معرفی و دانلود رایگان کتاب تاریخ علوم زمین پیش از رنسانس (قرون 8 تا 15 میلادی)

معرفی کتاب تاریخ علوم زمین پیش از رنسانس (قرون 8 تا 15 میلادی)

محمد ضیایی در کتاب تاریخ علوم زمین پیش از رنسانس (قرون 8 تا 15 میلادی)، به بررسی آراء و نظریات دانشمندان بزرگ تمدن ایرانی در موضوع علوم زمین و فناوری‌های مرتبط می‌پردازد.

علم محصول اندیشه و تلاش تمامی ملت‌ها برای بهتر زیستن در گذر قرون و اعصار است. با این وجود به شهادت تاریخ و تصدیق محققان بزرگ تاریخ علم؛ نقش دانشمندان ایرانی در طول زمانی سده‌های هشتم تا پانزدهم میلادی که به نام دوران (تمدن اسلامی) نامیده می‌شود در پیش‌برد تاریخ علوم و تناور ساختن درخت معرفت و دانش بشری، قابل توجه است. نتایج و دستاوردهایی که منابع مهم علمی و مأخذ عمده برای رنسانس علمی در اروپا گردید. (این کتاب اسکن شده و حجم بالایی دارد، لطفا قبل از خرید نسخه نمونه را دریافت کنید.)

زبان علم در آن زمان عربی بوده و در جغرافیای گسترده‌ای به کار می‌رفته است؛ از جمله در ایران بزرگ آن روزگار و این موضوع نباید باعث اشتباه در ملیت دانشمندان بزرگ تاریخ علم در تمدن اسلامی گردد. در این نوشتار کوتاه؛ موضوعی که در آثار تاریخ علوم کمتر بدان پرداخته شده، تحلیل می‌شود.

در بخشی از کتاب تاریخ علوم زمین پیش از رنسانس (قرون 8 تا 15 میلادی) می‌خوانیم:

یک نکته قابل توجه وفور مطالب کانی شناسی (که از شاخه‌های مهم علوم زمین است) در آثار طبی و پزشکی گذشته است.

کانی‌شناسی علمی است که به سبب برخی عوامل از قدیم مورد توجه بوده است و یکی از این عوامل، اعتقاد به خواص دارویی و درمانی کانی‌ها بوده است. این اعتقاد پایه و اساس کتاب‌هایی می‌شده که در اصل در طب تألیف شده ولی دارای مطالب بسیاری در رشته کانی‌شناسی بوده‌اند اگر بخواهیم تمامی این آثار را برشمریم، حتماً مقدور نخواهد بود ولی به برخی از مهم‌‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:

الجماهر: بیرونی - صیدنه: ابوریحان بیرونی و ذکریای رازی - خواص الأحجار: حنین بن اسحاق منافع الحجر: عطارد بن محمد حاسب - جواهر الاشباه: کندی - خواص الاحجار: عزالدین ابراهیم سویدی و آثار دیگر چنانکه گفتیم اگر بخواهیم به تمامی این کتاب‌ها اشاره کنیم باید اکثریت قریب به اتفاق تألیفات طبی و دارویی گذشتگان را ذکر کنیم.

