معرفی و دانلود کتاب پرسش از غرب

معرفی کتاب پرسش از غرب

کتاب پرسش از غرب اثر اسماعیل شفیعی سروستانی ضمن طرح ضرورت پرسش، سعی در بیان جایگاه و موضوع پرسش دارد و در میان کلیۀ ساکنان مشرق زمین، ایران اسلامی و شیعه، مذهب را شایسته‌تر برای این امر می‌شناسد.

بازسازی همه آنچه حوزه‌های تفکر، فرهنگ و تمدن مسلمانان را در دریایی از انفعال، التقاط و امتزاج نظری فرو برده، کاری سخت و صعب است؛ لیکن اراده معطوف به حق می‌تواند جاذب لطف و عنایات آسمانی باشد و ما را به عنوان جماعتی به حقیقت منتظر، طلایه‌دار سپاه جهادگر و آمادگر معرفی نماید؛ کسانی که در آستانه تاریخ جدید نام موعود آخرالزمان و مهدی هدایت‌گر را درساحت‌های فکری و عملی دارند و دل را مهیای ورود پیک ایمان و رستگاری ساخته‌اند.

موضوع و محتوای این مجموعه، پرسش از غرب است. اساساً پرسشی فلسفی است و در مقام نظر، ناظر بر درک شرایط تاریخی ویژه‌ است، که گذار از آن، بی‌این پرسش ممکن نیست. پرسشی از این دست، در نقاط عطف مهم و تاریخی اقوام پیش می‌آید و پاسخ‌گویی بدان نیز بر عهدۀ عوام مردم نیست؛ در وظیفۀ دانشمندان، اربابان فن و حتی سیاست‌مداران نیز نیست؛ بلکه متفکران و صاحبان‌نظر از میان آنان، مخاطب این پرسشند به شرط آنکه مقام و رأیشان منشأ اثر باشد پاسخ پرسش‌هایی چنین، جهت‌گیری‌های بزرگ و نسبت میان همه چیز و از جمله فرهنگ و تمدن و مناسبات اجتماعی را معلوم می‌سازد؛ سرنوشت یک قوم را رقم می‌زند، مسیر آنان را در طی طریق می‌نماید و چگونه بودن در عرصۀ حیات را روشن می‌کند.

راز حضور فعال یا منفعل اقوام در چنین شرایط حساسی، به سکوت یا پاسخ‌گویی مردان اهل نظر به پرسش‌های بزرگ برمی‌گردد. از همین‌جا، جایگاه و مقام معلمان حقیقی و نقش آنان معلوم می‌شود؛ چنان‌که در نقطه عطف مهم صدر مشروطیت؛ یعنی آغاز آشنایی با غرب و در آن شرایط تاریخی تجربه شده، کسانی وظیفۀ پاسخ‌گویی را عهده‌دار شدند که خود صاحب شأن و مقام درخور و شایسته نبودند. روشنفکرانی که بدون فراهم آوردن اسباب بزرگی و تنها با اتکای به مشاهدات خود از صورت‌ها و ظواهر حیات فرهنگی و تمدنی و اشتغال به مجادلات و معاملات سیاسی و اجتماعی، عهده‌دار پاسخ‌گویی شدند، موجبات انفعال و واماندگی بزرگ را فراهم کردند و بیش از یکصد و پنجاه سال، حیات غرب‌زده را برای ساکنان این سرزمین بزرگ رقم زدند. حسب اهمیت این پرسش است که همواره نزد اهل حکمت، مقام سیاست و سیاست‌مداری، ذیل فرهنگ و تابع اهل فرهنگ تعریف می‌شود؛ امری که در عموم تجربه‌های بشری، خلاف آن مشاهده می‌گردد؛ یعنی هماره و در همه جا، این مردان سیاسی‌اند که مقدرات اقوام را رقم می‌زنند و با استغنا جستن از اهل نظر، دربارۀ همۀ ساحت‌های فردی و جمعی مردان، اعلام وضع می‌کنند. در چنین شرایطی، خلوت‌نشینی و عزلت‌گزینی، سرنوشت محتوم اهل نظر است.

