست.

در قرن 18 و 19 میلادی شعرهای او به زبان‌های مختلف اروپایی ترجمه شد. حافظ در طول زندگی خود با بسیاری از پادشاهان و درباریان در ارتباط بود و با اهالی شعر و ادب مراودات خوبی داشت. در دیوان خود به صوفیان فریبکار و پادشاهان ریاکار طعنه و کنایه‌های تند و تیز فراوانی زده است.

مهم‌ترین ویژگی شعرهای حافظ عدم ارتباط و پریشانی و پراکندگی موضوع و استقلال بیشتر ابیات دیوانش است. سبک شعری او عاشقانه، عارفانه و مدحی می‌باشد.

با هانس هارتونگ بیشتر آشنا شویم:

هانس هارتونگ نقاش آلمانی - فرانسوی در سال 1904 در آلمان به دنیا آمد. او شیفته آثار رامبراند، لاویز کورینس و اکسپرسیونیست‌هایی مثل اسکار کوکوشکا و امیل نولده بود. در سال 1926 از آثار هنرمندان برجسته اسپانیایی و فرانسوی در نمایشگاه‌های بین‌المللی بازدید کرد و از آن‌ها الهام گرفت. نتیجه این دیدن و الهام ترک کشورش بود.

آثار او در سال 1928 به نوعی ترکیبی از خط و تجزیه و تحلیل تنش‌هایی بین رنگ و خطوط بود. در سال 1929 با ازدواج با آنا اوابرگمن به شهرت دست یافت. چرا که آنا از هنرمندان معروف زمان خود به شمار می‌رفت. هانس اولین نمایشگاهش را در سال 1931 در سدن برگزار کرد. هارتونگ به عنوان هنرمندی از مکتب پاریس شناخته می‌شد و از دسته نقاشانی بود که با روش نقاشی خط بر روی حرکات بیانی قلم کار می‌کرد که به نام تاشیسم معروف بودند.

در بخشی از کتاب خط‌های حافظ و هارتونگ می‌خوانیم:

خط موجودی است که در اثر کنش بیرونی یا درونی به وجود می‌آید. یعنی، زمانی که نیروی بیرونی یا درونی‌ از بیرون یا از درون، بر مرزهای بیرونی نقطه و تنها در یکسو ضربه‌ و نیرو وارد می‌سازد، نقطه از موضع ساکن خود به ناگهان کنده می‌شود و در مسیر بُرداری‌ سوی ضربه حرکت می‌کند. زمان هیچ آن در ارتباط با شدت ضربه از سویی، و شتاب حرکت از سوی دیگر، فزونی می‌یابد و عنصری آفریده می‌شود که دیگر نقطه نیست و ویژگی‌های نقطه را نیز ندارد، لیکن رد نقطه‌ را در آغاز حرکت و در پایان آن می‌توان یافت.

از سوی دیگر می‌توان چنین تعبیر کرد که خط از بی‌نهایت نقطه‌های نزدیک به هم یا به هم چسبیده، در یک ردیف و یک سو، به وجود می‌آید. خط، همانند نقطه‌ موجودی است نسبی، و همیشه در ارتباط با زمینه یا سطح اصلی از سویی، و در ارتباط با خط‌های دیگر موجود در زمینه‌ از سوی دیگر، موجودیت و شخصیت خود را پیدا می‌کند. جاده‌ مستقیم یا پیچیده در صحرا و نسبت به ابعاد فیزیکی هندسی‌ پهن‌دشت زمینه، خط است ولی نسبت به خط سفید میانش، سطح می‌باشد. خط ارتباط دو سکون و دو خموشی است و از ارتباط دو نقطه‌ خاموش به وجود آمده است.

فهرست مطالب کتاب

درباره خواجه حافظ شیرازی
درباره هانس هارتونگ
مکتب تاشیسم
خط
آثار