معرفی و دانلود کتاب مفاهیم قرآنی از دیدگاه روانشناسی

معرفی کتاب مفاهیم قرآنی از دیدگاه روانشناسی

کتاب مفاهیم قرآنی از دیدگاه روانشناسی نوشته‌ی مهرداد کلانتری، به بررسی ارتباط میان دین و روانشناسی می‌پردازد و جنبه‌های روانشناسی قرآن را تحلیل و ارزیابی می‌کند.

تحلیل مفهومی کلمه دین یکی از مبانی نظری روانشناسی اسلامی به شمار می‌رود. دین چیست؟ معنا و مفهوم آن چیست؟ هر چند در نگاه اول تعریف دین بسیار سخت به نظر می‌آید و هر فردی ترجیح می‌دهد بنا به برداشت‌ها و تجربه‌های خودش به توصیف و تعریف دین بپردازد، با این حال به ناچار باید یک تعریف واحد و جامع از دین ارائه داد تا بتوان بر مبنای آن مفاهیم دیگر را نیز مطرح کرد.

هر چند نمی‌توان دین را فقط خلاصه در تعریف نظری آن کرد، با این وجود نیاز است در زندگی شخصی و اجتماعی افراد بررسی شود تا معلوم گردد که نقش دین در تحولات فردی و اجتماعی چیست.

شاید بتوان گفت دین عبارت است از برنامه‌ای که از سوی خداوند برای هدایت زندگی انسان، پیش از تشکیل نطفه تا آخرین مراحل حیات توسط پیامبران الهی در کتاب‌های آسمانی آورده شده است.

دین انواع و اقسام مختلفی دارد. در مطالعات روانشناسی اشاره به دین درونی و دین بیرونی نیز شده است. بعضی از افراد مذهبی گرایش‌های دینی درونی و برخی دیگر گرایش‌های دینی بیرونی دارند.

در تاریخ علم روانشناسی، روانشناسانی همچون ویلیام جیمز، استانلی هال، یونگ، رابرت انرایت، مارتین سلیگمن، راجر والش و... بوده‌اند که نسبت به پیوند دین و روانشناسی دغدغه فراوانی داشته‌اند.

در ایران نیز بعضی از اندیشمندان به جدایی روانشناسی و دین اصرار دارند و برخی دیگر همانند دکتر حسابی، انیشتین، دکتر گلشنی، علامه محمدتقی جعفری و... به پیوند روانشناسی و دین و به طور کلی علم و دین اصرار می‌ورزیدند.

در بخشی از کتاب مفاهیم قرآنی از دیدگاه روانشناسی می‌خوانیم:

تصویر ذهنی از خداوند یکی از سازه‌های روانشناختی است که نیاز به بررسی دارد؛ تصویر ذهنی از خداوند یک فرایند است که می‌تواند مثبت یا منفی باشد، مانند خدا مرا می‌پذیرد یا نمی‌پذیرد. خدا مرا دوست دارد یا دوست ندارد. تصویر ذهنی از خداوند می‌تواند موجب افزایش تمرکز و عزت نفس شود.

بالبی موضوع دلبستگی بین کودک و مادر را بررسی کرد. بعد از آن موضوع دلبستگی بین زن و شوهر مطرح شد. ممکن است هر دو اضطرابی باشند. ممکن است هر دو اجتنابی باشند. ممکن است هر دو ایمن باشند و یا یکی ایمن و دیگری اضطرابی باشد یا یکی ایمن و دیگری اجتنابی باشد.

در دین نوعی دلبستگی بین بنده و خدا وجود دارد. در دین نوعی دلبستگی نیز بین خدا و بنده وجود دارد. دلبستگی یکی از مکانیزم‌های توکل به خداوند است. با استفاده از دعاها، سفرهای زیارتی مانند حج، می‌توان دلبستگی به خدا را بررسی کرد، که آیا اضطرابی، اجتنابی یا ایمن است؟ برخی از تصویرهای ذهنی از خدا واقع‌بینانه نیست. مانند: اگر دچار خطا شدم دیگر نمی‌توانم به سوی خدا بازگردم.