ابتلاء به فرهنگ بیگانه، در سایۀ فرو رفتن بنیان نظری و ادب دینی مردم در وقت غلبۀ تفکر و فرهنگ غربی در سرزمین‌های اسلامی و استمرار حیات فرهنگی منفعل و معلق اقوام ساکن در این گسترۀ وسیع، ناظر بر غفلت از این پرسش جدی است. همچنان‌ که عدم اهتمام در این باره، طی دو قرن گذشته شرق را فاقد آمادگی برای رویارویی با دشمن غدار غربی ساخت.

ممکن است از نظر برخی، طرح این پرسش و سپس یکصد و پنجاه سال آشنایی و انس با غرب، دیر و نا به‌ هنگام باشد، به ویژه که اینک ستارۀ بخت فرهنگ و تمدن غربی، رو به افول نهاده است؛ اما این نکته را باید متذکر شد که، همچنان شرق، خود را نیازمند غرب می‌شناسد و رؤیای دست‌یابی به هم‌طرازی با وی را در تکنیک و تکنولوژی در سر می‌پرورد؛ به گونه‌ای که بسط مدرنیته در قالب توسعۀ ساختار اقتصادی و اجتماعی در دستور کار عموم دولت‌های شرقی است.

ملل شرقی و از جمله «چین» و «هند» و «ژاپن، در رویارویی با غرب متحمل خسارات فرهنگی بسیار شده‌اند، لیکن حسب سابقه و جان‌مایۀ فرهنگیشان از امکان تجدید حیات فرهنگی برخوردار نیستند. این اقوام در نظام فکری و نظری، فاقد رویکردی بنیادین و جدی به آینده‌اند. عموم فرهنگ‌ها و تمدن‌های منسوخ و ممسوخ آسیایی و شرقی، دربارۀ کیفیت برکشیدن بنای تمدنی و تنظیم معاملات و مناسبات فردی و جمعی، بر مبنای زیرساخت فکری و فرهنگی ساکتند و این امر آن‌ها را از توانایی ایجاد یک جریان جدی و نقطه عطف مهم تاریخی محروم نموده است.

تأمل در دو نقطه عطف مهم این سرزمین؛ یعنی صدر مشروطیت و واقعۀ شریف انقلاب اسلامی، ما را متذکر دو فرصت می‌کند: فرصت اول حسب بیان تاریخ، به تمامی از دست رفته و فرصت دوم نیز حسب درگیری‌های پی در پی سیاسی، اجتماعی، عجله و شتاب در ایجاد مدنیت جدید و... این دیار را مواجه با خساراتی جبران‌ناپذیر ساخته است؛ چنان‌که بیم از دست رفتن دومین و مهم‌ترین فرصت نیز می‌رود.

تدوین استراتژی مهم انتظار برای بازسازی فرهنگی و مدنی سرزمین اسلامی، تحت آموزه‌های دینی به همان اندازه ضروری است که طرح پرسش از غرب به عنوان پیش‌نیاز اتخاذ این استراتژی. این سخن، ناظر به این معناست که، گذار از غرب که در ساحت نظر بر خودبنیادی استکباری استوار شده، بدون اتخاذ استراتژی نفی خود، در مقامِ نظر ممکن نیست. دریافتی که به تمامی در فرهنگ و تفکر ولایی و شیعی نمایان است و همین وجه ممیز بزرگ، آن را از سایر دریافت‌ها، فرهنگ‌ها و بالأخره تمدن‌ها جدا می‌کند. فرهنگ ولایی، بر قطب و محور ترک خود استوار گشته و ابتنای آن بر دو اصل ترک خود و رجوع حیث تفکر به حق است.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
پرسش از غرب تذکر دربارة تاریخ آینده است!
لزوم تفکر و تعیین وضع
حیات کولیوار، هدیة غرب به انسان!
ما ناگزیر از پرسش بودیم!
دروازههای عالم دینی و عالم غربی!
ما و متدولوژی غربی!
ولایت و وِلایت
وِلایت حق، استقبال از تاریخ فرداست
ادب دینی در سایه
گذشتگان و جدایی عوالم
هم‌زبانی با گذشته نیازمند پرسش است!
زبان امروز ما!
اولین پرسش؛ پرسش از مبدأ هستی و عالم غربی
پرسش از انسان
پرسش از طبیعت!
پرسش از علم جدید و عالم غربی!
بینة طلایی