نقد، بررسی و نظرات کتاب دیوان محتشم کاشانی - محتشم کاشانی
4.6
271 رای
مرتبسازی: پیشفرض
کتاب دیوان محتشم کاشانی مجموعهای از اشعار این شاعر برجسته دوره صفوی است که به زبان فارسی سروده شده و شامل غزلیات، قصاید، رباعیات و مراثی میشود. محتشم کاشانی به دلیل شعرهای دینی و حماسیاش شناخته شده است، بهویژه در مرثیهسرایی برای امام حسین (ع) و وقایع عاشورا. اشعار او معمولاً آکنده از غم و درد است، ولی زیبایی زبان و تصاویری که خلق میکند، آن را از دیگر شعرای همعصر خود متمایز میکند. در نقد این دیوان، میتوان به عمق احساسات انسانی، توجه به مسائل اجتماعی و دینی و مهارت در استفاده از استعارات و تشبیهات اشاره کرد. هرچند شعرهای محتشم در قالبهای سنتی قرار دارند، اما او به خوبی توانسته با زبان شعر به روحیات مردم زمان خود بپردازد و در دل تاریخ جایی ویژه پیدا کند. برخی از اشعارش به دلیل زبان پیچیده و غنای معنایی نیاز به تأمل و دقت بیشتری دارند. در مجموع، دیوان محتشم کاشانی اثری ارزشمند در ادبیات فارسی است که در کنار زیباییهای ادبی، پیامهای دینی و انسانی عمیقی را نیز به مخاطب منتقل میکند.
دیوان محتشم کاشانی مجموعهای از اشعار کمال الدین على محتشم کاشانی، شاعر پارسی گوی سده دهم هجری است.
این دیوان شامل انواع قالبهای شعری مانند غزلیات قصاید قطعات مثنویات رباعیات و به ویژه ترکیب بندهای معروف اوست. محتشم کاشانی بیشتر به عنوان مرثیه سرای شیعه شناخته میشود و ترکیب بند مشهور باز و این چه شورش است که در خلق عالم است از آثار برجسته او در سوگ شهدای کربلاست ساختار دیوان بر اساس آمار موجود در گنجور توزیع اشعار در دیوان محتشم کاشانی به شرح زیر است غزلیات ۵, ۰۹۴ بیت (۴۷/۵۴) قصاید: ۳٫۴۷۴ بیت (۳۲/۴۲) قطعات: ۸۶۲ بیت (۸/۰۴) ترکیب بندها: ۶۴۹ بیت (۶/۰۶) مثنویات ۳۶۷ بیت (۳/۴۲) رباعیات: ۱۸۴ بیت (۱/۷۲ نقد بررسی نقاط قوت مرثیه سرایی برجسته محتشم کاشانی با سرودن ترکیب بندهای سوزناک به ویژه در رثای شهدای کربلا، تأثیر عمیقی در ادبیات مرثیهای شیعه داشته است. تنوع قالبهای شعری دیوان او شامل انواع قالبهای شعری است که نشان دهنده تسلط وی بر فنون مختلف شعر فارسی است
این دیوان شامل انواع قالبهای شعری مانند غزلیات قصاید قطعات مثنویات رباعیات و به ویژه ترکیب بندهای معروف اوست. محتشم کاشانی بیشتر به عنوان مرثیه سرای شیعه شناخته میشود و ترکیب بند مشهور باز و این چه شورش است که در خلق عالم است از آثار برجسته او در سوگ شهدای کربلاست ساختار دیوان بر اساس آمار موجود در گنجور توزیع اشعار در دیوان محتشم کاشانی به شرح زیر است غزلیات ۵, ۰۹۴ بیت (۴۷/۵۴) قصاید: ۳٫۴۷۴ بیت (۳۲/۴۲) قطعات: ۸۶۲ بیت (۸/۰۴) ترکیب بندها: ۶۴۹ بیت (۶/۰۶) مثنویات ۳۶۷ بیت (۳/۴۲) رباعیات: ۱۸۴ بیت (۱/۷۲ نقد بررسی نقاط قوت مرثیه سرایی برجسته محتشم کاشانی با سرودن ترکیب بندهای سوزناک به ویژه در رثای شهدای کربلا، تأثیر عمیقی در ادبیات مرثیهای شیعه داشته است. تنوع قالبهای شعری دیوان او شامل انواع قالبهای شعری است که نشان دهنده تسلط وی بر فنون مختلف شعر فارسی است
