زندگینامه و دانلود کتاب‌های محمد کرام الدینی
پژوهشگر، مترجم، مؤلف و معلم ایرانی؛ نویسنده و مترجم مقالات و کتاب‌های علمی-آموزشی، از جمله کتاب‌های درسی رسمی علوم تجربی و زیست‌شناسی دوره‌های مختلف تحصیلی کشور است.
زندگینامه محمد کرام الدینی
حمد کرام‌الدینی دربارهٔ اولین روزهای زندگی خود چنین نوشته است:
در شناسنامه‌ام نوشته‌اند که در روز سوم خرداد ۱۳۳۴ متولد شده‌ام. پدر و مادرم هم این را تأیید کرده و گفته‌اند که چون ادارهٔ ثبت احوال در همسایگی بوده و به علاوه، مسئول صدور شناسنامه با پدرم سلام و علیکی داشته، روز تولدم در شناسنامه‌ام درست ثبت شده است. آن طور که می‌گویند، در زیر یکی از قُبه‌های گلیِ اتاقی، در خانه‌ای از جنسِ خشتِ خام و کاه‌گِل‌اندود در یکی از کوچه‌های خاکی شهر سیرجان، بنا به رسم زمانه، روی پشته‌ای خاک رُس، دیده به روشنی جهان گشوده‌ام. کودکی را در زیر سقف‌های گنبدی گذراندم. درون اتاق رو به سقف دراز می‌کشیدم، چشم در درزهای بین خشت‌های سقف می‌چرخاندم، با گردش در میان آن‌ها در کوچه‌های خیال غرق و گم می‌شدم و به خواب می‌رفتم. هرگز فراموش نمی‌کنم روزی را که در همان عالمِ کودکی برای اولین بار قدم به اتاقی گذاشتم که سقفش تیرآهنی، سفیدکاری و مسطح بود. خدا می‌داند چه اندازه می‌ترسیدم که سقف بر سرم فرود آید.
کودکی
محمد کرام‌الدینی کودکی را در کوچه و بازارهای سیرجان سپری کرد:
دورهٔ ابتدایی را در دبستان بَدِر واقع در انتهای بازار سیرجان سپری کردم. به همین سبب هنوز مزهٔ حلواهای کشی حاج مصیب حلوافروشِ سر بازار را پای دندان دارم. دبستان بدر انتهای بازار مسگرها بود. هنوز زنگ ضربه‌های آهنگین چکش‌های مس‌گران بازار که مدت‌هاست خاموش شده‌اند در گوشم طنین دارند. در آن روزها، گاه همین سنفونی ضربه‌های چکش‌های مسگرها همراه با باد شدت می‌گرفت، از لای پنجرهٔ کوچک و بستهٔ اتاق درس دبستان به سویم می‌وزید، هوش و حواسم را بر خود سوار می‌کرد و به دوردست‌ها می‌برد، به سرزمین‌های افسانه‌ای قصه‌ها که هرگز ندیده بودم. هنوز پس از گذشت دهه‌ها، صدای ضربه‌های منظم برخورد چکش با ظرف فلزی، احساس حبس در قفس اتاق و تمنای آزادی به سویم می‌آورد.
آشنایی با کتاب و مطبوعات
محمد کرام‌الدینی این فرصت را پیدا کرد که از نخستین روزهای نوجوانی و همزمان با تحصیل در دبیرستان ابن سینای سیرجان، در یکی از سه کتاب‌فروشی شهر نیز به کار اشتغال داشته باشد. کار در آن کتاب‌فروشی و سروکار داشتن دائم با کتاب‌ها، مجلات و روزنامه‌ها زندگی آیندهٔ او را تحت تأثیر قرار داد و سبب آشنایی و روی آوردن او به دنیای مطبوعات و کتاب شد.
کاریکاتورسازی
محمد کرام الدینی دربارهٔ شروع کاریکاتورسازی خود چنین گفته است:
سال ۱۳۵۰ شانزده‌ساله بودم و در یکی از سه کتاب‌فروشی شهر کوچک سیرجان کار می‌کردم. در آنجا علاوه بر کتاب، مجله و روزنامه هم می‌فروختیم. به همین علت با کتاب‌ها و مطبوعات آن زمان نسبتاً آشنا بودم. یکی از دوستان که سری در مطبوعات داشت و از سوی دیگر می‌دانست من طراحی و نقاشی‌م زیاد بد نیست، سوژه‌ای داد که من بر اساس آن کاریکاتوری بکشم. آن سوژه را خوب به یاد دارم: در آن زمان چین تازه به عضویت سازمان ملل متحد درآمده بود. در آن کاریکاتور «اوتانت» که در آن موقع دبیر کل سازمان ملل متحد بود، در حال خوش‌آمدگویی به مائو تسه‌تونگ، رهبر وقتِ حزب کمونیست چین بود و می‌گفت: «بفرما! حالا نوبت رقص شماست!»
