زندگینامه و دانلود بهترین کتاب‌های پرویز ناتل خانلری

۲۹ اسفند ۱۲۹۲ تا ۱ شهریور ۱۳۶۹ - ایرانی

پرویز ناتل خانلری زبان‌شناس، نویسنده، شاعر، مترجم، پژوهش‌گر ادبی و سیاست‌مدار ایرانی است که در طول حیات خود، خدمات والایی را در عرصه‌ی فرهنگ و ادب به جامعه‌ی ایران عرضه کرد. کتاب تألیفی «تاریخ زبان فارسی» و ترجمه‌ی کتاب «تریستان و ایزوت» اثر ژوزف بدیه، از بهترین آثار این ادیب مشهور به‌شمار می‌آیند.

عکس پرویز ناتل خانلری

زندگینامه پرویز ناتل خانلری

پرویز ناتل خانلری (Parviz Natel-Khanlari) روز بیست‌ونهم اسفندماه سال 1292 شمسی در تهران و در خانواده‌ای فرهیخته متولد شد. پدرش ابوالحسن‌خان اعتصام‌الملک، اهل بابل بود و به سِمت‌های دولتی در وزارت عدلیه و امور خارجه اشتغال داشت. او که در رشته‌ی حقوق تحصیل کرده بود و به زبان‌های روسی، انگلیسی و فرانسوی تسلط داشت، مسئولیت آموزش فرزند خود را بر عهده گرفت و به‌مرور، کاری کرد تا میل و اشتیاق به ادبیات در دل پرویز جوانه بزند. پرویز ناتل خانلری پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی در مدرسه‌ی سن‌لویی، مدرسه‌ی آمریکایی تهران و مدرسه‌ی ثروت، برای تحصیل در دوره‌ی دوم متوسطه وارد دبیرستان دارالفنون شد.

پرویز ناتل خانلری به توصیه‌ی بدیع الزمان فروزانفر رشته‌ی تحصیلی ادبی را برگزید و در سال 1314 مدرک کارشناسی زبان و ادبیات فارسی را از دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه تهران دریافت کرد. در سال 1315 وارد وزارت فرهنگ شد و به دبیری در دبیرستان‌های رشت اشتغال یافت. همچنین به موازات آن به تحصیل در دوره‌ی دکترای زبان و ادبیات فارسی مشغول گشت. تا اینکه در سال 1322، به‌عنوان عضوی از اولین گروه دریافت‌کننده‌ی این مدرک و با پایان‌نامه‌ای تحت عنوان «تحول غزل در شعر فارسی» به راهنمایی محمدتقی بهار، از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد.

فعالیت‌های فرهنگی پرویز ناتل خانلری

پس از دریافت مدرک دکترا و پایان خدمت سربازی، پرویز ناتل خانلری به‌عنوان مدرس وارد دانشگاه تهران شد. او کرسی «پیشینه‌ی زبان فارسی» را بنیان نهاد و تا سال 1357 به تدریس آن پرداخت. افزون بر این، با راه‌اندازی مجله‌ی «سخن»، اولین شماره‌ی آن را در بهار 1322 منتشر کرد و تا سال 1357 در انتشار این نشریه مداومت ورزید. در سال 1325 مؤسسه‌ی انتشارات دانشگاه تهران را تأسیس کرد و تا سال 1330 عهده‌دار مدیریتش شد. پرویز ناتل خانلری در سال 1327 راهی پاریس شد و در انستیتوی دو فونتیکِ دانشگاه سوربن، به‌عنوان اولین ایرانی، به پژوهش در باب دانش آواشناسی (فونتیک) پرداخت و رساله‌ای به زبان فرانسوی در این زمینه نوشت.

در سال 1334 و در دوره‌ی وزارت اسدالله علم، پرویز ناتل خانلری به معاونت وزارت کشور منصوب شد و تا سال 1357 چند دوره سناتور انتصابی مازندران بود. او همچنین بیش از یک سال بر مسند وزارت فرهنگ تکیه زد. در این دوران پرویز ناتل خانلری، طرح شکل‌گیری سپاه دانش را ارائه، تصویب و عملی کرد و بنیاد فرهنگ ایران را بنیان گذاشت. این بنیاد از سال 1344 تا 1357، با مدیریت وی فعالیت داشت و در این مدت بیش از سیصد عنوان کتاب در زمینه‌ی پژوهش‌های ادبی، تاریخی و علمی را به انتشار رساند. ریاست فرهنگستان ادب و هنر ایران و مدیریت کل سازمان پیکار با بی‌سوادی نیز از دیگر سِمت‌های خانلری بود.

فعالیت‌های ادبی پرویز ناتل خانلری

پرویز ناتل خانلری را بنیان‌گذار دستور زبان نوین می‌دانند. یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های او در این حوزه، نگارش کتاب «دستور زبان فارسی» بود که در سال 1343 به‌عنوان کتاب درسی دبیرستان به چاپ رسید. ابداعات این زبان‌شناس در تجزیه و تحلیل قواعد زبان فارسی، این کتاب را به اثری مهم و تأثیرگذار بدل کرد. کتاب «تاریخ زبان فارسی» یکی دیگر از بهترین آثار پرویز ناتل خانلری است که تاکنون مهم‌ترین اثر مرجع در این حوزه به‌شمار می‌آید.

