معرفی و دانلود کتاب راهکارهای مقابله با فرسایش خاک در طبیعت

معرفی کتاب راهکارهای مقابله با فرسایش خاک در طبیعت

در کتاب راهکارهای مقابله با فرسایش خاک در طبیعت تالیف روشنک دستگاه، به بخشی از قوانین طبیعی خاک که به نحوی در ارتباط با رشد و نمو گیاه است، پرداخته شده.

بی‌تردید خاک یکی از اساسی‌ترین نیاز‌هایی است که بشر امروز بیش از گذشته به آن می‌بایست توجه نموده و اهمیت دهد. چرا که امروزه بشر به زراعت اهمیت فراوانی قائل است و برای تامین غذا و پوشاک خود شدیدا بوجود آن نیازمند است که بایستی ارتباطی تنگاتنگ با آن داشته باشد. تعریفی که از خاک تاکنون شده است عبارت است از این که چون خاک محیطی طبیعی است لذا جهت حفظ و رشد نباتات مناسب‌ترین بستر بشمار می‌رود، البته این مهم‌ترین تعریف نیست بلکه ساده‌ترین تعریفی بوده است که از آغاز پیدایش دهقانی برای خاک وجود داشته، لیکن با ایجاد شهرها اهمیت خاک به عنوان مصالح کاربردی در ساختمان‌ها و راه‌ها از دیدگاه مهندسی تعریف و شناخته شده است.

همانطوری که زراعت اساس اقتصاد یک کشور را تشکیل می‌دهد، خاک هم یک بخش اساسی و عمده زراعت را تشکیل می‌دهد. حیات انسان به پیمانه وسیع مربوط به خاک است. اهمیت خاک نیز در آن است که انسان چطور از آن استفاده می‌نماید. نباتات که در خاک می‌رویند با وجود این که مواد غذایی انسان را تشکیل می‌دهند، برای پوشاک، مواد ساختمانی و دیگر ضروریات انسان نیز بکار می‌روند، بدین جهت می‌توان گفت انسان با خاک رابطه مستقیم و غیر مستقیم دارد و حیات بشر به خاک وابسته بوده و اگر خاک نمی‌بود رویش نباتات با مشکل روبرو می‌شد. در نتیجه ما از محصولات آن برای ادامه حیات خود نمی‌توانستیم بهره‌مند شویم. بنابراین کاملا به جاست که انسان راجع به خاک و اهمیت آن در زراعت معلومات کافی داشته باشد تا بتواند از آن بصورت درست و صحیح در بخش زراعت استفاده نموده و تمام ضروریات خود را مرتفع سازد.

گسیختگی ارتباط انسان با طبیعت در نتیجه توسعه فناوری در بسیاری از موارد دانسته یا نادانسته منجر به آلودگی و برهم خوردن تعادل محیط، نابودی جلوه‌های مختلف حیات و کارکردهای مثبت اکوسیستم‌ها در روی کره زمین شده است و روند این تخریب در نیمه دوم قرن بیستم و سال‌های آغازین هزاره جدید بیش از همه دوران‌های گذشته بوده است. از آغاز پیدایش کره زمین، باد و باران پیوسته قشر سطحی زمین را از جا کنده و اجزاء آن را از نقطه‌ای به نقطه دیگر حمل کرده‌اند. درمناطق جنگلی و نقاطی که نباتات مرتعی سطح خاک را پوشانده اند، عوامل فرسایش کندتر عمل می‌کنند، زیرا ریشه گیاهان از یک طرف مانع فرسایش سطحی خاک توسط باد و باران می‌شوند و از طرف دیگر امکان نفوذ آب را به عمق خاک بیشتر کرده و باعث کاهش جاری شدن آب بر سطح خاک و قدرت تخریبی آن می‌شوند.

بنابراین، نابودی جنگل‌ها و مراتع علاوه بر کاهش ظرفیت تولیدی خاک و فرسایش آن، موجب جاری شدن سیل‌های عظیم می‌شود.

در بخشی از کتاب راهکارهای مقابله با فرسایش خاک در طبیعت (solutions to soil erosion at‌ nature) می‌خوانیم:

مهم‌ترین طریقه جلوگیری از فرسایش خاک، حفظ جنگل‌ها و مراتع است. طبق مشاهدات به یقین فعالیت‌های غیر اصولی بشر امروز باعث شده است که، سطح جنگل‌های اولیه کره زمین به نصف کاهش یابد. هم اکنون نیز قطع یکسره درختان و بوته‌ها برای ایجاد زمین کشاورزی یا تهیه سوخت انجام می‌گیرد که می‌توان با جایگزین نمودن سوخت هیزم با وسایل ساده‌ای مثل اجاق‌های خورشیدی و کارگاه‌های بیوگاز در مناطقی که سوخت‌های فسیل وجود ندارد و یا دسترسی به آن‌ها مشکل است، از نابودی جنگل‌ها و بوته زارها بطور جدی جلوگیری به عمل آورد.

به علاوه جنگل‌داری در مناطق مرتفع آب خیز، ایجاد مرتع در زمین‌های کم شیب دامنه‌ها و احداث مزارع در دامنه‌های شیب‌دار، بر روی خطوط تراز از شدت فرسایش آبی می‌کاهد.

وجود جنگل‌ها و فضای سبز، باعث کاهش آلودگی هوا نیز می‌شود. درختان و گیاهان سبز، دی اکسید کربن موجود در هوا را جذب کرده و به محیط اکسیژن پس می‌دهند. امروزه، بر اثر آلودگی‌های مختلف از قبیل ازدیاد وسایل نقلیه در سطح شهرها، انباشت غیر بهداشتی زباله‌ها، آلودگی‌های ناشی از کارخانه‌های مختلف صنعتی، مشکلات عدیده‌ای برای جمعیت انسانی و سایر جانداران بوجود آمده است.

از بین رفتن تدریجی خاک بصورت فرسایش بر محیط زیست، کیفیت طبیعت و چرخه طبیعی اثر می‌گذارد و پیامدهای زیان باری برای زندگی انسان، حیوان، گیاه و بناها دارد. در جهان امروز، مسئله نابودی جنگل‌ها و مراتع، یکی از مهم‌ترین و حادترین مشکل تمدن انسانی است و نقش انسان در حوزه بسیار چشم‌گیر است. طبیعت، برای بقای نسل بشر آفریده شده است و پیوندی ناگسستنی میان انسان و طبیعت وجود دارد.

فهرست مطالب کتاب

سخن مولف
مقدمه
پیشگفتار
(اصول مقابله با فرسایش خاک و منابع طبیعی در محیط زیست)
فصل اول: آشنایی با خاک
فصل دوم: فرسایش خاک
فصل سوم: راهکارهای جلوگیری از فرسایش خاک
منابع و مآخذ