نمونه‌ای از کاریکاتورهای دیجیتال نوروزی ۱۳۹۴ که برای ماهنامهٔ فراهنگ ساخته است.
چاپ شدن این کاریکاتور در آن زمان برای من موفقیتی بزرگ بود و مشوقی شد برای کارهای بعدی. سعی می‌کردم روزنامه‌ها و مجلات مختلف را ورق بزنم و کارهای همهٔ کاریکاتوریست‌های آن زمان را ببینم. کارهایم یکی پس از دیگری در مجلات چاپ می‌شد و در سال ۱۳۵۰ در مسابقه‌ای که از سوی یکی از نشریات برگزار شده بود، برندهٔ سه سکهٔ طلا شدم. فکر می‌کنم در آن زمان بهای هر سکهٔ طلا حدود پنجاه تومان بود ... طولی نکشید که آوازهٔ کاریکاتورسازی من در شهر کوچک سیرجان پیچید. دوستان و آشنایان و اهل فامیل به خانه‌مان می‌آمدند، می‌نشستند و می‌خواستند که کاریکاتورشان را بکشم! در آن زمان تصور عموم همشهریان این بود که کاریکاتور یعنی تصاویر بینی‌‌دراز، دهان‌گشاد و مضحک از چهرهٔ آدم‌ها. این بدفهمی چندان خوشایندِ من نبود و مرا آزار می‌داد. چون به نظر من کاریکاتور وسیله‌ای برای انتقال پیام بود؛ عقیده داشتم اهمیت پیامی که در پشت تصویر کاریکاتور وجود دارد، از فرمِ کار کمتر نیست. به بیان دیگر، کاریکاتور برای من وسیله‌ای برای انتقال حرفی و پیامی به شکل طنز تصویری بود...
ورود به دانشگاه و شروع تصویر سازی و نقاشی
محمد کرام الدینی در سال ۱۳۵۳ از دبیرستان فارغ‌التحصیل و برای ادامهٔ تحصیل در رشتهٔ مورد علاقهٔ خود، یعنی زیست‌شناسی در دانشگاه اصفهان مجبور به ترک خانهٔ پدری و مهاجرت شد. اما در اصفهان، پایتخت فرهنگی و هنری ایران به فعالیت‌های هنری پرداخت و در کنار درس زیست‌شناسی و دانشگاه به کارهای طراحی گرافیک و تصویرسازی روی آورد و تجربه آموخت.
...مثلاً توی خیابان چهارباغ اصفهان مغازه‌ای بود که در واقع کارگاه نقاشی آبرنگ یرواند نهاپتیان، یکی از نقاشان زیردست آن روزگار بود. هر چند وقت یک بار می رفتم و جلو ویترین آن می‌ایستادم و به تنهایی مدتی به تنها نقاشی آبرنگی توی ویترین آن که هر چند وقت یک بار نو می‌شد، نگاه می‌کردم، بعد می‌آمدم و آن نقاشی را با استفاده از حافظه‌ام کپی می‌کردم...رفته رفته پس از کارهای مداوم عملی و نظری در این زمینه، شدم یک تصویرساز و طراح گرافیست و پوسترساز رایگان. منظورم این است که تعداد زیادی پوستر و بروشور برای نمایش‌ها و همایش‌های آن زمان طراحی کردم؛ بیشتر بی‌مزد و منت و همزمان در مطبوعات آن روزگار نیز طرح و کاریکاتور می‌کشیدم...
آغاز معلمی
محمد کرام‌الدینی در تیرماه ۱۳۵۷ از دانشگاه اصفهان فارغ‌التحصیل شد، در سال ۱۳۵۸ به استخدام وزارت آموزش و پرورش درآمد، به سیرجان بازگشت و کار در مدارسِ روستاهای پیرامون شهر را آغاز کرد. او از این سال‌های تدریس خاطره‌هایی جالب دارد. مثلاً از روزگارِ تدریس در دبیرستان پاریز چنین یاد می‌کند:
... در آن زمستان سردِ بی‌باران در آن دبیرستانِ کوچکِ روستایی دانش‌آموزانی داشتیم که هر روز پای پیاده از راه‌های دور می‌آمدند، با کوله باری از کتاب، دفتر، قلم و نان خشکیده. نیمروز در صفی در زیر سقفِ راهرو کوتاه مدرسه بر زمین می‌نشستند، نان خشکیده در آب سرد فرو می‌بردند و به دهان می‌گذاشتند، تا جان داشته باشند و بتوانند به رهپویایی تنها راهِ فرهنگ و اعتلای گونهٔ آدمی، یعنی راهِ تعلیم و تربیت ادامه دهند...
