زندگینامه حسن پیرنیا
حسن پیرنیا (Hassan Pirnia) در سال 1250 شمسی (1291 ق) در نائین اصفهان چشم به جهان گشود. مادر وی فرزند حاجی میرزا تقی آجودان بود و پدرش نصراللهخان نائینی. حسن پیرنیا دروس مقدماتی را از معلمان سرخانه آموخت که از جملهی آنها میتوان به میرزا محمد باقر بواناتی اشاره کرد. در کلاس درس او، زبان انگلیسی و عربی آموزش داده میشد و پیرنیا علاوهبر این دروس روحیهی آزادیخواهی را نیز از معلم خود آموخت.
پس از اتمام مطالعات اولیه، حسن پیرنیا در 14سالگی به همراه دو برادرش، حسین و علی، برای ادامهی تحصیلات عازم روسیه شد. او در مدرسهی نظامی کادکسی کرپوس مسکو تحصیلات نظامی خود را گذراند و پس از آن وارد دانشکدهی حقوق مسکو شد. در پایان دورهی تحصیلی، با سمَت وابستهی سفارت ایران در سنپترزبورگ به کار و فعالیت مشغول شد.
در سال 1278، پدر حسن پیرنیا وزیر امور خارجه شد و لقب مشیرالدوله را دریافت کرد. در این ایام فرزندش حسن را از مسکو به تهران فراخواند و به این ترتیب حسن پیرنیا ریاست ادارهی بایگانی وزارت امور خارجه را برعهده گرفت. در ادامه، این تاریخنگار بزرگ با نمایش توانایی و لیاقت خود سمَتهای بیشتری گرفت. اولین اقدام حسن پیرنیا پس از ورود به وزارت خارجه نوشتن نظامنامهی حق ویزا و دیگر تصدیقاتی بود که اتباع ایرانی خارج از کشور بتوانند از آن استفاده کنند.
اقدام بعدی حسن پیرنیا این بود که با کمک پدر و امینالسلطنه رضایت و حمایت مظفرالدین شاه را جلب و مدرسهی وزارتخانه را افتتاح کرد. در این مدرسه به کادر سیاسی و کارکنان وزارتخانه، سیاست آموزش داده میشد و خود پیرنیا در آن به تدریس حقوق بینالملل میپرداخت.
اقدامات سیاسی حسن پیرنیا
حسن پیرنیا در دستگاه دولت بسیار محافظهکار بود و از این رو همواره دیگران به او انتقاد میکردند. اما همین محافظهکاری به این انسان خردمند کمک کرد که افکارش را به بهترین نحو در دولت مطرح کند. او معتقد بود که لازم است عدلیه اصلاح شود و به این ترتیب سه طرح قانونی برای اصلاح آن ارائه داد. همچنین قانون اصلاح محاسبات را برای تأمین مالیه مطرح کرد. حسن پیرنیا در اواخر دورهی قاجار به نخستوزیری منصوب شد و تأثیر زیادی در روند سیاسی ایران در فضای بینالمللی داشت. این مرد خوشنام سیاسی در 10 سال پایانی عمر علاوهبر این موارد در بسیاری از زمینههای دیگر به اصلاح امور فرهنگی و علمی پرداخت، مدارس مختلفی را تأسیس کرد یا از تأسیس آنها حمایت کرد و همچنین برای تدوین کتابهای درسی فعالیتهای سودمندی انجام داد.
در همین دوره بود که حسن پیرنیا تصمیم گرفت نگارش کتابهای «تاریخ ایران باستان» و «داستانهای ایران قدیم» را به شیوهی تاریخنگاری جدید آغاز کند. در آن زمان، از کتاب اول او گزیدهای با عنوان «ایران قدیم» تهیه کردند که در مدارس تدریس میشد.
حسن پیرنیا در 29 آبان سال 1314 از دنیا رفت. منزل مسکونی او در خیابان منوچهری تهران قرار دارد و با نام عمارت مشیروالدوله یا عمارت پیرنیا در سازمان میراث فرهنگی، ثبت ملی شده است.
بهترین کتابهای حسن پیرنیا
بهترین کتابهای حسن پیرنیا عبارتاند از:
کتاب تاریخ ایران باستان: این کتاب سهجلدی با نام «تاریخ مفصل ایران قدیم» نیز شناخته میشود. این اثر اولین کتاب دربارهی ایران است که به صورت علمی و براساس مستندات موجود و همچنین کشفیات باستانشناسی نوشته شده و تاریخ و فرهنگ گذشتهی ممالک دیگر نیز در آن بررسی و عنوان شده است.
میتوان از این کتاب باستانی به عنوان دایرهالمعارف تمدن کشورهای مختلف دنیا (کشورهایی نظیر یونان، مصر، سوریه، روم، عربستان و...) یاد کرد. نویسنده ابتدا مشرق قدیم و حکومت ایران بر آن را به طور کامل وصف میکند و در ادامه دربارهی سیر تحولات و رخدادهای آن توضیحات جامع و کاملی میدهد.
کتاب ایران قبل از اسلام: این اثر چکیدهای از متن مفصل کتاب تاریخ ایران باستان است که به شرح وقایع کشور از 2225 سال پیش از میلاد مسیح تا انقراض ساسانیان و ورود اسلام به ایران میپردازد. آنچه در این کتاب میخوانیم به دور از هر نوع زیادهگویی و بزرگنمایی بوده و تمامی اطلاعات موجود در آن مستند و علمی است.
اگر شما نیز به تاریخ ایران علاقهمندید و به دنبال منبعی راستین و درست برای دریافت این اطلاعات هستید، میتوانید از طریق سایت یا اپلیکیشن کتابراه تمامی کتابهای حسن پیرنیا را در نسخههای الکترونیک دریافت کنید و با جزئیات تاریخ کشورمان، ایران، بیشتر آشنا شوید.