معرفی و دانلود کتاب جامعه‌شناسی جوانان؛ تحولات زندگی جوانان در روند جهانی‌ شدن

معرفی کتاب جامعه‌شناسی جوانان؛ تحولات زندگی جوانان در روند جهانی‌ شدن

کتاب جامعه‌شناسی جوانان؛ تحولات زندگی جوانان در روند جهانی‌ شدن نوشته بیژن خواجه نوری، با رویکردی مبتنی بر فرآیند جهانی‌ شدن، در پی آن است که به برخی مسائل در حوزۀ جوانان مانند جوانان و جهان در حال دگرگونی، جوانان و حقوق بشر، جوانان و فرهنگ و جوانان و سیاست بپردازد.

در جامعه‌های مختلف دوران جوانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. جامعه‌های گوناگون در پی آن هستند که خود را با زاد و ولد، باز تولید کنند و این امر میسر نمی‌شود؛ مگر آن که نوزادانی که به چشم به جهان می‌گشاید، به‌ نحوی تربیت و رشد یابند که هویت جامعه را بازتولید کنند و ارزش‌ها و هنجاری فرهنگ حاکم بر جامعه را بازنمایی کنند. هر جامعه‌ای به شیوه‌ای مبتنی بر فرهنگ خاص خود، دوران کودکی و جوانی را تعریف می‌کند. این مرحله از زندگی انسان‌ها از اهمیت استراتژیک برخوردار است؛ زیرا بنیان اساسی برای جامعه‌پذیری افراد را دارد و عرصه‌ای است که همۀ گروه‌ها، اجتماعات هویت خودشان را در این عرصه بازتولید می‌کنند.

تعاملات بین فرهنگ‌های متفاوت دارای تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم بر روند شکل‌گیری هویت کودکان و جوانان هستند. این تعاملات است. بعضی تأثیرات به‌ دلیل ارتباطات فناوری و تماس‌های میان اعضای جوامع با یکدیگر است و برخی از طریق نظام‌های آموزشی رخ می‌دهند. معمولاً نظام‌های آموزشی در کشورهای متفاوت در تلاشند تا از نظام‌های آموزشی کشورهای موفق و مناسب، الهام بگیرند و بعضاً برای آموزش جوانان‌شان‌ نسخه‌برداری کنند. در این جا نیز به‌ طور غیرمستقیم نظام‌های ارزشی و اطلاعات، از فرهنگی به فرهنگ دیگر انتقال می‌یابند. تمامی این موارد و بسیاری بیش از این‌ها به ما می‌گویند که فرآیند جهانی‌ شدن دارای روابط بسیار نزدیک با دوران جوانی است و لازم است که این رابطه را به‌ طور دقیق و در ابعاد متفاوت مورد بررسی قرار داد.

این کتاب نتیجۀ این اعتقاد است که جهانی‌ شدن با جوانان و خانواده‌های آن‌ها دارای رابطۀ متقابل است و این که کمتر این رابطه در منابع جامعه‌شناسی جوانان مورد توجه قرار گرفته است. بیشتر مطالعات جهانی‌ شدن به بررسی آن در حوزۀ اقتصاد و سیاست می‌پردازد و کمتر سایر جنبه‌ها را مورد توجه قرار داده‌اند، در صورتی که جنبه‌های اجتماعی و فرهنگی مرتبط با جهانی‌ شدن نیز از اهمیت بسیاری برخوردارند. شرایط اقتصادی و کنش‌های سیاسی در سطح ملی و بین‌المللی به‌ طور مستقیم بر زندگی جوانان تأثیر می‌گذارند. به‌ طور معکوس، تصمیمات جوانان و خانواده‌های آن‌ها در نهایت، در موفقیت یا به شکست انجامیدن برنامه‌ها و خط‌مشی‌های اقتصادی دولت‌ها نقش به سزایی دارند. رابطۀ بین جهانی‌ شدن و جوانان عمیق‌تر از چشم‌اندازهای اقتصادی و سیاسی است.

