زندگینامه و دانلود بهترین کتاب‌های سید علی صالحی

زندگینامه سید علی صالحی

سید علی صالحی (Seyed Ali Salehi) با نام اصلی علی‌پناه در سحرگاه اولین روز فروردین سال 1334 خورشیدی در دل طایفه‌ی بختیاری پا به این دنیا گذاشت. او در مَرغابِ سیدصالح به‌دنیا آمد، سرزمینی که رشته‌کوه‌های زاگرس آن را محصور کرده‌اند، جایی میان مسجدسلیمان و ایذه. نام پدرش خوانکار بود به‌معنای زیبا، مستقل و عیّار؛ کشاورزی فرهیخته و شاهنامه‌خوان. پدربزرگ پدری‌اش، سیدغفار صالحی هم مردی شناخته‌شده و بسیار محترم در میان بختیاری‌ها بود.

قبل از سید علی صالحی، فریدون و فرهاد، دو برادر بزرگش به‌دنیا آمده بودند و بعد از او برادر کوچک‌ترش، عبدالله. در سال 1338، حصبه در مرغاب شیوع پیدا کرد و عبدالله و خواهرش، برفی، را از آن‌ها گرفت. خانواده برای نجات از این بیماری کشنده به اَداره (مسجدسلیمان کنونی) گریختند.

در دوران کودکی یکی از دلخوشی‌ها و سرگرمی‌های سید علی صالحی به گفته‌ی خودش، غرق شدن در افسانه‌ها، قصه‌ها، متل‌ها و خاطرات بزرگ‌ترها بود و با اینکه در سال 1341 در مسجدسلیمان به دبستان سعدی رفت اما پیش از آن، پدرش خواندن و نوشتن را به او آموزش داده بود.
کلاس سوم ابتدایی بود که روزنامه‌ی دیواری ناقوس را در مدرسه به راه انداخت، روزنامه‌ای که اولین نوشته‌های کودکانه‌اش را در آن درج می‌کرد. او اسم این روزنامه‌دیواری را از سر عشق به صدای ناقوس کلیسایی که در جنوب غربی مسجدسلیمان قرار داشت انتخاب کرده بود.

سید علی صالحی با وجود سن‌وسال اندک و تصادف مرگباری که در سال 1343 تجربه کرده بود، به موازات تحصیل، نان‌آور خانه و خانواده هم بود؛ پادویی می‌کرد، در ازای تدریس خصوصی به همکلاسی‌هایش مزد می‌گرفت و خرازی‌فروشی و بنایی را تجربه کرد اما با این وجود همیشه شاگرد اول بود.

آشنایی سید علی صالحی با شعر نو

سید علی صالحی از دوران دبستان شعر می‌نوشت و به قول خودش یک دفتر فیلی‌نشان پر از شعر داشت و شعرهایش را هم فقط برای برادر بزرگش فرهاد می‌خواند. او در سال 1347 وارد دبیرستان 25 شهریور مسجدسلیمان شد و روزنامه‌دیواری ناقوس را هم با خود به دبیرستان برد. در همان دوران با نیما یوشیج، فروغ فرخزاد و مهدی اخوان ثالث آشنایی به‌هم زد و با پدیده‌ای حیرت‌انگیز به‌نام شعر نو آشنا شد. اگرچه به اعتراف خودش، تا مدت‌ها نمی‌توانسته بپذیرد که قداست شعر کلاسیک را مخدوش کند.

مدتی بعد، اشعار انتقادی سید علی صالحی، مسئولین مدرسه را ترغیب به تعطیلی نشریه‌ی ناقوس کرد. سید علی صالحی به نوشتن و خواندن شعر و انشا در کلاس ادامه داد و به‌‌سبب برخی نوشته‌های تندوتیزش، در مدرسه مورد سوال قرار گرفت. پس از سکوت کوتاهی دوباره نوشتن انشاهای اعتراضی را شروع کرد. کاری که موجب دریافت تهدیداتی از سوی مقامات مسئول شد. و همین دلیلی گشت تا سید علی صالحی در سال 1353 ترک تحصیل کند. اگرچه سال بعد به اصرار مدیر دبیرستان و خانواده دوباره به مدرسه برگشت.

