معرفی و دانلود کتاب ارتباطات سلامت: مبانی و رویکردها

معرفی کتاب ارتباطات سلامت: مبانی و رویکردها

کتاب ارتباطات سلامت توسط حبیب راثی تهرانی و روشنک عاطفی منش با هدف ذکر اهمیت رسانه‌های اجتماعی در ارتقای سطح بهداشت و سلامتی جوامع نوشته شده است. ارتباطات سلامت شاخه‌ای نوین از رشته‌ی ارتباطات است که خود دربرگیرنده‌ی عرصه‌های متعددی از جمله سواد سلامت، شبکه‌های اجتماعی، ارتباطات اجتماعی، روان‌شناسی، مردم‌شناسی، جامعه‌شناسی و ... می‌باشد.

درباره کتاب ارتباطات سلامت

«سلامتی» نعمت بزرگی است که ارزش آن در غیابش به چشم می‌آید. مسائل نوین و دغدغه‌های پیچیده‌ای که جوامع با آن‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند، ذره‌ای از اهمیت این دغدغه، یعنی سلامت فرد و جامعه کم نکرده است و همچنین تأمین سلامت مهم‌ترین اولویت اجتماعی در مقیاس ملی و جهانی است.

در دنیایی که «سلامت» توجه انسان و جامعه را به خود جلب کرده است، ارتباطات در جایگاه دانش نوین اجتماعی نمی‌تواند از کنار آن به‌سادگی عبور کند. ارتباطات سلامت و چگونگی پرداختن رسانه به سلامت که موضوع اصلی کتاب ارتباطات سلامت است، حوزه‌ای جدید و بسیار جدی به نظر می‌رسد.

ارتباطات سلامت از برجسته‌ترین شاخه‌های ارتباطات در نهاد‌های عالی آموزشی و پژوهشی است و کتاب ارتباطات سلامت نمونه‌ای است از توجه به این مهم که حبیب راثی تهرانی و روشنک عاطفی منش آن را به رشته‌ی تحریر درآورده‌اند.

تلویزیون و سایر رسانه‌های اجتماعی مخاطبان زیادی در سرار دنیا دارند؛ بنابراین طراحی و تولید پیام‌های مختلف در این رسانه‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. یکی از مسائلی که نیاز به پرداختن به آن در رسانه‌های اجتماعی احساس می‌شود مسئله‌ی بهداشت و سلامت است. نکات مذکور پایه‌های تعریف و طراحی رشته ارتباطات سلامت در تمام جهان را تشکیل می‌دهد. هدف از ایجاد چنین رشته‌ای ارتقای سطح سلامت جامعه و بهبود پیام‌های بهداشتی در زندگی فردی و اجتماعی با تکیه بر راهبردها و تکنیک‌های ارتباطی است.

کتاب ارتباطات سلامت برای چه کسانی مناسب است؟

مطالعه‌ی این کتاب را به پژوهشگران مختلف در حوزه‌های ارتباطات و رسانه، جامعه‌شناسی، سلامت و بهداشت توصیه می‌کنیم.