محمد کرام‌الدینیِ جوان در این سال‌ها به کار تدریس زیست‌شناسی در شهر زادگاه خویش و روستاهای آن ادامه داد. او خود با ذکر خاطره‌هایی از کار با دانش‌آموزان در آن سال‌ها، چنین یاد می‌کند.
... در آن روزهای زیبای پایان اسفندماه همراه با دانش‌آموزان‌مان به سفری علمی رفته بودیم به ناحیه‌ٔ گرمسیری جنوب آن شهرستان، نزدیک حاجی‌آباد. جوانانه در جستجوی گیاهان نورسته‌ٔ اسفندماه، خوش خوش و گلچین گلچین تا نزدیکی‌های خیمه و خرگاه چادرنشینان رفتیم. پیش که می‌رفتیم، از زیر هر بوته خرگوشی، خارپشتی، کبکی، تیهویی یا سوسماری هراسان به دیگر سو می‌گریخت و گورخرهای آسیایی گَلّه گُلّه در دوردست‌ها در حرکت بودند. ناگهان، پیرزنی چادرنشین که در آستانه‌ی چادر ایستاده بود، با مشاهده‌ٔ نسل جوان و نوجوان که وقت خود را صرفِ در آوردن ریشه‌های نمونه‌های گیاهی از درون خاک می‌کنند، با دست مساحتی به اندازه‌ٔ تقریبی یک متر مربع روی زمین رسم کرد و به لهجهٔ عشایری خود چنین گفت: دست نگه دارید. یک ماه بعد بیایید. من از این اندازه از همین زمین یک بغل گُل برایتان خواهم چید که در آن از هیچ نوع گُلی دوتا نباشد. می‌ترسم بچه‌ای نسل گیاهی را براندازد. شگفتا! او که فقط در دامان طبیعت درس آموخته بود، سال‌ها پیش از برگزاری کنفرانس زمین در ریودوژانیروی برزیل (۱۹۹۲)، تنوع زیستی، غنای گونه‌ای، فراوانی نسبی گونه‌ها و لزوم حفاظت از آن‌ها را به زبانی ساده بیان می‌کرد! می‌اندیشیدم با خود: اکنون از آن تنوع زیستی چه مانده است پایدار؟..
او در سال ۱۳۶۵ به تهران انتقال یافت و در مدارس جنوب شهر تهران و نیز در مدرسهٔ بین‌المللی تهران به تدریس زیست‌شناسی پرداخت. در سال ۱۳۶۶ در آزمون کارشناسی ارشد زیست‌شناسی پذیرفته شد و بدین ترتیب همزمان با تدریس به ادامهٔ تحصیل پرداخت.
محمد کرام الدینی در سال ۱۳۷۰، پس از به پایان رساندن دورهٔ کارشناسی ارشد زیست‌شناسی، به علت سوابق علمی، آموزشی و پژوهشی به عنوان معلم نمونهٔ کشور برگزیده شد و در پی آن در سال ۱۳۷۱ برای تدریس زیست‌شناسی در مدارس ایرانی سوریه و لبنان راهی این کشورها شد.
انتشار ره‌آورد
زندگی در کشورهای عربی در میان یادگارهای تاریخی اسلامی تجربه‌های بسیاری به او آموخت. او هنگام اقامت در شهر دمشق به تدریس قناعت نکرد، بلکه در اوقات فراغت از یاددهی به یادگیری تغییر وضعیت داد و به آموختن زبان فرانسه پرداخت. هم‌چنین با وجود دشواری‌های کار مطبوعاتی فارسی زبان در کشوری بیگانه، نشریه‌ای علمی - آموزشی «ره‌آورد» را در دمشق بنیاد نهاد.
... اندیشهٔ انتشار نشریهٔ ره‌آورد در واپسین روزهای ۱۳۷۱ ...در کشوری بیگانه چندان عاقلانه و حساب‌شده جلوه نمی‌کرد و عملی نمی‌نمود. چه، از یک سو شمارِ اندک همکاران و از سوی دیگر نبودِ امکانات فنی برای چنین کاری که حتی الگویی برای آغاز به کار در اختیار نداشت، برای به تعطیل کشاندن این اندیشه کافی بود....
معلم بین‌المللی
محمد کرام‌الدینی در سال ۱۳۷۳ به کشور بازگشت، به تدریس در مدرسهٔ بین‌المللی – تطبیقی تهران ادامه داد و همزمان به دعوت دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های درسی همکاری با گروه زیست‌شناسی این دفتر را به عنوان کارشناس آغاز کرد.
ادامهٔ تحصیل در چین
در سال ۱۳۷۶ برای گذراندن کارگاه آموزش بزرگ‌سالان، از سوی صندوق جمعیت سازمان ملل متحد به چین اعزام شد و پس از کسب تجربه‌هایی از زندگی در چین، به وطن بازگشت.