در حال حاضر پدیدۀ جهانی‌ شدن در علوم اجتماعی مورد بحث قرار گرفته است و ابعاد مثبت و منفی آن مورد توجه قرار می‌گیرد. جهانی‌ شدن یک رشته از فرآیندهای نیرومندی است که فرصت‌ها و تهدیداتی را به‌ همراه دارند. این فرآیندها نیرو محرکۀ بسیار مهمی هستند که به‌ طور اساسی، نظم اجتماعی در سراسر دنیا را بازسازی می‌کنند. در مرکز این تغییرات، خانواده‌ها قرار دارند. جوانان به‌ عنوان اعضای خانواده در این میان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. در حال حاضر، در همۀ جوامع مفاهیم سنتی دربارۀ زندگی خانوادگی، کار، هویت، روابط افراد، گروه‌ها با یکدیگر به‌ دلیل نیروهای جهانی‌ساز، دگرگون شده است.

به‌ دلیل بررسی ماهیت تغییرات اجتماعی معاصر لازم است که فرآیند جهانی‌ شدن را با برجسته‌ ساختن روابط پویا و پیچیده بین جوانان، دولت‌ها و نهادهای فراملی مورد بررسی قرار داد. این فرآیند موجب تغییرات سریع و بی‌سابقه در تمامی سطوح زندگی اجتماعی شده است. همچنان که جریان سرمایه، کالاها، مردم و ایده‌ها شتاب می‌گیرد. این فرآیندها مفاهیم اساسی در مورد نقش‌های متفاوت جوانان در خانواده و اجتماع و هنجارهای جنسیتی و شکل‌گیری هویت‌ها را دگرگون می‌سازند.

در فصل اول کتاب حاضر مفهوم جوانی بررسی شده است. یکی از مناقشات مهم در حوزۀ مطالعات جوانان، فضای مفهومی جوان و محدودۀ سنی برای این گروه است. در آراء سخت‌گیرانه این محدوده عمدتاً بین 18 تا 29 سال در نظر گرفته می‌شود. در برخی دیگر این محدوده از کودکی تا اواخر دورۀ نوجوانی را در بر می‌گیرد. این کتاب بر اساس اهداف خود و با اتکا به نظریه‌های غالب در این حوزه سعی بر آن دارد که محدودۀ معینی را مورد مطالعه قرار دهد؛ گرچه در برخی از موارد از باز زمانی مورد نظر خود عدول کرده است و به سنین پایین‌تر نیز توجه می‌کند.

در فصل دوم، تلاش در طراحی مدل تحلیلی برای مطالعۀ دگرگونی‌های جهانی در ارتباط با جوانان بررسی شده است. در این راستا به برخی از مهم‌ترین نظریه‌های مهم در حوزۀ جهانی‌ شدن در جهت ساختن مدل تحلیلی توجه شده است. این مدل عمده ابعاد مهم تأثیرگذار بر زندگی جوانان را مورد توجه خود قرار می‌دهد.

در فصل سوم، به قوانین و مقررات در خصوص جوانان از منظر جهانی تمرکز داشته است. این بخش به تلاش‌های مختلف در سطح جهانی در جهت وضع قوانین جهانی برای بهبود وضع جوانان و الزام دولت‌ها به تبعیت از این قوانین پرداخته است. عمده مباحث زیربنایی این بخش حقوق بشر و حقوق کودکان است. اگر چه حقوق کودکان در وهلۀ اول به نظر می‌رسد که به مسائل کودکان می‌پردازد؛ اما در می‌یابیم که این حقوق دامنۀ سنی بسیار گسترده از اوان کودکی تا 18 سالگی را دربرمی‌گیرد.

فصل چهارم به مباحث جوانان از منظر جهانی‌ شدن فرهنگ می‌پردازد. جهانی‌ شدن فرهنگی یکی از اصلی‌ترین موضوعات و دغدغه‌های جوامع در زمانۀ اخیر است. ارزش‌ها و دگرگونی در آن‌ها، سبک‌های زندگی، فردگرایی، جمع‌گرایی از عمده موضوعات مورد بررسی در این بخش هستند.

