نقد، بررسی و نظرات کتاب دیوان اشعار افضل الدین خاقانی - افضل الدین خاقانی
4.7
183 رای
مرتبسازی: پیشفرض
دیوان خاقانی از منظر مقام سخنوری و توانایی، از پیچیده ترین دیوان هاست و به همین سبب، در بین عامه مردم از توجه کمتری برخوردار است. چون هم فهم درست و لذت بردن از اشعارش نیاز به سطح بسیار بالایی از چیرگی به زبان پارسی و دیگر دانش ها مانند پزشکی کهن ایرانی که بیشتر بر مبنای گیاه شناسی و داروشناسی بود، نجوم، تاریخ، قرآن شناسی و حدیث شناسی دارد؛ و هم اینکه خواننده باید با شعر پارسی از دیدگاه فنی و به اصطلاح «صنعت شعر»، به حد کافی مطلع باشد تا بتواند به اشعار پرمغز خاقانی به درستی پی ببرد. شعر خاقانی سبکی دیریاب و بغرنج دارد و بیشتر، نظمی است هنرمندانه با گرایش های سخنوری و دقایق لفظی.
جانیم نه قدر وار منه جانان سن اولارسان
جاندان دا عزیز اولسا بیر اینسان سن اولارسان
سن ایندیه دک قلبیم اوچون قلب دینای یار
بون دان سورادا جانیم اوچون جان سن اولارسان
هر یاره م ایر اولسا اونون مرهمی سن سن
هر دردیم اولارسا اونا درمان سن اولارسان
کونلون نئجه ایسترسه ائیله ور منه فرمان
عومروم نه قدر وار منه سولطان سن اولارسان
ائیلرسم اگر شرحینی ایمانیله کوفرون
باش حرفیله سر لوحه دیوان سن اولارسان
بوندان بئله آلادتما منی کوفرله دین له
خاقانیه هم کوفر و هم ایمان سن اولارسان
خاقانی نه دیر گلسن اگرای گوزو شهلا
البته کی خاقانیه خاقان سن اولارسان.
جاندان دا عزیز اولسا بیر اینسان سن اولارسان
سن ایندیه دک قلبیم اوچون قلب دینای یار
بون دان سورادا جانیم اوچون جان سن اولارسان
هر یاره م ایر اولسا اونون مرهمی سن سن
هر دردیم اولارسا اونا درمان سن اولارسان
کونلون نئجه ایسترسه ائیله ور منه فرمان
عومروم نه قدر وار منه سولطان سن اولارسان
ائیلرسم اگر شرحینی ایمانیله کوفرون
باش حرفیله سر لوحه دیوان سن اولارسان
بوندان بئله آلادتما منی کوفرله دین له
خاقانیه هم کوفر و هم ایمان سن اولارسان
خاقانی نه دیر گلسن اگرای گوزو شهلا
البته کی خاقانیه خاقان سن اولارسان.
می خور که جهان حریف جوی است آفاق ز سبزه تازه روی است بر عیش زدند ناف عالم اکنون که بهار نافه بوی است از زهد کنار جوی کاین وقت وقت طرب وکنار جوی است شو خوانچه کن و چمانه در خواه زان یوسف ما که گرگ خوی است گرگ آشتی است روز و شب را و آن بت شب و روز جنگ جوی استخاقانی گفت خاک اویم جان و سر او که راست گوی است گفتی ز سگان کیست افضل گر هست هم از سگان اوی است
خاقانی یکی از بهترین شعرا و عرفای ایران است. به نظرم اگر کتاب به صورت صوتی آماده و عرضه شود فرصت آشنایی شنیداری با کلمات و عبارات کهن پارسی را به شنوتده داده و امکانی است برای تمرکز بیشتر روی فهوای کلام. در کل کتاب های شعر را باید چندین بار با دقت خواند تا بتوان به معنای آن ها پی برد.
از ویژگیهای برجسته این دیوان میتوان به غنای زبانی و تصورات شاعرانه خاقانی اشاره کرد. اشعار او به لحاظ سبک و زبان، پر از پیچیدگیهای زبانی است که برای بسیاری از خوانندگان میتواند چالشبرانگیز باشد، ولی در عین حال برای کسی که به ادبیات کلاسیک فارسی علاقه دارد، جذاب و دلنشین است. خاقانی در اشعارش هم از **تخیل شاعرانه** استفاده کرده و هم به مسائل اجتماعی و سیاسی زمان خود اشاره کرده است. همچنین، **تبحر در استفاده از تشبیه و استعاره** در شعر او برجسته است و نشان میدهد که خاقانی در خلق تصاویر ذهنی بینظیر بوده است.
موضوعات عرفانی و فلسفی در دیوان خاقانی هم پررنگ است و در کنار آن، به **حکمتهای اجتماعی** و مسائل انسانی نیز توجه ویژهای دارد. او با زبان شعری خاص خود، با خواننده وارد گفتوگو میشود و سعی دارد مفاهیم عمیقتری را در قالب اشعارش بیان کند.
با این حال، **سختی زبان** و استفاده از **واژگان قدیمی** و **غیرمعمول** در برخی اشعار ممکن است برای برخی خوانندگان چالشبرانگیز باشد و درک مفاهیم را کمی دشوار کند. اما اگر کسی با فضای شعر فارسی کلاسیک آشنا باشد، این کتاب میتواند تجربهای بسیار غنی و پربار از شعر کلاسیک ایرانی باشد.