ورود سید علی صالحی به دنیای شعر حرفه‌ای

سید علی صالحی اذعان می‌کند که در سال 1349، اولین شعر جدی‌اش متولد شد. در سال بعد، اشعارش در رادیو آبادان و اهواز معرفی شدند. سالی که در آن اشعار سید علی صالحی با کمک ابوالقاسم حالت در نشریه‌ی بومی شرکت نفت به چاپ رسید و این شاعر نوپا مفتخر به حمایت مهدی اخوان ثالث از شعرهایش شد.

در سال 1353 اشعارش مورد استقبال روزنامه‌ها قرار گرفت. در همان سال با تعدادی از هم‌نسلانش جریان «شعر موج ناب» را به راه انداختند. جریانی که قصد داشت تحولی تازه در شعر سپید ایجاد کند. منوچهر آتشی و نصرت رحمانی از حامیان تهرانی این جریان بودند و در نشریات معتبر ادبی به معرفی جنبش موج ناب پرداختند.

در سال 1354، اعزام شدن به خدمت نظام وظیفه در پادگان لشکرک تهران، فعالیت‌های ادبی سید علی صالحی را متوقف کرد. او این دوران را با تحمل حبس و تبعید به پادگان قوشچی رضاییه گذراند تا جایی که سال بعد، به‌سبب ضعف بینایی و رفتارهای سرکشانه‌اش از خدمت معاف شد و به مسجدسلیمان برگشت. بی‌خبر از آنکه در این مدت نشریات و مطبوعات مشغول چاپ اشعارش بودند.

با اینکه سید علی صالحی در همان دوران برای تحکیم جریان موج ناب در شعر و ادبیات بسیار تلاش کرد اما سال بعد، از گروهِ حامیان موج ناب کنار کشید، زیرا به این نتیجه رسیده بود که دیگر زبان موج ناب، برای بیان احوالات و بروز خلاقیت‌هایش کافی نیست.

سید علی صالحی و مهاجرت به تهران

روز یازدهم اردیبهشت 1358 سید علی صالحی در 24 سالگی تصمیم گرفت تا از زیر سقف کوتاه مسجد سلیمان محروم بیرون بیاید. این شد که برای همیشه به تهران مهاجرت کرد. او در پاییز 1358 کنکور ادبیات را با موفقیت پشت سر گذاشت و توفیق ورود به دانشکده‌ی هنرهای دراماتیک را پیدا کرد. در همان زمان با حمایت‌ افرادی مثل غلامحسین ساعدی، اسماعیل خویی، نسیم خاکسار و عظیم خلیلی عضو کانون نویسندگان ایران شد و کار در مطبوعات را شروع کرد.

اما در سال 1359 بسیاری از مطبوعات تعطیل شدند و با وجود اینکه ناشران و خوانندگان همچنان از آثار سید علی صالحی استقبال می‌کردند، او به مشاغل مختلفی مثل مسافرکشی، مربی‌گری شنا، قصه‌گویی برای کودکان در مهدکودک‌، فروش کتاب کنار خیابان و کار در دکه‌ی کبابی روی آورد.

سید علی صالحی در طی سال‌های 1361 تا 1362 به‌سبب بیماری‌های روحی و عصبی، به گوشه‌ی عزلت خزید و به شکلی خودخواسته از نشست‌های فرهنگی دوری ‌کرد اما به‌مرور و با کمک دوستانش دوباره ریتم ادبی زندگی‌اش را پی گرفت. او در سال 1363 با مدیر مهدکودکی که در آن مشغول به کار بود، ازدواج کرد و به اذعان خودِ شاعر، اگر همسرش، پوری، و حمایت‌هایش نبود ممکن بود شعر و شاعری را برای همیشه رها کند. دو دختر با نام‌های هدی و نسیما حاصل این ازدواج‌اند.