با استفاده از هنر، داستان‌های قرآنی، نقاشی و نوشتن، می‌توان این خطاها را اصلاح کرد مانند: رابطه خود را با خدا بنویس.

قبل از خطا، رابطه چگونه بوده است؟ بعد از خطا، رابطه چگونه بوده است؟

احساس می‌کنم از خدا دور شده‌ام. چقدر؟ چگونه می‌توان دوباره برگشت؟ دوباره بنویس.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
دین
اسلام
روانشناسی
دین و روانشناسی
آیا روانشناسی و دین با هم رابطه دارند؟
انسان‌شناسی
قصه آفرینش انسان در قرآن
هدف خداوند از آفرینش انسان
ماهیت انسان
انسان مطلوب
توحید
هجرت
جهاد
از کثرت به وحدت
ارتباط با خدا
خدای‌گونه شدن
تصویر ذهنی از خداوند
رویکرد عرفانی
معاد باوری
دلایل وجود حساب و کتاب پس از مرگ
دلایل تجرد روح
نگرانی از مرگ
تصور صحیح از مرگ
ماهیت مرگ
سکرات مرگ
شروع مرگ
شناخت قرآن از دیدگاه شهید مطهری
عقل در قرآن از دیدگاه شهید مطهری
دعوت به تعقل در قرآن
استفاده از نظام علت و معلول
مبارزه با لغزش‌های عقل
منشأهای خطا از نظر قرآن
نظر قرآن درباره‌ی قلب از دیدگاه شهید مطهری
خصوصیات قلب
ارتباط با قرآن
نگرش نسبت به قرآن
نگرش دیگران نسبت به قرآن
انس با قرآن
انس تدریجی
قرآن در زندگی
نام‌های قرآن
علوم قرآنی
امید در قرآن
تمسک به قرآن
بشارت
قوانین هستی
عزت نفس
برخی از نمونه‌های قرآنی
عزت نفس در کودکی
نتیجه‌گیری
روش‌های افزایش عزت نفس در کودکان
فطرت چیست؟
ویژگی‌های فطرت
شادی در قرآن
بهجت
واژگانی که برای شادی ممدوح و مذموم به کار رفته‌اند
اطمینان ممدوح
اطمینان مذموم
سرور
سرور مذموم
فرح
فرح ممدوح
فرح مذموم
بشارت
لذت (ضد درد)
روابط چهارگانه در قرآن
ارتباط
ارتباط با خدا (بقره 186)
بقره 201
احساس حضور در محضر خداوند (یونس 61)
اولیای خدا ترس و غم ندارد (یونس 62)
اطاعت از خدا عامل افزایش پایداری (تاب آوری)
توکل (اعراف 89)
توکل (توبه 51)
یاد خدا (ذکر) (اعراف 201)
وفای به عهد (مائده یک)
وحی (مائده 111)
اسماء حسنی (اعراف 180)
ارتباط منفی با خدا (مائده 64)
خداوند بسیار توبه‌پذیر و مهربان است (توبه 118)
شیوۀ دعا
ریسمان خدا (حبل الله) (آل عمران 103)
ارتباط با خود
خسارت بزرگ (هود 21)
خودفریبی (انعام 28)
رابطه منفی با خود
عهد و پیمان با خود (مائده یک)
تکلیف به اندازه توانایی
ارتباط با دیگران
آشتی دادن افراد (انفال1)
زن و شوهر (بقره 187)
نهی از دوستی با کافران (انفال 73)
نیکی به پدر و مادر
افراد مؤمن یار و یاور یکدیگرند (توبه 71)
وفای به عهد (مائده یک)
ارتباط با جهان هستی (آل عمران 194 – 190)
حیات، پدیده‌ای پیچیده و اسرارآمیز (یونس 31)
صبر
تاب‌آوری
ویژگی‌های افراد تاب‌آور
آیات قرآن درباره‌ی صبر
عوامل محافظ
عوامل خطر
آموزش گام به گام
محاسبه نفس
بخشش
ذکر و مراقبه
پیوست‌ها
آشنایی با برخی از واژه‌های قرآنی
مروری بر برخی از موضوعات قرآن
منابع