معرفی و دانلود کتاب ارث دیه

معرفی کتاب ارث دیه

کتاب ارث دیه نوشته‌ی آرزو عامری، سعی در ارائه‌ی یک شمای کلی از مباحث و قواعد کلی حاکم بر ارث دارد تا به واسطه آن به بررسی مبحث پرداخت دیه تحت عنوان ارث به بازماندگان افراد در حقوق ایران و از دیدگاه فقه امامیه بپردازد.

ارث از نهادهای مربوط به احوال شخصیه است و مقررات آن به طور کلی از آداب و رسوم و اعتقادات قومی و مذهبی برخاسته است به این دلیل مقررات راجع به آن کلاً از فقه امامیه اقتباس شده و بر خلاف فصول مربوط به تعهدات در وضع مواد راجع به ارث قوانین بیگانه مورد توجه قرار نگرفته است.

نویسندگان قانون مدنی ایران، مسائل و احکام ارث را در مواد 861 تا 949 این قانون به شیوه‌ای ظریف و جالب و با تکیه بر عقاید مشهور فقهی بیان کرده‌اند. ارث‌داری موجبات، شرایط و موانعی است که در این تحقیق هدف توضیح و تفسیر موانع ارث می‌باشد.

ارث از جمله‌ی آن‌ دسته مباحث و موضوعات حقوقی است که احتمالا هر فردی در طول زندگی خود، خواه ناخواه با آن رو در رو می‌شود. پر واضح است که آگاهی قبلی بر قواعد کلی حاکم بر این مسأله، می‌تواند کمک شایانی در زمان مواجهه‌ی با آن باشد. ارث در لغت به معنای انتقال غیر قراردادی چیزی، از شخص به دیگری است و همچنین به معنای بقیه‌ و باقی‌مانده‌ی چیزی است.

قانون‌گذار از ارث در ماده‌ی 140 قانون مدنی به عنوان یکی از اسباب تملک اسم برده و احکام وابسته به آن را در مواد 861 تا 949 ق. م بیان کرده است. اگر‌ چه قانون‌گذار در این مواد به تعریف ارث نپرداخته، اما در کتب حقوقی در این مورد تعاریف متعددی ارائه شده است. برخی آن را به معنای ترکه و اموالی که از متوفی به جا می‌ماند، دانسته و در اصطلاح حقوقی مقصود از آن ‌را انتقال مالکیت اموال میّت، پس از فوت، به ورّاث او می‌دانند. برخی دیگر از نویسندگان ارث را استحقاق بازماندگان شخص بر دارایی او می‌دانند. به هر ترتیب، قانون‌گذار در کلام خود، ارث را در هر سه مفهوم یاد‌ شده به کار برده است و کسی را که ارث می‌برد وارث، و متوفی را مورّث، و اموال و دارائی متوفی در حین فوت وی را، ترکه می‌نامد.

در کتاب حاضر به مبحث ارث دیه پرداخته شده که ویژگی‌هایی دارد که آن را از ارث سایر اموال متمایز می‌سازد. در دیه اعضاء در اصل استحقاق وراث تردید وجود دارد. اما این امر در دیه فوت مورد تردید نیست، همچنین پرسش‌هایی نظیر اینکه دیه فوت ملک وارث است یا متوفی، تعیین وارثان حق دیه، موقعیت دیه نسبت به قصاص و اینکه آیا تعهد جانی به پرداخت دیه در قتل عمدی یک تعهد تخییری است یا نه، منشا اختلاف است. که این اختلافات به نوبه خود منشا اختلافات دیگر است.

در بخشی از کتاب ارث دیه می‌خوانیم:

در خصوص افرادی که از دیه فوت برخوردار می‌شوند اقوال مختلف وجود دارد از جمله آنکه دیه همانند سایر اجزای ماترک متوفی است؛ بنابراین، تمام افرادی که از سایر اموال متوفی ارث می‌برند و وارث بالفعل متوفی محسوب می‌شوند از دیه نیز ارث خواهند برد. در این میان، بین خویشاوندان نسبی و سببی تفاوت نیست. به این ترتیب، زوجین هم به عنوان مصداق خویشاوند سببی از دیه ارث خواهند برد.

بر اساس این قول نسبت منطقی در حق قصاص و دیه از لحاظ وارثان، عموم و خصوص مطلق خواهد بود.

قول مشهول در فقه بر این است که هرکسی که از ماترک مقتول ارث می‌برد از حق قصاص نیز ارث خواهد برد. بر این ملازمه تنها یک استثنا در مورد زوجین وارد است؛ زوجین از قصاص ارث نمی‌برند اما از سایر اجزای ماترک ارث می‌برند. البته اگر تراضی بر دیه واقع شود آن‌ها نصیب خود را از دیه خواهند برد. به این ترتیب، هر صاحب حق قصاصی صاحب حق دیه نیز خواهد بود اما هر صاحب حق دیه‌ای صاحب حق قصاص نیست. در صورت عدم حصوص تراضی زوجین حقی بر دیه نخواهند داشت حتی اگر ورثه از قصاص عفو کنند اما اگر تراضی بر دیه واقع شود و سپس عفو شود زوجین نصیب خود را از دیه خواهند برد.

برخی از فقیهان بر این اعتقادند که دیه را تنها خویشاوندان پدی (اعم از ذکور اناث) و زوجین ارث می‌برند و خویشاوندان مادری از ارث دیه بی‌بهره هستند.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
فصل اول: ارث در حقوق ایران
فصل دوم: دیه در حقوق ایران
فصل سوم: ارث دیه در حقوق ایران و مصر
منابع و مآخذ