همچنین در این مورد باید به اعتقاد به تأثیر فصول چهارگانه و اوضاع آب و هوایی بر امراض و بیماری‌های انسان اشاره کنیم. در گذشته چنین معتقد بودند که وضع جوی بر بسیاری از بیماری‌ها، شدت و ضعف و فراگیری و شیوع آن مؤثر است که البته عقیده‌ای صحیح است و امروزه صحت چنین نظریه‌ای مشخص شده است. از مهم‌ترین کتاب‌هایی که در این زمینه نوشته شده عبارتند از: (فی الخریف و الربیع) اثر ذکریای رازی (از این کتاب نسخه‌ای پیدا نشده ولی در فهرست او آمده‌اند و خود نیز یاد کرده است.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
فصل اول: درآمدی بر زمین‌شناسی
سرآغاز
علوم زمین پیش از تمدن مسلمین
 علوم زمین در تمدن اسلامی
تقسیم بندی علوم و جایگاه علوم زمین
فصل دوم: رابطۀ علوم زمین با نجوم - طب و کیمیا
ارتباط علوم زمین با نجوم
الف) پدیده‌های نجومی و رویدادهای زمینی
ب) تأثیرات اجرام سماوی بر زمین
ارتباط علوم زمین با طب و عقاید گوناگون در این زمینه
علوم زمین و کیمیاگری
فصل سوم: بررسی آثار علوم زمین در تمدن اسلامی
تقسیم بندی آثار علوم زمین دانشمندان ایرانی در تمدن اسلامی
نوآوری‌های زمین‌شناسی دانشمندان ایرانی در تمدن اسلامی
اصلاحات مسلمین
فصل چهارم: بزرگترین زمین‌شناسان مسلمان
بیرونی، مبرزترین زمین‌شناس تا قبل از رنسانس
الف) قاعده بیرونی در تعیین محیط و شعاع زمین
ب) تحقیق بیرونی درباره‌ی دره‌ی سند
پ) نظر بیرونی در مورد صحرای عربستان و بیابان خوارزم
ت) یافتن طول و عرض جغرافیایی توسط بیرونی
ث) حرکت زمین از دیدگاه بیرونی
ج) بیان احتمال وجود خشکی‌های دیگر در نیمکره‌ی جنوبی زمین توسط بیرونی
ح) تقسیمات زمین در آثار بیرونی
خ) جهت یابی و قبه یابی
د) بیرونی بنیانگذار علم ژئودزی
شرح حال مختصری از زندگانی ابوریحان بیرونی
برخی از آراء و نظریاتی دربا‌ره‌ی بیرونی
کرجی، مهندس بزرگ مسلمان (در روش‌های ترازیابی و آب یابی و استخراج آب‌های زیر زمینی)
فصل پنجم: بررسی چند مسأله مهم علوم زمین در آثار دانشمندان اسلامی
الف- توضیح پدیده‌های زمین‌شناسی براساس بینش اسلامی
بررسی چند مسأله مهم علوم زمین در آثار مسلمین
1- نظریه حرکت وضعی در میان مسلمین
2- آراء معتقدین به سکون زمین
3- حرکات زمین
4- محاسبه‌ی ارتفاع یک کوه
5- چشمه‌های فورانی (آرتزین - تحت فشار)
6- منابع آب چشمه‌ها و رودها
7- چشمه‌های استاده
8- حرکت آب‌های زیرزمینی
9- شناسایی مکان و نوع آب‌های زیرزمینی (هیدروژئولوژی)
10) چشمه‌های کف بستری و یا حاشیه ای
11) جزر و مد..
12) شکل زمین
13) ساختمان و جنس زمین
14) ابعاد زمین
15) کوهزایی و پدیده‌های رسوبی
16) فصل‌های سال
17) تغییرات طول روز و شب
18) تاریخ و عمر زمین
فصل ششم : پیشرفت‌های مسلمین در برخی از شاخه‌های علوم زمین
الف - کانی شناسی و معدن
1- کانی شناسی پیش از اسلام
2- کانی شناسی در عصر اسلام
3- دسته بندی آثار کانی شناسی و معدنی دانشمندان مسلمان
4- اعتقاداتی در مورد کانی‌ها.
5- تقسیم بندی مواد معدنی
6- شناسایی کانی‌ها
7- تعیین وزن مخصوص کانی‌ها
8- تکوین معادن
9- توضیحاتی درباره تکوین معادن بر اساس نظریات امروزی.
10- مکان‌هایی که معادن در آن‌ها بوجود می‌آیند (در نظر دانشمندان مسلمان)
11- مکان‌های تکوین معادن بر اساس فرآیندهای کانساز
12 - استخراج معادن
ب - هواشناسی و علم کائنات جو (ائورولوژی و متوئورولوژی)
1- علم کائنات جو یا متوئورولوژی در آثار اسلامی
2- هواشناسی در تمدن اسلامی
ج - زلزله شناسی
1- زلزله شناسی در تألیفات اسلامی
2- زلزله شناسی و پژوهش‌های زلزله شناختی در تمدن اسلامی
3- اثرات زلزله
4- یاد کردی از مهم‌ترین زمین لرزه‌های ایران.
د- تکنولوژی‌های کاربردی استخراج آب‌های زیر زمینی در تمدن اسلامی