در بخشی از کتاب ارتباطات سلامت: مبانی و رویکردها می‌خوانیم

برای سال‌های متمادی ارتباطات سلامت بر روش‌های ارائۀ پیام‌های مرتبط با رفتارهای سالم برای مخاطبان گوناگون مانند کارکنان بخش بهداشت و سلامت، بیماران، اعضای جامعه، رهبران افکار و سیاست‌گذاران متمرکز بود. درحالی‌که در سال‌های اخیر تمرکز این رشته بر کانال‌ها و رسانه‌ها و نیز فرایندهای تولید و انتقال پیام در گفت‌وگو و تعامل با مخاطب قرارگرفته است. درنتیجه توجه بیشتری به محیط سیاسی، اجتماعی و تأثیرات آن بر تغییر رفتار نشان می‌دهد. به‌عبارت‌دیگر فرد به تنهایی هدف نیست، بلکه مشارکت نقادانۀ وی در تحلیل و انطباق مناسب‌ترین پیام‌ها برای شرایط خویش موردنظر است. بر طبق تعریفی که از ارتباطات سلامت ارائه می‌دهیم، تجربیات و تحقیقات صورت‌گرفته در زمینه‌های حمایت رسانه‌ای، کمپین‌های ارتباطات سلامت، ارتباطات ریسک، بازاریابی اجتماعی، ارتباطات برای تغییر رفتار، ارتباطات حمایت‌جویانه و آموزش از طریق سرگرمی موردتوجه قرار می‌گیرند. درعین‌حال هیچ راهبرد منحصربه‌فردی برای دستیابی به اهداف گوناگون ارتباطات سلامت وجود ندارد. راهبرد مبادله، استفاده از مناسب‌ترین روش‌ها و ابزارهای ارتباطی را برای تحریک و حمایت یک فرایند ارتباطی پایدار فراهم می‌آورد. ارتباطات سلامت مناسب‌ترین اقدام و راهبرد را نسبت به موقعیت و مهارت‌های فردی و محدودیت‌های زمانی و اولویت نیازمندی‌های افراد تعیین می‌کند.

درحالی‌که دیدگاه فرایندمحور، ارتباطات را نیروی درونی انسان‌ها برای خلق و به اشتراک گذاشتن راه‌های تفسیر جهان اطراف می‌داند. رویکرد پیام‌محور بر روش‌هایی تأکید می‌کند که محتوای مؤثر ارتباطی برای تأثیرگذاری مطلوب بر مخاطب خلق و تولید می‌شود و این زمینه‌های معضلات مراقبت‌های بهداشتی است که تعیین‌کنندۀ تئوری و روش ارتباط‌گر سلامت برای حل این مشکلات است.