در فصل پنجم، بررسی رفتارهای سیاسی جوانان از منظری جهانی مورد توجه قرار گرفته است. در این بخش تلاش بر آن است که نشان داده شود که جهانی‌ شدن موجب تقویت مشارکت سیاسی جوانان در سطوح مختلف می‌شود.

فصل ششم معطوف به یکی از مهم‌ترین مسائل در حوزۀ مطالعات جوانان، یعنی جوانان و خانواده در بستری جهانی بوده است. تعاملات درون خانواده، مسائل جنسیتی، دگرگونی‌های ساختاری درون خانواده و آثار آن بر جوانان از موضوعات اصلی این قسمت محسوب می‌شوند.

فصل هفتم به بررسی رسانه‌ها، به‌ خصوص فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی و نقش آن‌ها در فرآیند جهانی‌ شدن پرداخته است. تأثیراتی که این فناوری‌ها بر جوامع انسانی داشته‌اند، از دید کمتر محققی مخفی مانده است. در این قسمت آثار استفاده از این فناوری‌ها بر رفتارهای فردی و اجتماعی جوانان مد نظر قرار گرفته است.

فصل هشتم به یکی از موضوعات نسبتاً تازه در حوزۀ جهانی‌ شدن یعنی محیط و مخصوصا محیط‌زیست می‌پردازد. محیط و مسائل آن امروزه از اهمیت بسیار فراوانی در جوامع مختلف برخوردار است. در این قسمت تلاش شده است تا نقش و مشارکت جوانان در حل چالش‌های محیطی مورد بررسی قرار گیرد.

در بخشی از کتاب جامعه‌شناسی جوانان می‌خوانید:

از جمله تعاریف مختلفی که از فرهنگ مطرح شده است، می‌توان به تعریف تایلور انسان‌ شناس بریتانیایی اشاره کرد که معتقد است که «فرهنگ یا تمدن به مفهوم گسترده قوم‌نگارانه‌شان کلیتی پیچیده است که شامل دانش، اعتقاد، هنر، اخلاقیات، قانون، عرف و هر نوع قابلیت و عادت که انسان به‌ عنوان عضوی از جامعه کسب می‌کند، می‌شود». داندارد فرهنگ را شیوه‌ای مشترک برای نگریستن یا معنا دادن به پدیده‌ها و نگرشی مشترک به جهان می‌داند. همچنین، فرهنگ را می‌توان در حوزه‌های وسیع‌تری چون رفتارهای واقعی و ارزش‌های مشترک و نیز مفروضات رفتاری مورد توجه قرار داد. بر این اساس ارزش‌ها بیانگر بایدها یا رفتارهای هنجارمحور از پیش تجویز شده در آن فرهنگ هستند. مفروضات نیز تعریف‌ کنندۀ باورهای مشترک آن فرهنگ دربارۀ ماهیت جهان یا به بیان دیگر درکی از چیستی پدیده‌هاست. در این خصوص کلاکهون و هافستد ارزش‌ها را به‌ عنوان بخشی محوری از فرهنگ در تعریف خود می‌گنجانند.

میان خانواده‌های مختلف و اعضای آن‌ها (از جمله جوانان) برحسب رفتارها، ارزش‌ها و مفروضات فرهنگ‌های مختلف تفاوت‌های فراوانی وجود دارد. برای بررسی این تفاوت‌ها می‌توان به چند موضوع کلیدی که موجب تفاوت بین خانواده‌ها در فرهنگ‌های مختلف می‌شود، توجه کرد. اول مسئلۀ اقتدار در خانواده به چه شکل و چه اندازه‌ای است، دوم مسئلۀ حدود تعهدات اعضای خانواده به یکدیگر، سوم مسئلۀ فردگرایی‌ جمع‌گرایی یا چگونگی برقراری تعادل میان توجه به خواسته‌های خود و خانواده و جامعه و تکالیف‌های فرد به هر یک از اضلاع این مثلث.

