معرفی و دانلود کتاب لباس صحنه

معرفی کتاب لباس صحنه

کتاب لباس صحنه از منیره ملکی، دریچه‌ای به دنیای طراحی لباس صحنه و مفاهیم عمیق پشت آن است. نویسنده در این کتاب، علاوه بر آنکه اصول و مبانی طراحی لباس را توضیح می‌دهد، به دلالت‌های بصری و معناشناسانه‌ی آن نیز اشاره کرده و می‌آموزد چگونه با به‌کارگیری خلاقیت، لباس صحنه طراحی کنید.

درباره‌ی کتاب لباس صحنه

طراحی لباس صحنه یکی از ارکان مهم و تأثیرگذار در نمایش است، زیرا لباسی که روی صحنه پوشیده می‌شود نه صرفاً پوشاک یک بازیگر، بلکه ابزاری است برای گفتمان بصری، معناپردازی و جهت‌دهی به دریافت مخاطب؛ لباس صحنه باید فراتر از بازنمایی دقیق زندگی عادی برود و با در نظر گرفتن سبک اجرا، متن، زمان و مکان نمایش، هویت بصری کار را شکل دهد. هرچند لباس الهام گرفته از واقعیت است، اما قطعاً در ترکیب فرم، بافت، رنگ و بیان بصری خود، از واقعیت روزمره فاصله می‌گیرد تا بتواند در قالب زبان ویژه‌ی نمایش معنا بسازد. به خاطر اهمیتی که این مبحث دارد، منیره ملکی در کتاب لباس صحنه به آن پرداخته است. او ابتدا از توضیح مفاهیم و اصطلاحات پایه شروع می‌کند تا در نهایت به طراحی کردن لباس برای صحنه برسد.

منیره ملکی و رازهای طراحی لباس صحنه در تئاتر

منیره ملکی در کتاب لباس صحنه ابتدا به تمایز بنیادین بین لباس روزمره و لباس صحنه می‌پردازد، سپس در فصل دوم ساختار دلالت‌گر لباس را با تکیه بر مؤلفه‌هایی چون نقطه، خط، سطح، حجم و عناصر الحاقی مانند پوشش سر، جیب، دستکش و غیره بررسی می‌کند. وی در فصل سوم، مبانی طراحی، انتخاب پارچه، نسبت رنگ و بدن و تطبیق لباس با بازیگر و طراحی صحنه را مطرح کرده و به این طریق فرایند طراحی واقعی لباس صحنه را توضیح می‌دهد.

منیره ملکی در ادامه به تکنیک‌های صحنه‌ای‌کردن لباس می‌پردازد؛ تکنیک‌هایی که در اصل عملیاتی تکمیلی روی لباس است تا آن را از حالت یک لباس معمولی خارج کند و به صورت لباس خاص صحنه درآورد. تاریخی‌سازی و کهنه‌کاری از جمله مواردی هستند که در این بخش تشریح می‌شوند. در نهایت، نویسنده اشاره‌ای به نظریه‌های مدرن درباره‌ی لباس نمایش می‌کند و چند نمونه از مهم‌ترین این دیدگاه‌ها را همچون دیدگاه پیتر بروک، برتولد برشت و ژرژ بانو بررسی می‌کند.

در مجموع، کتاب لباس صحنه کتابی تخصصی و شاخه‌ای از هنر نمایش است که چارچوبی نظری و عملی درباره‌ی طراحی لباس صحنه را ارائه می‌کند. منیره ملکی که خود طراح لباس و صحنه سینماست و سال‌ها در این زمینه فعالیت، تدریس و پژوهش کرده است، در این کتاب نشان می‌دهد که طراح لباس هم باید به جنبه‌های تکنیکی و کاربردی واقف باشد و هم نسبت به مبانی زیبایی‌شناختی، معناپردازی و ارتباط بصری با متن و اجرا حساس باشد. این کتاب را نشر قطره در مجموعه‌ی طراحی صحنه و لباس خود منتشر کرده تا جای خالی متنی تخصصی در زمینه‌ی لباس صحنه را پر کند و چارچوبی نظری و عملی برای طراحان، پژوهشگران و دانشجویان هنر نمایش ارائه دهد.

کتاب لباس صحنه برای شما مناسب است اگر

• دانشجو و پژوهشگر تئاتر یا طراح صحنه و لباس هستید.
• می‌خواهید بدانید چگونه می‌توان طراحی لباس نمایش را به فرایندی خلاق و معناشناسانه تبدیل کرد.