فهرست مطالب کتاب

مقدمۀ دکتر هادی خانیکی
سخن مؤلفان
فصل اول: ارتباطات، آموزش بهداشت و ارتقای سلامت
نقش ارتباطات در خدمات بهداشت و سلامتی
سلامت و مفاهیم مرتبط با آن
تعریف سلامت
تعاریف جدید سلامت
مفهوم عرصۀ سلامت
تعریف رفتار بهداشتی
ارتقای سلامت
تعاریف ارتقای سلامت
رویکردهای آموزش بهداشت
وسایل ارتباطی در آموزش سلامت
فصل دوم: ارتباطات سلامت؛ تعاریف، مفاهیم و تاریخچه
ارتباطات سلامت چیست؟
تعاریف ارتباطات سلامت
تعاریف اولیه
تعریف کاربردی
مؤلفه‌های ارتباطات سلامت
سیر تحول و پیشینۀ آموزش و پژوهش ارتباطات سلامت
ویژگی‌های ارتباطات سلامت
به سوی ارتباطات سلامت مؤثرتر
سطوح اصلی ارتباطات سلامت
محدودیت‌های ارتباطات سلامت
ارتباطات سلامت چه می‌تواند انجام دهد؟ و چه نمی‌تواند؟
ارتباطات سلامت نمی‌تواند موارد زیر را انجام دهد:
ارتباطات سلامت می‌تواند موارد زیر را انجام دهد:
فصل سوم: حوزه‌ها، نظریه‌ها و مدل‌های ارتباطات سلامت
الف- حوزه‌های ارتباطات سلامت
کمپین‌های سلامت
تعریف کمپین ارتباطات سلامت
ویژگی‌های کمپین ارتباطات سلامت
شرایط موفقیت‌آمیزبودن یک کمپین
بازاریابی اجتماعی
آموزش از طریق سرگرمی
تعریف آموزش از طریق سرگرمی
رشد و گسترش آموزش از طریق سرگرمی
مزایای سریال‌های تلویزیونی در طرح‌های آموزش از طریق سرگرمی
آموزش از طریق سرگرمی و چالش‌های موجود بر سر راه آن
چالش دوم: سرگرمی بسیار زیاد و سطح آموزشی و اطلاعاتی کم و ناکافی
چالش سوم: سرگرمی‌هایی با کیفیت پایین
چالش چهارم: عدم‌بیان ضرورت فوری
چالش پنجم: ارائۀ عادی و معمولی پیشنهادهایی با موضوع روزمره و تکراری
چالش ششم: عدم‌ارتباط شخصی
چالش هفتم: طرح مباحث جنجالی [بهداشت و سلامت] با تکیه بر سنت‌ها و فرهنگ
نظریه‌های بوردیو در رویکرد آموزش از طریق سرگرمی
آموزش از طریق سرگرمی مؤثر
حمایت رسانه‌ای
مزیت‌های حمایت رسانه‌ای
مراحل حمایت رسانه‌ای
یک: مدیریت پروژه
دو: شفاف‌سازی راهبرد مورد استفاده برای ارتقای سلامت
سه: تحلیل و طبقه‌بندی مخاطبان
چهار: تعیین اهداف ارتباطی
پنج: انتخاب کانال و حامل
شش: برنامه‌ریزی برای دسترسی به رسانه‌های خبری
ارزش‌های خبری برای رسانه‌های خبری
هفت: فعالیت‌های متوالی
هشت: طراحی، بسط و ارائۀ پیام‌های کلیدی
نه: ارائۀ پیام
ده: ارزیابی
ارتباطات ریسک
تعریف ارتباطات ریسک
سواد سلامت
تعریف سواد سلامت
جایگاه سواد سلامت در ارتباطات سلامت
پیام‌های سلامت
انواع پیام در ارتباطات سلامت
پیام مخاطب‌محور
قالب‌بندی پیام
1. پیام‌های سلبی و ایجابی
بنیان نظری قالب‌بندی پیام
نظریۀ تمرکز تنظیمی
نظریۀ‌ نمونه (استفاده از مثال)
استفاده از جذبه‌ها در پیام‌های سلامت
جذبه‌های چندگانه
نظریه‌ها و مدل‌های ارتباطات سلامت
1. محرک
2. متغیرهای انگیزشی
3. عمل یا رفتار
4. ارزیابی محیط و منابع
هنجارهای اجتماعی
مدل همگراشده ارتباطات سلامت
تأثیرات پیش‌زمینه‌ای
مدل فرانظری
ویژگی‌های پیام در مرحلۀ پیش تفکر به تفکر
ویژگی‌های پیام در مرحلۀ تفکر به آمادگی
ویژگی‌های پیام در مرحلۀ آمادگی به عمل و رفتار
ویژگی‌های پیام از مرحله عمل تا حفظ و نگهداری
نظریۀ شناختی- اجتماعی (نظریۀ یادگیری- اجتماعی)
مدل باور سلامت (HBM)
مدل قصد رفتاری (BIM)
تئوری عمل منطقی
تئوری ارزش انتظار
عوامل تعیین‌کننده قصد
مدل فرایند توسعه‌یافتۀ موازی
تاریخچۀ مختصری از مدل فرایند توسعه‌یافتۀ موازی
مسیرهای کنترل ترس و کنترل خطر
مسیر یک؛ خطر پایین
مسیر دوم؛ تهدید بالا، کارآمدی پایین
مسیر سوم: تهدید بالا، کارآمدی بالا
مدل تغییر ابزار شناختی
مدل احتمال تفصیل
مدل مود فازیو
فصل چهارم: چشم‌اندازهای آینده
دیدگاه‌هایی جدید به ارتباطات سلامت
عوامل مؤثر بر تکنیک‌های درحال‌ظهور
الف. عوامل تشویق‌کنندۀ رویکردهای نوین
ب. عوامل کششی
تجدید محوریت ارتباطات
حرکت از رویدادمداری به سمت فرایندمداری
از انتقال اطلاعات به تغییر رفتار
از رویکرد کلان به خرد
تغییر از فردمداری به جمع‌مداری
ظهور تکنیک‌های ارتباطی
آیندۀ ارتباطات سلامت
1. تکوین ویژگی‌های مصرف‌کننده
2. پیشرفت در مراقبت‌های سلامت
نیازمندی‌های ارتباطات سلامت
چالش‌های ارتباطات سلامت
همگرایی ارتباطات سلامت با سایر اقدامات
جمع‌بندی مطالب
منابع و مأخذ
الف- منابع فارسی
ب- منابع لاتین
ج- منابع اینترنتی