او طرحی را نیز برای تألیف و چاپ فرهنگ لغت در نظر داشت، اما فقط امکان چاپ بخشی از دوره‌ی اول آن فراهم شد. طرح‌ریزی برای تدوین «فرهنگ تاریخی زبان فارسی» نیز از دیگر فعالیت‌های مهم ناتل خانلری بود که جلد اول آن در سال 1357 منتشر شد؛ اما انتشار جلد دوم آن به‌دلیل کناره‌گیری وی به نتیجه نرسید. پرویز ناتل خانلری از سال 1337 در فکر انتشار نسخه‌ی کامل «دیوان حافظ» بود که پس از دو دهه تلاش و پژوهش در متون کهن، بنیاد فرهنگ ایران در سال 1359، این دیوان را چاپ و عرضه کرد.

او با شناختی که نسبت به ادبیات کهن داشت، نمایشنامه‌ی تک‌پرده‌ای «سفر هشتم سندباد» را به رشته‌ی تحریر درآورد و در شماره‌ی دی‌ماه مجله‌ی سخن به چاپ رساند. این چهره‌ی مهم در تاریخ ادبیات ایران، در عرصه‌ی ترجمه نیز فعال بود و در طول حیات خود کتاب‌های مختلفی همچون «دختر سروان (The Captain's Daughter)» اثر الکساندر پوشکین، «چند نامه به شاعر جوان (Letters to a Young Poet)» به قلم راینر ماریا ریلکه و «تریستان و ایزوت» نوشته‌ی ژوزف بدیه را به فارسی برگرداند.

افزون‌بر این‌ها، پرویز ناتل خانلری در حوزه‌ی شعر و شاعری نیز دستی بر آتش داشت. از آن‌جا که نیما یوشیج پسرخاله‌ی مادرش بود و ارتباط نزدیکی با او داشت، در جوانی تمایلاتی به شعر نو پیدا کرد؛ اما به‌مرور متوجه شد همچنان می‌توان از ظرفیت‌های اوزان عروضی بهره گرفت. ازاین‌رو در سال 1343، مجموعه اشعار خود را در کتاب «ماه در مرداب» منتشر کرد که مثنوی «عقاب» از این مجموعه، یکی از مشهورترین سروده‌های پرویز ناتل خانلری محسوب می‌شود.

سال‌های پایانی زندگی پرویز ناتل خانلری

با وقوع انقلاب سال 1357 در ایران، پرویز ناتل خانلری دستگیر شد و به زندان افتاد و همچنین خانه‌ی مسکونی او مصادره و بنیاد فرهنگ ایران نیز منحل شد. به این ترتیب دوران فعالیت‌های فرهنگی و ادبی وی به پایان رسید. در زندان علاوه‌بر تحمل انواع فشارهای روحی، به‌سبب شکستگی استخوان و پس از آن ابتلا به بیماری پارکینسون، وضع جسمانی نابه‌سامانی پیدا کرد. با تمام این‌ها او هیچ‌گاه از ایران خارج نشد و در نهایت، اولین روز از شهریورماه سال 1369 در تهران، چشم از جهان فروبست.

بهترین کتاب‌های پرویز ناتل خانلری

کتاب تاریخ زبان فارسی: در این اثر مخاطب با سیر تاریخی تکوین زبان فارسی آشنا می‌شود و دگرگونی‌های زبان فارسی را از دوران باستان تا معاصر بازمی‌شناسد. خانلری افزون‌بر پرداختن به ریشه‌های باستانی زبان، جذابیت‌های آثار و اشعار باستانی را عیان می‌سازد و از موضوعات دیگری مثل تأثیر فرهنگ‌های خارجی بر زبان فارسی، نقش شاعران بر تکامل و ارتقای این زبان و... سخن به میان می‌آورد.

کتاب تریستان و ایزوت (Tristan and Isolde): این داستان عاشقانه و شوالیه‌ای که شاعران مختلفی در طول تاریخ آن را به نظم درآورده‌اند، در این رمان به قلم ژوزف بدیه، نویسنده‌ی فرانسوی به نثر نگاشته شده است. تریستان و ایزوت در دو سوی این عشق قرار دارند و نه‌تنها خودشان فرازونشیب‌های بسیاری را تجربه می‌کنند، بلکه سبب تحول در ارتباط میان دو سرزمین می‌شوند. این داستان کلاسیک و این افسانه‌ی سلتی اولین‌بار به همت پرویز ناتل خانلری به فارسی ترجمه شده و شما می‌توانید آن را در قالب کتاب الکترونیک تریستان و ایزوت، از سایت یا اپلیکیشن کتابراه دریافت و مطالعه کنید.

کتاب ماه در مرداب: این کتاب، یگانه مجموعه‌شعری محسوب می‌شود که از پرویز ناتل خانلری به انتشار رسیده است. کتابی که در دوره‌ای از ادبیات معاصر ایران، بسیار اثرگذار شناخته شد. بسیاری از منتقدین، خانلری را در شعر، صاحبِ سبکی به‌نام «مکتب سخن» می‌دانند. در این اثر نیز برخی اشعار به این سبک و تعدادی دیگر به سبک نیمایی سروده شده‌اند.

1