سید علی صالحی در مسیر فتح قله‌ی موفقیت

سید علی صالحی در سال 1364 «جنبش شعر گفتار» را بنیان گذاشت. حرکتی که تأثیر بسیاری بر شعر مدرن فارسی داشت. او همچنین روشی نوین در «جریان شعر زبان» پیشنهاد کرد که با آغاز دهه‌ی 70 مورد استقبال نسل جوان شاعران قرار گرفت. این شاعر خلاق، تا سال 1373 به‌طور بی‌وقفه در مسیر تحکیم و بسط این جنبش تلاش کرد.

سید علی صالحی از سال 1369 به‌مدت 10 سال دبیر بخش ادبی و صفحه‌ی شعر نشریه‌ی «دنیای سخن» بود و از سال 1373 تا آغاز دهه‌ی 80 در نشست‌های فرهنگی - بین‌المللی در کشورهای سوئد، آمریکا و کانادا شرکت می‌کرد. دورانی که آغازی بود بر ترجمه‌ی اشعار و کتاب‌های سید علی صالحی به زبان‌های عربی، انگلیسی، آلمانی، فرانسوی، ارمنی، روسی و کردی. به‌طوری که ترجمه‌ی دو دفتر شعرش به زبان کردی، منجر به شکل‌گیری ارتباط دوستانه‌ای میان او و شیرکو بیکس، لطیف هملت و رفیق صابر شد.

سید علی صالحی در نیمه‌ی دهه‌ی 70 اولین کارگاه شعرش را به راه انداخت. این کارگاه بعد از سه ماه با سکته‌ی قلبی این شاعر، به تعطیلی کشیده شد اما صالحی بعد از بازیافتن سلامتی در اواخر این دهه، کارگاه شعر دنیای سخن را تأسیس کرد. کارگاهی که همچنان فعال و پرمخاطب است. علی آموخته‌نژاد، مهری رحمانی، علی اخوان و زیبا کاوه‌ای از جمله شاعرانی‌اند که از دل این کارگاه‌های شعر رشد کرده ‌و موفق به دریافت جایزه‌های معتبر ادبی شده‌اند.

دو دهه‌ی 70 و 80، سال‌های پربار و پرکاری برای سید علی صالحی بود، سال‌هایی که علاوه‌بر برگزاری کارگاه‌های شعر، کتاب‌های شعرش را یکی پس از دیگری منتشر می‌کرد، عناوینی پرمخاطب همچون «نشانی‌ها» (1374)، «آخرین عاشقانه‌های ری‌را» (1378)، «تنها به باد یاد خواهد داد» (1380)، «سمفونی سپیده‌دم» (1386)، «سرود روح بزرگ» (1397)، «خط هفتم کیمیانویس» (1400) و «لهجه‌ی آوریل» (1401) از جمله بهترین آثار سید علی صالحی هستند که در دهه‌های بعد به چاپ رسیدند.

رویِ دیگر سید علی صالحی در عرصه‌ی هنر و ادبیات

با وجود اینکه نام سید علی صالحی با شعر و شاعری گره خورده است اما نمی‌توان آثار او در حوزه‌ی نویسندگی رمان‌ و فیلمنامه‌ را نادیده گرفت. «مرگ پلنگ» (1363)، «چشم به‌راه بانو» (1375) و «علو» (1376) برخی از داستان‌ها و رمان‌های سید علی صالحی هستند. او همچنین با بهره‌گیری از خاطرات کودکی‌اش فیلمنامه‌ای جذاب با نام «بچه‌های نفت» خلق کرد. اثری که در جشنواره‌ی آتن، جایزه‌ی بهترین داستان و روایت را برای نویسنده‌اش به ارمغان آورد. ناگفته نماند که این فیلمنامه در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با کارگردانی ابراهیم فروزش به یک فیلم سینمایی تبدیل شد.