در بخشی از کتاب لباس صحنه می‌خوانیم

آنچه مایه‌ی اصل سخن در این نوشتار است تفاوت ماهوی است که لباس صحنه با لباس روزمره دارد. مسلم آنکه صحنه‌ی تئاتر حتی در رئالیستی‌ترین شکل خود با زندگی واقعی تفاوت اساسی دارد. اجرای متنی واقع‌گرا بر صحنه به‌منزله‌ی آن نیست که عناصر تشکیل‌دهنده‌ی آن نیز محدود به واقعیت بیرونی می‌شود. همان‌قدر که دکور و معماری صحنه، با همه‌ی تشابهی که با واقعیت دارد، درنهایت چیزی غیر از آن است. لباس هم فقط الهام خود را از واقعیت می‌گیرد. ترکیب‌بندی رنگ که از روان‌شناسی شخصیت، سبک اثر و گرایش غالب اجرا متأثر می‌شود در فرم و بافت نیز جلوه‌گر می‌شود و به‌خودی‌خود نتیجه‌ی حاصله را با نمونه‌های واقعی متفاوت می‌کند.

تئاتر عرصه‌ی قراردادهای ناگفته‌ای است که ضرورت متن و کارگردانی آن را ایجاد می‌کند. پیش‌فرض‌هایی که هندسه‌ی اجرا بر آن بنا می‌شود و قوانینی که به‌تبع آن حاکم می‌گردد تا زبان مشترک نمایش و مخاطب باشد. عناصر تئاتری اعتبار خود را از این قراردادها و پیش‌فرض‌ها می‌گیرند و فضیلتی در حقیقت‌نمایی پدیده‌ها نمی‌جویند.

لباس صحنه نیز تشخص خود را از فاصله‌ای که با واقعیت دارد می‌گیرد. واقع‌گرایی خام‌دستانه‌ای که رویکرد ایده‌پرداز در طراحی لباس را از بنیان اخته می‌کند اعتباری برای آن نیست. اگر عملکرد طراح لباس تا حد خرید از فروشگاه‌های لباس تنزل کند، به‌تبع آن طراح صحنه نیز باید به‌دنبال لوکیشنی واقعی در خارج از سالن‌های تئاتر بگردد و به‌این‌ترتیب ضرورت حضور طراح در اجرا منتفی و وظایف او در تدارکاتی ساده خلاصه می‌شود که از هر مجری کم‌تجربه‌ای برمی‌آید.

در پرتو دستاوردهای تکنولوژی مدرن و تأثیری که سینما بر تئاتر گذاشته است، شاهد اجراهایی هستیم که بیش‌ازپیش فضای حسی و عاطفی رویداد صحنه را مانند نمونه‌های واقعی بازسازی می‌کند و تماشاگر را در محاصره‌ی نور، موسیقی، پروجکشن و ویدئو، از مکان سالن تماشا دور می‌کند و در جادوی مسحورکننده‌ی این اتمسفر جدید به تسخیر درمی‌آورد.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه‌ی دبیر مجموعه
مقدمه
فصل اول: کلیاتی درباره‌ی طراحی لباس
لباس روزمره، لباس صحنه
کارکردهای لباس روزمره
کارکردهای لباس صحنه
فصل دوم: طراحی لباس صحنه، نگاهی ساختاری کارکردی
لباس دلالت‌گر
جنبه‌های دلالت‌گری
نقطه
مصداق نقطه در لباس و کاربردهای آن
مفهوم نقطه در لباس
خط
کاربرد خط در لباس
تأثیر انواع خط
مصداق خط افقی در لباس
کارکرد مفهومی خط عمودی
سطح
حجم (کارکردهای مفهومی مصادیق لباس)
پوشش‌های سر
پوشش‌ها‌ی گردن
پوشش‌های دست و بازو
دستکش
جیب
پوشش‌های پا
ملحقات لباس (دلالت‌های زمانی و مکانی)
فصل سوم: چگونه برای صحنه طراحی لباس کنیم
روند پردازش ایده برای متن
مبانی طراحی لباس
تناسب لباس با بدن
تناسب رنگ لباس با بدن
پارچه و بافت
لباس و بازیگر
ارتباط لباس و طراحی صحنه
فصل چهارم: صحنه‌ای کردن لباس
تاریخی‌سازی
پارچه‌سازی
فاخرسازی
کهنه‌کاری
مواد و مصالح لباس
مصالح غیرپارچه
انواع لباس صحنه
موتیف یا فصل مشترک
آشنایی‌زدایی
زیبایی‌شناسی
نشانه‌شناسی لباس صحنه
بیماری‌های نشانه در لباس
بیماری‌های لباس
فصل پنجم: نظریه‌های مدرن پیرامون لباس
لباس برای صحنه‌ی بدون دکور
دیدگاه پیتر بروک درباره‌ی لباس
دیدگاه‌ یرژی گروتفسکی درباره‌ی لباس
دیدگاه آنتونن آرتو درباره‌ی لباس
دیدگاه برتولت برشت درباره‌ی لباس
دیدگاه ژرژ بانو درباره‌ی لباس
فهرست منابع و مآخذ