دیوان محتشم کاشانی مجموعه ای از اشعار کمال الدین علی محتشم کاشانی، شاعر پارسی گوی سدهٔ دهم هجری، است. این دیوان شامل انواع قالب های شعری مانند غزلیات، قصاید، قطعات، مثنویات، رباعیات و به ویژه ترکیب بندهای معروف اوست. محتشم کاشانی بیشتر به عنوان مرثیه سرای شیعه شناخته می شود و ترکیب بند مشهور «باز این چه شورش است که در خلق عالم است» از آثار برجستهٔ او در سوگ شهدای کربلاست. ساختار دیوان: بر اساس آمار موجود در گنجور، توزیع اشعار در دیوان محتشم کاشانی به شرح زیر است: غزلیات: ۵٬۰۹۴ بیت (۴۷٫۵۴٪) قصاید: ۳٬۴۷۴ بیت (۳۲٫۴۲٪) قطعات: ۸۶۲ بیت (۸٫۰۴٪) ترکیب بندها: ۶۴۹ بیت (۶٫۰۶٪) مثنویات: ۳۶۷ بیت (۳٫۴۲٪) رباعیات: ۱۸۴ بیت (۱٫۷۲٪) نقد و بررسی: نقاط قوت: مرثیه سرایی برجسته: محتشم کاشانی با سرودن ترکیب بندهای سوزناک، به ویژه در رثای شهدای کربلا، تأثیر عمیقی در ادبیات مرثیه ای شیعه داشته است. تنوع قالب های شعری: دیوان او شامل انواع قالب های شعری است که نشان دهندهٔ تسلط وی بر فنون مختلف شعر فارسی است. تأثیرگذاری بر شاعران پس از خود: اشعار محتشم الهام بخش بسیاری از شاعران و نوحه سرایان در دوره های بعدی بوده است. نقاط ضعف: تکرار مضامین: برخی منتقدان معتقدند که در برخی اشعار، تکرار مضامین مشاهده می شود که ممکن است از تنوع محتوایی بکاهد. زبان و بیان: زبان اشعار محتشم در برخی موارد پیچیده و متکلف است که ممکن است درک آن را برای خوانندگان امروزی دشوار کند. جمع بندی: دیوان محتشم کاشانی اثری ارزشمند در ادبیات فارسی است که با مرثیه های تأثیرگذار و تنوع قالب های شعری، جایگاه ویژه ای در شعر فارسی دارد. مطالعهٔ این دیوان برای علاقه مندان به شعر مرثیه و تاریخ ادبیات فارسی توصیه می شود
دربا رهی محتشم کاشانی ثم النراقی، با القاب سحبان العجم، مقلد ابن حسام، ملک الشعرا، یکی از معروفترین و مشهورترین شعرای دوره صفوی است که در ادبیات پارسی و تازی (نظم و نثر) صاحب نام و مقام و در مکتب وی شاعران بسیاری از کاشان و غیر کاشان پرورش یافتهاند. نیز اشعارش در سر تا سر ایران معروفیت خاصی یافته است به گونهای که میتوان وی را مشهورترین شاعر مرثیه گوی ایران دانست که برای اولین بار سبک جدیدی در سرودن اشعار مذهبی به وجود آورده است که همانند ستاره بی نظیری در آسمان ادب میدرخشد که بستر و بهانه ناز و نازش هر ایرانی است. وی در قالبها و موضوعات مختلف، اعم از قصیده، غزل، رباعی، قطعه، معما و لغز، ترکیب بند و ترجیع بند و مستزاد شعر سروده که بیانگر جایگاه والای وی در شعر و شاعری است، اشعاری که از ژرفای جان و سویدای دل برمیآید و در مستمع شور و حال پدید میآورد. به همین دلیل باعث شده است اصیلترین و موثرترین اشعار را بسراید.
