معرفی و دانلود کتاب درسنامه حقوق بشر از دیدگاه اسلام

معرفی کتاب درسنامه حقوق بشر از دیدگاه اسلام

کتاب درسنامه حقوق بشر از دیدگاه اسلام، به تالیف عبدالحکیم سلیمی، فلسفه پیدایش اندیشه حقوق بشر و پاسداری از آن، دفاع از حقوق و آزادی‌های فردی در برابر استبداد و خودکامگی دولت‌هاست. این درس‌نامه با رویکرد تطبیقی، بایستی به عنوان گام آغازین در زمینه حقوق بشر تلقی شود.

حقوق طبیعی، یعنی نماد اولیه این اندیشه، با بیش از دو هزار سال پیشینه در تاریخ اندیشه‌های سیاسی و حقوقی جهان مطرح است. حکیمان باستان اصول حقوق طبیعی را الگوی حکم‌رانی و میزان اعتبار قوانین اجتماعی می‌دانستند و همواره به دولت‌ها توصیه می‌کردند که از اصول مزبور در امر فرمان‌روایی و قانون‌گذاری الهام بگیرند.

حقوق طبیعی که تا قرن شانزدهم میلادی مورد پذیرش اکثریت قاطع فیلسوفان و حقوق‌دانان غرب بود، در عصر رنسانس (نهضت علمی ـ فکری غرب) مورد نقد و انتقاد و انکار قرار گرفت. اصول حقوق طبیعی به مثابه اصول والاتر از اراده دولت و معیار قانون‌گذاری و ارزش‌گذاری، تا حدی اعتبارش را از دست داد. به موازات افول تدریجی حقوق طبیعی، اندیشه پوزیتویستی (اثباتی) در غرب متداول گردید. وقوع دو جنگ جهانی و درگیری‌های منطقه‌ای در اوج حاکمیت اندیشه اثباتی، جهان را دچار مصائب ناگوار و جبران‌ناپذیر ساخت. اندیشمندان و مصلحان اجتماعی در صدد احیای اندیشه حقوق طبیعی بر‌آمدند. از آن‌جا که طرح «حقوق طبیعی» با چالش‌هایی روبه‌رو بود، اندیشه مزبور پس از افول نسبی، بار دیگر در قالب حقوق بشر مطرح و مورد حمایت حقوق‌دانان غرب قرار گرفت. در واقع می‌توان گفت: طرح حقوق بشر، تجلی دوباره حقوق طبیعی در قرن بیستم است؛ با این تفاوت که تفکر حقوق بشر کاربرد بین‌المللی دارد.

تفکر دفاع از حقوق بشر در راستای کارآمد‌سازی قدرت دولت و حمایت علیه قدرت همان دولت است. به بیان دیگر، فلسفه طرح «حقوق بشر» در دوران معاصر همانند «حقوق طبیعی» در گذشته، تنظیم رابطه عادلانه «قدرت» و «آزادی» است. به همان نسبت که افراد خواهان آزادی‌اند، دولت‌ها نیز گرایش جدی به توسعه قدرت دارند. توجیه «قدرت» و «آزادی» در راستای مصالح عمومی، دغدغه همیشگی مصلحان و حکیمان بوده است. اندیشه «حقوق طبیعی» یا «حقوق بشر» برآیند اقدامات حکیمانه و مصلحانه آنان در فرآیند تاریخ است.

خوش‌بختانه، بیداری اسلامی و گسترش نهضت آزادی‌خواهی در جهان اسلام بارقه امیدی است که می‌تواند با فراهم ساختن زمینه بازگشت مسلمانان به اسلام حقیقی، جایگاه کشور‌های اسلامی را در عرصه بین‌المللی تقویت و تثبیت نماید. این اطمینان وجود دارد که نظام حقوقی اسلام در همه زمینه‌ها، از جمله حقوق بشر، عظمت تاریخی و جایگاه واقعی خود را در عرصه داخلی و جهانی بازیابد. در اوضاع و شرایطی که حقوق بشر به عنوان کاربردی‌ترین رشته حقوق بین‌‌‌الملل مورد اهتمام جامعه جهانی قرار دارد، کشور‌های اسلامی می‌توانند با اعتماد به نظام حقوقی اسلام، در تصمیم‌سازی‌های بین‌المللی و توسعه حقوق بشر تأثیر‌گذار باشند. اقدامات ملی و بین‌المللی در راستای تبیین حقوق بشر از دیدگاه اسلام و سایر مکاتب، پیش‌بینی واحد‌های درسی تحت عنوان «حقوق بین‌‌‌الملل اسلامی» و «حقوق بشر اسلامی» برای تدریس در دانشگاه‌ها و مراکز علمی، بیانگر این واقعیت است.

