معرفی و دانلود کتاب توسعه پایدار و سیاست‌های نئولیبرالی

معرفی کتاب توسعه پایدار و سیاست‌های نئولیبرالی

کتاب توسعه پایدار و سیاست‌های نئولیبرالی نوشتۀ علی طاهری، دیدگاه‌های رایج در باب توسعه‌ی دائمی اقتصاد و تأثیر سیاست‌های موجود بر آن را مورد ارزیابی قرار داده و پیشنهادهایی جهت دستیابی به تعریفی فراگیر ارائه نموده است.

طی سه دهه‌ی گذشته، اهمیت شیوه‌ی پایدار توسعه، به طور روزافزونی مورد توجه قرار گرفته‌ است، با این حال و علیرغم تلاش‌های گسترده‌ای که جهت تعریف مفهوم «توسعه پایدار» صورت پذیرفته، این مفهوم همچنان از ابهام و تعارضات نظری رنج می‌برد. این عارضه، اثربخشی اقدامات صورت گرفته را به چالش کشیده و نیاز به ایجاد یک چارچوب نظری روشن و صریح را هویدا ساخته‌ است. از سوی دیگر، ظهور رژیم‌های نئولیبرالی در کشورهای درحال توسعه و پیگیری سیاست‌های بازارگرایانه نیز تأثیرات مخربی بر پایداری محیط زیست داشته‌ است.

در سال‌های اخیر، افزایش توجه به شیوه‌ی پایدار توسعه، این موضوع را در کانون توجه‌ دانشگاهیان و سیاست گذاران قرار داده است. این امر موجب شده تا نیاز به شفاف‌سازی معنا‌یی، کاهش تناقضات نظری و ایجاد سازگاری میان مفاهیم متنوع مطرح شده، بیش از پیش احساس گردد. اهمیت و ضرورت شفاف‌سازی مفهوم توسعه‌ی پایدار در این حقیقت نهفته است که حوزه‌ی گسترده‌ی مطالعات توسعه، مملو از تفاوت‌ها و تمایزهای ایدئولوژیک، بن‌بست‌های نظری و منازعات سیاستگذاری است. به علاوه، در مقایسه با مفاهیم رایج در توسعه‌ی اقتصادی، از نظر مطالعه‌ی سیستماتیک، مسئله‌ی پایداری مسئله‌ی نسبتاً جدیدی محسوب شده و به همین دلیل به تشریح مفهومی و روشن‌سازی نظری نیاز دارد.

در بخشی از کتاب توسعه پایدار و سیاست‌های نئولیبرالی می‌خوانیم:

در سال‌های پایانی قرن بیستم، اندیشیدن درباره‌ی الگوها و اسلوب مناسب توسعه به دغدغه‌ای جهانی مبدل گشت. در این دوران، رجوع مجدد و اصلاح چارچوب سنتی توسعه که بر پایه‌ی منطق صنعتی شدن قرار داشت، همچنین احیای توجه به آینده‌ی متزلزل محیط‌ زیست، وضعیت منابع تجدید ناپذیر و موضوع پایداری در کانون توجهات قرار گرفت. در واقع چالش‌های متعدد زیست محیطی که عمدتاً از صنعتی شدن گسترده‌ی کشورها نشات می‌گرفت موجب به وجود آمدن یک تغییر قابل توجه در رویکرد نظری و عملی به توسعه گردید. اسلوبی که امروزه با نام «توسعه‌ی پایدار» از آن یاد می‌شود.

با این همه، نظریه‌ها و مدل‌های رایج کنونی در باب توسعه، همچنان نسبت به دغدغه‌های زیست محیطی و موضوع پایداری، بی‌توجه و بی‌تفاوت باقی مانده‌اند. اکثر این نظریه‌ها و مدل‌ها به موضوعات و نگرانی‌های رایج ملی و بین‌المللی نظیر رشد یا رکود اقتصادی، رقابت یا شکست بازار، ثبات یا تعارض سیاسی، وابستگی و مبادلات نابرابر و غیرمتوازن بین‌المللی می‌پردازند در حالی که مسائل و موضوعات دیگری از قبیل کاهش منابع، آلودگی محیط زیست و سایر معضلات زیست محیطی را که به تضعیف پایه‌های پیشرفت بشری منجر می‌شود، نادیده می‌گیرند.

به طور مشخص‌تر، نگرانی و دغدغه‌ی اصلی تئوری‌های رشد اقتصادی - کلاسیک، نئوکلاسیک، کینزی ‌و پساکینزی - عبارتست از تداوم رشد اقتصادی و انباشت ثروت بر پایه‌ی رقابت بازار، لذا رکود اقتصادی و شکست بازار دلواپسی محوری این دست از تئوری‌ها به شمار می‌رود. از سوی دیگر، تئوری‌های رادیکال بهبود اجتماعی نیز تأکیدشان بر از خودبیگانگی و استثمار طبقه‌ی کارگر ناشی از شیوه‌ی تولید سرمایه‌داری است و چنین پیش‌بینی می‌کنند که بحرانی بزرگ در سیستم سرمایه‌داری بوجود خواهد آمد که متعاقب با آن دچار فروپاشی شده و به این ترتیب طبقه‌ی کارگر نجات خواهد یافت. مشاهده می‌کنید که هیچ یک از این مشرب‌های فکری به مسائل و مشکلات زیست محیطی و پایداری توسعه توجه جدی ندارند.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
مفهوم توسعه‌ی پایدار
تفاسیر موجود از توسعه‌ی پایدار
کاستی‌های تفاسیر موجود از توسعه‌ی پایدار
کلام پایانی
سرگذشت توسعه پایدار تحت تأثیر سیاست‌های نئولیبرالی
توسعه پایدار: برداشت‌های ناهمگون و چالش‌های اصلی
معنا و اهمیت
علل اصلی مشکلات پایداری
رژیم‌های نئولیبرالی در کشورهای در حال توسعه: برنامه‌ها و سیاست‌ها
ویژگی‌های مبنایی نئولیبرالیسم
رژیم‌های نئولیبرالی در کشورهای در حال توسعه
پیامدهای نامطلوب سیاست‌های نئولیبرالی برای توسعه‌ی پایدار
گسترش بازار
مقررات‌زدایی و خصوصی‌سازی
آزادسازی تجارت
تأکید بیش از اندازه بر رشد اقتصادی
جهانی سازی مصرف گرایی
کلام پایانی