زندگینامه و دانلود بهترین کتاب‌های خواجه عبدالله انصاری

زندگینامه خواجه عبدالله انصاری

خواجه عبدالله انصاری (Abu Isma'il Al-Harawee)، با نام اصلی ابواسماعیل عبدالله بن ابی منصور محمد که با نام‌ها و القاب «پیر هرات»، «پیر انصار» و «انصار هروی» نیز خوانده می‌شود، در دوم شعبان سال 396 هجری قمری (مقارن با 385 هجری شمسی) در هرات چشم به جهان گشود. خواجه عبدالله انصاری را از خاندان ابو ایوب انصاری، یکی از صحابه‌ی پیامبر، می‌دانند. پدرش، ابومنصور انصاری، از طالبان دانش، عرفان و تصوف بود و در جوانی از محضر بزرگانی نظیر ابوالمظفر ترمذی و شریف حمزه عقیلی هروی بهره برده بود. مادرش نیز از اهالی بلخ بود.

بارقه‌های زبان گویا و قریحه‌ی شاعری و سخن‌وری خواجه عبدالله انصاری از کودکی وی مشهود بود. ابومنصور، پدرش، اولین معلم خواجه عبدالله، از همان دوران به او علوم حدیث و تفسیر را آموخت. چهارساله بود که خواندن و نوشتن را به‌خوبی می‌دانست و شش‌ساله بود که قرائت قرآن می‌کرد. خواجه در نه‌سالگی و با آموزش‌های پدر و معلمش، املای حدیث می‌کرد و هم‌زمان به فارسی و عربی شعر می‌سرود. تبحر خواجه عبدالله انصاری در سرایش شعر و نگارش نثر به فارسی و عربی موجب شگفتی همگان بود.

سرپرستی و تعلیم‌وتربیت خواجه عبدالله انصاری را در نوجوانی صوفی معروفی به نام شیخ عمو بر عهده داشت. او همچنین از مکتب اساتید دیگری مانند شیخ یحیی ابن عمار سجستانی، معروف به خواجه غلتان ولی، و ابوعبدالله محمد طاقی سجستانی هروی کسب فیض کرد و قرآن و حدیث آموخت. گفته می‌شود که قریب به هفتاد هزار بیت شعر فارسی و یکصد هزار بیت شعر عربی را به خاطر سپرده بود.

خواجه عبدالله انصاری و عارفان و صوفیان برجسته

خواجه عبدالله انصاری تا اوایل جوانی، در محضر استادان هرات، به آموختن علوم دینی و عرفان اسلامی مشغول بود و در همان دوران هم از چهره‌های شاخص علم حدیث و تفسیر به شمار می‌آمد. بیست‌ساله بود که تعلیمات عمیق‌تر و گسترده‌تر و آشنایی با صوفیان و عارفان برجسته انگیزه‌ای شد تا عازم نیشابور شود. خواجه عبدالله انصاری در نیشابور با ابوسعید ابوالخیر، شاعر و عارف گران‌قدر، ملاقاتی داشت و او خواجه را با عارفی بزرگ‌ و عالی‌مقام‌ به نام شیخ ابوالحسن خرقانی آشنا کرد. شیخ ابوالحسن خرقانی عارفی کهن‌سال و بی‌بهره از دانش خواندن و نوشتن بود، اما رمزوراز حقیقت را می‌دانست و پرسش‌های خواجه عبدالله انصاری را پاسخ می‌داد. این دیدار خواجه عبدالله را متحول ساخت.

خواجه عبدالله انصاری پس از بازگشت به هرات، تدریس را آغاز کرد، اما به‌دلیل اتهاماتی که به تعلیمات او وارد شد، از طرف علمای دین ممنوع‌التدریس شده و به‌مدت دو سال تبعید شد. سی‌و‌هشت‌ساله بود که بار دیگر به هرات بازگشت و تدریس تفسیر قرآن را آغاز کرد، اما بار دیگر و این بار به‌مدت بیشتری به زندان و تبعید محکوم شد. معاندان و مخالفان خواجه عبدالله بارها تلاش کردند تا مباحثه و جدالی با وی آغاز کرده و او را به حبس و تبعید دچار کنند، اما در نهایت و پس از تحمل رنج و مشقت‌های بسیار، این خواجه عبدالله انصاری بود که توانست تدریس و تفسیر و وعظ و هدایت سالکان را ادامه داده و بر اعتبار و عزت خود بیفزاید. خواجه عبدالله به‌سال 461 هجری قمری و به پیشنهاد نظام‌الملک، وزیر خلیفه، خلعتی از جانب خلیفه از بغداد دریافت کرد.