جابر عناصری دربارهٔ محتشم کاشانی می گوید: «محتشم کاشانی پدر مرثیه سرایی عاشورایی است این شاعر فرهیخته بهترین منظومه نمایشی به یادگار گذاشت و با زبان شعر فرهنگ عاشورا را در بین مردم به ویژه مداحان اهل بیت رواج داد. عناصری می افزاید: شهرت و آوازه بی نظیر محتشم کاشانی در ادبیات موجب شد تا شاعران نام آوری به پیروی از سبک او اهتمام ورزند، اما تاکنون ادبیات ایران در مرثیه سرایی، شاعری همچون محتشم به خود ندیده است.» عباس مشفق کاشانی نیز بر این عقیده است که پاکی، اعتقاد و استواری و محبت محتشم کاشانی به اهل بیت باعث شد که برخی پادشاهان صفوی از جمله شاه طهماسب به اشعار مذهبی روی آورند. وی می افزاید: «ترکیب بند معروف این شاعر پرآوازهٔ مرثیه سرای ایران در رثای حسین و کشته شدگان کربلا در بین تشیع و به ویژه فارسی زبانان زبانزد شد و توجه بسیاری از شاعران را به خود جلب کرد.»
برام سخته سنجدین کتابی که در حدش نیستم و اطلاعات تخصصی شعر و شاعری رو ندارم اما داشتم فکر میکردم شاید تاریخ این شاعر رو قضاوت کرده، کسی که مدتها یک مصرعش رو هممون شنیدیم... نمیدونم چقدر درسته اما یک جا نوشته بود ایشون مدتها میخواستن برای امام حسین (ع) مرثیهای بنویسن اما با خودشون میگفتن در قد و قواره این کار نیستن اما وقتی که برادرشون فوت میکنه برای برادرشون مرثیهای میگن و بعد از اون داخل خواب میبینن که امام علی (ع) بهشون میگن که چرا برای امام حسین (ع) مرثیهای نمیگن و محتشم هم همون دلیل رو توضیح میدن و امام علی (ع) میگن که"بگو... باز این چه شورش است که در خلق عالم است" و ایشون هم از خواب بیدار میشن و این مرثیه موندگار رو مینویسن... و چقدر عجیبه جاودانگی این بیت و خصوصا این مصرع...
دیوان محتشم کاشانی، بیشتر به خاطر مرثیههای عاشوراییش معروفه. این مرثیهها شور و سوز خاصی دارند و تأثیر زیادی روی فرهنگ عزاداری گذاشتند. البته، محتشم غزلیات و قصاید دیگهای هم داره که نشوندهنده تواناییش در شاعریه، ولی شهرتش بیشتر به همون مرثیههاست. اگه دنبال اشعار مذهبی و مرثیههای سوزناک هستید، دیوان محتشم میتونه انتخاب خوبی باشه.
یکی از نکات قوت این دیوان، تنوع موضوعاتشه. محتشم به خوبی احساسات مختلف رو در اشعارش به تصویر میکشه؛ از عشق و دلدادگی گرفته تا غم و اندوه. این تنوع باعث میشه که هر کسی با هر سلیقهای بتونه از شعرهای او لذت ببره. به خصوص، شعرهای عاشقانهاش واقعاً دلنشین و تأثیرگذارند و میتونن حس و حال خاصی رو در خواننده ایجاد کنن.
نکته دیگهای که باید بهش اشاره کنم، زبان زیبا و بیان هنرمندانه محتشم هست. او با استفاده از استعارهها و تشبیههای زیبا، تصاویری زنده و ملموس خلق میکنه که باعث میشه شعرهاش به یاد ماندنی بشن. اما گاهی ممکنه بعضی از اشعار برای خوانندههای امروزی کمی سخت و پیچیده به نظر برسه، چون زبان ادبیات کلاسیک یه مقدار متفاوت از زبون محاورهای امروزه.
به طور کلی، من به این دیوان ۴ از ۵ میدم. چون واقعاً میتونه به علاقهمندان ادبیات فارسی کمک کنه تا با زیباییهای شعر و احساسات عمیق آشنا بشن. اگر به شعر و ادبیات علاقه دارید، حتماً "دیوان محتشم کاشانی" رو بخونید! 📖✨❤️