فهرست مطالب کتاب

سخن ناشر
مقدمه پژوهشگاه بین‌المللی المصطفی (ص) 
فهرست
مقدمه
پیشینه حقوق بشر در غرب
1. عصر باستان
2. قرون وسطا
3. حاکمیت کلیسا
4. جنگ‌های صلیبی
5. حقوق بشر و پدیداری دولت مدرن
6. حمایت بین‌المللی از حقوق بشر
7. حمایت از انسان‌ها با اعطای حقوق بشر
8. حقوق بشر در قوانین اساسی
9. حقوق بشر در فاصله دو جنگ جهانی
10. حقوق بشر در منشور سازمان ملل متحد
11. تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر
سابقه حقوق بشر در اسلام
1. وضعیت حقوق بشر در آستانه ظهور اسلام از منظر قرآن کریم
2. وضعیت حقوق بشر در آستانه ظهور اسلام از نگاه نهج‌البلاغه
3. تکوین و تدوین حقوق بشر در اسلام
4. تحولات حقوق بشر در تاریخ اسلام
5. اعترافات دانشمندان
حق و حقوق بشر
تعریف حقوق بشر
چیستی حق
رابطه دو مفهوم حقوق
ویژگی‌ها و لوازم حق
حق و مفاهیم مشابه
حق از دیدگاه فقها و حقوق‌دانان
حق از دیدگاه فقیهان
واژه حق در قرآن
حق در نگاه حقوق‌دانان
اقسام حق
مبانی تقسیم حق
انسان صاحب حق
تعریف انسان
انسان در رویکرد مادی
انسان در رویکرد توحیدی
دین و حقوق بشر
تعریف دین
نظریه فرادینی بودن حقوق بشر
نظریّه درون‌دینی بودن حقوق بشر
ادله درون‌دینی بودن حقوق بشر
اصول نظری اعلامیه جهانی حقوق بشر
انسان‌گرایی
خویشتن‌مالکی
خردبسندگی
فردگرایی
علم‌گرایی
اصول نظری حقوق بشر در اسلام
اصل خداباوری و آثار آن
اصل فرجام‌باوری و آثار آن
اصل حکمت و پیامد‌های آن
اصل حقیقت‌گرایی و نتایج آن
اصل عدالت و آثار آن
اصل تلازم حق و تکلیف
مبانی و منابع حقوق بشر
مبانی حقوق بشر
دلایل نظریه حقوقی اسلام
منابع حقوق بشر
نگاهی گذرا به دو اعلامیه حقوق بشر
مفاد اعلامیه
انگیزه تدوین
ارزش حقوقی
شالوده نظری
رویکرد‌ها
جایگاه دین
برهان‌پذیری
حق و تکلیف
بشر موضوع اعلامیه
ملاک اعتبار و تفسیر
کرامت انسان
تعریف کرامت
کرامت در اسلام
کرامت در اعلامیه حقوق بشر اسلامی
کرامت در اعلامیه جهانی حقوق بشر
تفاوت‌ها
حق حیات
حق حیات در اسلام و آثار آن
حق حیات در اعلامیه حقوق بشر اسلامی
حق حیات در اعلامیه جهانی حقوق بشر
تفاوت‌ها
حق آزادی
حق آزادی در اسلام
آزادی در اعلامیه حقوق بشر اسلامی
آزادی در اعلامیه جهانی حقوق بشر
تفاوت
آزادی عقیده
آزادی عقیده در اسلام
ارتداد و آزادی عقیده
آزادی عقیده در اعلامیه حقوق بشر اسلامی
آزادی عقیده در اعلامیه جهانی حقوق بشر
تفاوت‌ها
آزادی اندیشه و بیان
رابطه اندیشه با عقیده
آزادی اندیشه و بیان در اسلام
آزادی اندیشه و بیان در اعلامیه حقوق بشر اسلامی
آزادی اندیشه و بیان در اعلامیه جهانی حقوق بشر
تفاوت‌ها
حق امنیت
امنیت در اسلام
امنیت در اعلامیه حقوق بشر اسلامی
امنیت در اعلامیه جهانی حقوق بشر
تضمینات حقوقی امنیت
تفاوت‌ها
حق تعلیم و تربیت
حق تعلیم و تربیت در اسلام
حق تعلیم و تربیت در اعلامیه حقوق بشر اسلامی
حق تعلیم و تربیت در اعلامیه جهانی حقوق بشر
حق مالکیت فکری
تفاوت‌ها
حق برابری
حق برابری از دیدگاه اسلام
حق برابری در اعلامیه حقوق بشر اسلامی
حق برابری در اعلامیه جهانی حقوق بشر
تفاوت‌ها
حق ازدواج
ماهیت خانواده
حق ازدواج در اسلام
حق ازدواج در اعلامیه حقوق بشر اسلامی
حق ازدواج در اعلامیه جهانی حقوق بشر
تحلیل ماده 16 اعلامیه جهانی حقوق بشر
تفاوت‌ها
حقوق زن
حقوق زن در اسلام
حقوق زن در اعلامیه حقوق بشر اسلامی
حقوق زن در اعلامیه جهانی حقوق بشر
تفاوت‌ها
حقوق کودک
حقوق کودک در اسلام
حقوق کودک در اعلامیه حقوق بشر اسلامی
حقوق کودک در اعلامیه جهانی حقوق بشر
تفاوت‌ها
حق کار و مالکیت
حق کار و مالکیت در اسلام
حق کار و مالکیت در اعلامیه حقوق بشر اسلامی
حق کار و مالکیت در اعلامیه جهانی حقوق بشر
تفاوت‌ها
حق مشارکت سیاسی
حق مشارکت سیاسی در اسلام
حق مشارکت سیاسی در اعلامیه حقوق بشر اسلامی
حق مشارکت سیاسی در اعلامیه جهانی حقوق بشر
تفاوت‌ها
اعلامیه حقوق بشر اسلامی
اعلامیه جهانی حقوق بشر
میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی اجتماعی و فرهنگی
میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی
پروتکل اختیاری مربوط به میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی
دومین پروتکل اختیاری میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی برای الغای مجازات اعدام
قطعنامه مصوب مجمع عمومی
کتابنامه
الف) منابع فارسی
منابع عربی
اسناد حقوق بشر