خواجه عبدالله انصاری و سال‌های واپسین حیات او

هرچند خواجه عبدالله انصاری در سال‌های واپسین زندگی خود از شهرت و آوازه‌ی بسیاری برخوردار شده بود، از بیماری رنج می‌برد. خواجه در 66سالگی، به بیماری دشواری گرفتار شد و بینایی‌اش رو به ضعف گذاشت. او در 74سالگی، بینایی‌اش را کاملاً از دست داد، اما طی آن سال‌ها همچنان به تدریس قرآن و حدیث و تصوف مشغول بود و تفاسیر و تعالیم خود را برای شاگردانش دیکته می‌کرد.

خواجه عبدالله انصاری در نهایت در جمعه بیست‌و‌دوم ذی‌الحجه‌ی سال 481 هجری قمری و در 82سالگی چشم از جهان فرو بست و در جوار خانقاه شیخ عمو به خاک سپرده شد. مزار او هم‌اکنون نیز زیارتگاهی برای عارفان و ارادتمندان اوست.

بهترین کتاب‌های خواجه عبدالله انصاری

کتاب مناجات‌نامه: مناجات‌نامه یا الهی‌نامه از برجسته‌ترین و معروف‌ترین کتاب‌های خواجه عبدالله انصاری به زبان فارسی است. این کتاب که به نثر مسجع نوشته شده، سرشار از مناجات‌ها، دعاها، سخنان و نیایش‌های عرفانی پیر هرات است. نثر مسجع نثری است که همانند نظم یا شعر، دارای وزن بوده و گاه حتی در آن قافیه نیز پیدا می‌شود. در میان نثرهای این کتاب، خواجه برخی سروده‌های خود را نیز آورده است.

کتاب منازل‌السائرین: منازل‌السائرین از جمله کتاب‌های خواجه عبدالله انصاری است که به زبان عربی نوشته شده است. این اثر که در سال‌های پایانی حیات خواجه به نگارش درآمده و از مهم‌ترین کتاب‌های او به شمار می‌آید، به عرفان عملی پرداخته و منازل چندگانه‌ای را که هر سالکی در طی طریق مقامات می‌بایست آن‌ها را بپیماید شرح می‌دهد.

کتاب صد میدان: صد میدان از آثار خواجه عبدالله انصاری به زبان فارسی است که به هزار مقام میان خداوند و انسان و راهی که سالک برای رسیدن به حق می‌بایست طی کند می‌پردازد. بسیاری بر این باورند که خواجه عبدالله انصاری اولین فردی بوده که در کتابی، مقامات عرفانی را گردآوری و معرفی کرده است. خواجه برای هر یک از این مقامات شرح مختصری آورده و توضیح می‌دهد که سالک چگونه باید راه خود را از آن میان یافته تا به حق و حقیقت دست یابد.

کتاب طبقات صوفیه: کتاب طبقات صوفیه یا «طبقات‌الصوفیه» دربردارنده‌ی سخنان خواجه عبدالله انصاری در مجالس وعظ است که توسط شاگردان او گردآوری و مکتوب شده است. طبقات صوفیه به‌دلیل زبان ادبی ویژه‌ی خود و معنا و مفهوم نهان در واژگان آن، از جمله مهم‌ترین و برجسته‌ترین آثار خواجه عبدالله انصاری و حوزه‌ی عرفان به شمار می‌رود. خواجه عبدالله برای بیان آنچه بر او عیان و از دیدگان دیگران نهان بوده، از حکایت و قصه و مناجات و ثنا بهره گرفته است و حاصل کتابی است بسیار پرمعنا و دلکش.

کتاب صوتی طبقات صوفیه، از جمله بهترین آثار خواجه عبدالله انصاری، را می‌توانید در کتابراه بشنوید.