جالب است بدانید سید علی صالحی تجربه‌ی بازیگری تئاتر هم دارد. او در سال 1353 در تئاتری که براساس نمایشنامه‌ی «چشم در برابر چشم» غلامحسین ساعدی اجرا می‌شد نقشی برعهده داشت. نمایشی که فقط دو شب اجازه‌ی اجرا پیدا کرد.

بهترین کتاب‌های سید علی صالحی

اگرچه بهترین آثار سید علی صالحی در قالب شعرند اما او از نقد شعر نیز غافل نمانده و در برخی آثارش به این موضوع می‌پردازد. در ادامه شما را با تعدادی از بهترین کتاب‌های سید علی صالحی آشنا می‌کنیم:

کتاب خط هفتم کیمیانویس: این کتاب با زیر عنوان «هنگام عبور از کوچه‌ی مشرف به مزار فروغ»، دوازده قطعه شعر از سید علی صالحی را دربردارد. اشعاری که به تعبیر شاعر به قصد پناه بردن به کلمات سروده شده‌اند تا هر انسانی که رؤیای شریف رسیدن به منزل ممکنات را دارد از خوانش این اشعار محظوظ شود.

کتاب شبانه در غیاب احمد شاملو: با خواندن این کتاب، علاوه بر اینکه مخاطبِ اشعار سید علی صالحی خواهید بود، به یادداشت‌های گفتگومحورش هم دست پیدا خواهید کرد. یادداشت‌هایی که برگرفته از خاطرات و گفتگوهای این شاعر با بزرگانی مثل رضا براهنی، احمدرضا احمدی، نادر نادرپور، سیاوش کسرایی و طاهره صفارزاده است.

کتاب منشور شعر حکمت: این کتاب یکی از مهم‌ترین آثار سید علی صالحی است که در باب شعر معاصر نوشته شده. اثری که به‌نوعی بیانیه‌ی این شاعر محسوب می‌شود و شامل 7 مقاله است. سید علی صالحی در هر مقاله با نگاهی موشکافانه، به آسیب‌ها و مشکلات شعر مدرن می‌پردازد.

کتاب راه دور: سید علی صالحی در تولد 50 سالگیِ اولین شعرِ جدی‌اش تصمیم می‌گیرد نگاهی به پشت سر بیاندازد و با مرور خاطرات و دوره‌های مختلف زندگی‌، اثری در ژانر زندگینامه اما با سبک و سیاق و نثر شاعرانه‌ی خودش خلق کند.

جوایز و افتخارات سید علی صالحی

سید علی صالحی در سال 1356 جایزه‌ی فروغ فرخزاد را که اولین جایزه‌ی ادبی زندگی‌اش بود، در 22 سالگی برنده شد. در روز هشتم مهرماه سال 1389، هیئت داوران جایزه‌ی شعر نیما، مجموعه شعر «انیس آخر همین هفته می‌آید» را به‌عنوان برنده اعلام کردند اما سید علی صالحی، جایزه را نپذیرفت و در یادداشتی دلیل امتناعش را اوضاع نابه‌سامان جامعه اعلام کرد. او در سال 1397 در بیست‌ویکمین جشنواره‌ی ادبی گلاویژ، برنده‌ی جایزه‌ی طلایی اقلیم کردستان شد.

اقتباس‌های سینمایی و فرهنگی از سید علی صالحی

در سال 1400 مصطفی ساروقی یک مستند پرتره با نام «پنجشنبه‌ها، پشت پنجره» از زندگی سید علی صالحی تهیه کرد. در این مستند علاوه بر اینکه این شاعر سرشناس به بازگو کردن وقایع زندگی‌اش می‌پردازد، برخی از شاگردانش که در کارگاه شعر سید علی صالحی حضور داشته‌اند درباره‌ی استادشان صحبت می‌کنند.