محیط‌های زندگی جوانان و انواع پیوستگی‌های افراد با یکدیگر، مانند موضوعاتی همچون آداب‌ و رسوم و هنجارهای رفتاری، باورهای مربوط به نیازهای جوانان، دچار دگرگونی شگرفی هستند. پرسش مهمی که‌ در این‌جا مطرح می‌شود، این است که چگونه این گوناگونی‌های فرهنگی در حوزۀ نقش و ارزش و عملکرد جوانان و خانواده‌هایشان در جامعه بر نیروهای جهانی‌ شدن تأثیر گذاشته یا از آن تأثیر می‌پذیرد.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
فصل یکم: کلیات
مفهوم جوانی
مفهوم جوانی به‌لحاظ تاریخی
جوانان، نسل و روابط نسلی
فصل دوم: جوانان و جهان در حال دگرگونی
چهارچوبی نظری برای تحلیل
نیروهای اصلی در دگرگونی‌های جهانی
دگرگونی در حوزۀ اقتصادی
دگرگونی در حوزۀ فرهنگ
جهانی ‌شدن فرهنگ
تز همگون ‌شدن
تز قطبی ‌شدن فرهنگی
تز پیوندی ‌شدن فرهنگی
دگرگونی در حوزۀ سیاست
دگرگونی در حوزۀ اجتماع
فصل سوم: جوانان و حقوق بشر
حقوق جوانان در معاهدات جهانی
حقوق جوانان و مشارکت مدنی
حقوق جوانان و جنگ
حقوق جوانان و مهاجرت‌های جهانی
حقوق جوانان و فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی
حقوق جوانان و اقتصاد جهانی
فصل چهارم: جوانان و فرهنگ
تفاوت‌های فرهنگی در ارزش‌ها
جهانی‌ شدن و دگرگونی ارزش‌ها
جوانان در فرهنگ‌های فردگرا و جمع‌گرا
جهانی ‌شدن و سبک‌های زندگی
چالش‌های فرهنگی مرتبط با قوانین
فصل پنجم: جوانان و سیاست
جوانان و شهروندی
جوانان و شهروندی جهانی
جوانان و شهروندی دیجیتال
جوانان و آموزش شهروندی
جوانان و مشارکت‌های شهروندی
اهمیت مشارکت مدنی جوانان
نشانه‌های شرکت جوانان در زندگی مدنی
آگاهی مدنی
ارزش‌های مدنی و اجتماعی
فعالیت‌های مدنی و اجتماعی
رویکرد جامعه به مشارکت مدنی جوانان
جوانان و دموکراسی در جوامع در حال گذار
فصل ششم: جوانان و خانواده
جوانان و محیط‌های اجتماعی
محیط خانوادگی و سلامت و رفاه جوانان
تعارضات والدین و سلامت جوانان
خشونت‌های خانوادگی و جوانان
تبعیض‌های جنسیتی و جوانان
دگرگونی‌های ساختاری در زندگی خانوادگی و جوانان
نقش خانواده در تصمیم‌گیری‌های جوانان
عوامل تأثیرگذار بیرونی بر خانواده‌ها و جوانان
مسائل جنسیتی
جوانان و امید به زندگی و رشد
ارزش‌های مصرف‌ کننده
خانواده‌ها و فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی
فصل هفتم: جوانان و رسانه‌ها: فرصت‌ها و چالش‌ها
جوانان و شکاف دیجیتالی
جوانان و مصرف رسانه‌ها
اینترنت و جنسیت
جوانان و تلویزیون
تأثیرات رسانه‌ها بر جوانان
رسانه‌ها و انحرافات
تلویزیون و انحرافات
تلویزیون و خشونت در میان جوانان
فصل هشتم: جوانان و مسائل محیطی
تغییرات محیط جهانی و زندگی جوانان
تفاوت‌های زیست بوم‌ها بر حسب عوامل اجتماعی - جمعیتی
تعاملِ پدیده‌های جهانی با فرهنگ‌های‌ مختلف
کتابنامه