معرفی و دانلود کتاب میراث فرهنگی مکتوب یا آداب و رسوم در ایران قدیم

معرفی کتاب میراث فرهنگی مکتوب یا آداب و رسوم در ایران قدیم

لریتا بدیعی در کتاب میراث فرهنگی مکتوب یا آداب و رسوم در ایران قدیم، مراسم‌های گوناگونی نظیر شب یلدا، عید نوروز و... را به سبک و رسوم گذشته و با همان جذابیت برایتان بازگو کرده است.

میراث فرهنگی تنها ابنیه تاریخی و یا وسایل بجا ماندۀ گذشتگان نیست بلکه زندگی و آداب و رسوم مردمی که در گذشته می‌زیسته‌اند و عمری را با اعتقادات خود سپری کرده‌اند نیز جزء میراث فرهنگی است که با از بین رفتن مردم آن زمان از بین می‌رود. پس بجاست افراد مسنی که آن‌ها را در سینۀ خود حفظ کرده و به یاد دارند به صورت مکتوب درآورند تا از خطر هجوم فرهنگی در امان بماند.

صادق هدایت از نخستین کسانی بود که خطر هجوم فرهنگی را احساس کرده بود. او خوب می‌دانست که تجدد خواهی وارادتی با کشور ما چه خواهد کرد. چنانچه در مقدمۀ اوسانه آثار صادق هدایت در مهرماه سال 1310 می‌نویسد «ایران رو به تجدد می‌رود. این تجدد در همۀ طبقات مردم به خوبی مشاهده می‌شود. رفته رفته افکار عوض شده، رفتار و روش دیرین تغییر می‌کند و آنچه قدیمی است منسوخ و متروک می‌گردد. تنها چیزی که در این تغییرات مایۀ تأسف است فراموش شدن و از بین رفتن پاره‌ای از افسانه‌ها، قصه‌ها، پندارها، آداب و رسوم و ترانه‌های ملی است که از پیشینیان به یادگار مانده و تنها در سینه‌ها محفوظ مانده است و باید آن‌ها را ضبط و حفظ کرد.»

در بخشی از کتاب میراث فرهنگی مکتوب یا آداب و رسوم در ایران قدیم می‌خوانیم:

در زمان قاجاریه و حتی تا اوایل کشف حجاب که زنان مستوره بودند مراسم خواستگاری و ازدواج به این طریق بود که وقتی پسری به سن بلوغ معمولا 17 یا 18 سال می‌رسید، خواهر، یا مادر و اقوام نزدیک او به فکر انتخاب همسر برای او می‌افتادند و دختری را در حمام یا مسجد و یا روضه خوانی‌ها و یا میهمانی‌های فامیلی زیر نظر می‌گرفتند و دختر نیز از 9 سال تا حداکثر 15 سال داشت.

بعضی از خانواده‌ها نیز این کار را به عهدۀ دلاله یا رابط واگذار می‌کردند. دلاله خانمی مسن بود که در بین خانواده‌ها رفت و آمد داشت و دختران را به خانوادۀ پسران معرفی می‌کرد و مزد می‌گرفت.

خانواده پسر پس از تحقیقات لازم درباره خانواده و اصل و نسب دختر و نجابت خانوادگی، قرار خواستگاری را توسط دلاله می‌گذاشتند.

در روز خواستگاری معمولا عمه، خاله، مادر و خواهر پسر به خانۀ دختر می‌رفتند. خانواده دختر نیز خود را آماده کرده بودند. دختر را ساده و تمیز در حالی که یل و شلیتۀ تمیز و چادری گلدار زیبایی به سر کرده بود با سینی چای نزد خواستگاران می‌فرستادند. (دختران به محض اینکه دست چپ و راست خود را می‌شناختند. برای اینگونه مراسم تربیت می‌شدند و به اینگونه پذیرایی‌ها وارد بودند.) به هر جهت، دختر مورد نظر سینی چای را جلوی مهمانان می‌گرفت و به ترتیب تعارف می‌کرد و سپس نزد خواستگاران می‌نشست و سیل سئوالات از او می‌شد. بعد مادر یا خواهر بزرگ و ازدواج کردۀ عروس قلیان را که کوزه‌ای بلورین و منقش به عکس ناصرالدین شاه بود و توی کوزه آن گلبرگ‌های گل ریخته بودند و لابه‌لای کنده‌کاری‌های میانۀ چوبی قلیان هم گلبرگ گذاشته بودند و نی پیچ بسیار زیبا که مزین به سیم و نقره بود و سر قلیان که پس از آتش گذاشتن دور تا دور آن را پولک‌های سفید و زرد گذاشته بودند و توی بشقاب گود چینی ناصرالدین شاهی قرار داده بودند جلوی مادرشوهر می‌گذاشتند که به آن قلیان مادرشوهر می‌گفتند. پس از پذیرایی و گفت و شنودها اگر عروس پیروز می‌شد و به اصطلاح او را می‌پسندیدند، از مادر عروس شیرینی می‌خواستند و این علامت به معنی پسند کردن بود. پس از پسند کردن، کارها به دست مردان می‌افتاد و تحقیقات اصلی از طریق طرفین انجام می‌گرفت. البته چون روابط نزدیک بود و بیشتر هم محلی یا محله همجوار بودند تحقیقات خیلی راحت پایان می‌گرفت و توسط دلاله قرار مِهربُران گذاشته می‌شد.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
مراسم شب چله یا شب یلدا
آجیل مشکل‌گشا
مراسم ازدواج در ایران قدیم
عقدکنان
شب حنابندان
جشن نوروز
جشن سده
چشم زخم
وقف