کارشناس کتاب‌های درسی زیست‌شناسی
محمد کرام‌الدینی پس از بازگشت به میهن، این بار مسئولیت گروه زیست‌شناسی دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتب درسی را به عهده گرفت و آن را تا تیرماه ۱۳۸۵، یعنی زمان بازنشستگی ادامه داد.
... در چین کارگاه آموزشی داشتتیم، کارگاهی واقعی. سراسر ایالت جیانگ سوی چین را زیر پا گذاشتیم در بازدید از کار و کمّ و کیف آموزش کارگران چینی در کارگاه‌ها، کارخانه‌ها، اداره‌ها، کشتزارها و مانند آن‌ها. برایم بسیار جالب بود که این مردم چگونه با درآمد بخور و نمیر همیشه به طور منظم کار می‌کنند، از بام تا شام یکسره. حداقل غذا را می‌خورند، قناعت‌پذیرند و انتظارات بسیاراندک دارند... خلاصه، دریافتم که با اخلاق و روحیه‌های بسیاری از ما تفاوت‌های بسیار دارند...
ادامهٔ تحصیل در استرالیا
محمد کرام‌الدینی در سال ۲۰۰۲ تحصیلات تکمیلی خود را در رشتهٔ مدیریت تغییر در علوم اجتماعی در دانشگاه غرب سیدنی با پایان‌نامه‌ای تحت عنوان «رویکرد پروژه‌محور در آموزش علوم» به پایان رساند.
افتخارات
- دارندهٔ رتبهٔ اول کاریکاتوریست‌های آماتور کشور در سال ۱۳۵۰.
- دارندهٔ رتبهٔ معلم نمونهٔ کشور در سال ۱۳۷۰.
- کارشناس نمونهٔ سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در سال ۱۳۸۱.
- کارشناس نمونهٔ دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های در سال ۱۳۸۲
- دارندهٔ عنوان مؤلف بهترین کتاب آموزشی در سال ۱۳۸۱(کتاب فتوسنتز، انتشارات محراب قلم).
- دارندهٔ عنوان مترجم کتاب سال ۱۳۸۵ (کتاب گیاهان، از مجموعه‌ی علم چیست برای نوجوانان، انتشارات فنی ایران).
- دارندهٔ عنوان نظارت شایسته در تالیف کتاب سال ۱۳۹۰(فرهنگنامه‌ی حیات وحش ایران: مهره‌داران، انتشارات طلایی).
- دارندهٔ عنوان مترجم کتاب سال ۱۳۸۸ ( بوم‌شناسی از مجموعه‌ی کتاب‌های مفاهیم پایه در علوم تجربی، انتشارات فاطمی).
- دارندهٔ عنوان بهترین مترجم کتاب‌های آموزشی در سال ۱۳۹۰ از سوی نهمین جشنوارهٔ کتاب‌های آموزشی رشد (کتاب زیست‌شناسی با رویکرد مولکولی، انتشارات فاطمی).
- دارندهٔ عنوان سردبیر موفق مجلات علمی آموزشی رشد در سال ۱۳۸۹.
- دارندهٔ عنوان مؤلف پیش‌کسوت شایستهٔ کتاب‌های درسی در سال ۱۳۸۹.
- دارندهٔ عنوان کارشناس شایستهٔ بنیاد ملی نخبگان در سال ۱۳۹۰.
- مترجم تقدیر شده از سوی بیست و یکمین جشنوارهٔ کتاب‌های برتر دانشگاهی (۱۳۹۱) (کتاب زیست‌شناسی با رویکرد مولکولی، انتشارات فاطمی).
- مترجم تقدیر شدهٔ بهترین کتاب مرجع ۱۳۹۲ (میراث مسلمانان در جهان ما، انتشارات طلایی)، (افتخار مشترک)
- مترجم تقدیر شدهٔ بهترین کتاب مرجع کودکان و نوجوانان ۱۳۹۲ (میراث مسلمانان در جهان ما، انتشارات طلایی)، (افتخار مشترک)
کتابنامه
محمد کرام‌الدینی دارندهٔ عنوان مؤلف و مترجم برگزیدهٔ سه دوره کتاب سال (۱۳۸۵، ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰)، سه دوره جشنواره کتاب‌های آموزشی رشد (سومین ۱۳۸۱ ، نهمین ۱۳۹۰ و دهمین ۱۳۹۲)، بیست و یکمین جشنوارهٔ کتاب‌های دانشگاهی (۱۳۹۱) و نیز هفتمین جشنوارهٔ کتاب‌های برتر کودکان و نوجوانان (۱۳۹۲)است. برخی از کتاب‌های او از این قرارند:
- کتاب‌های تألیفی
۱. مجموعه مقالات، ره‌آورد، ۱۳۷۲
۲. آشنایی با مبانی زیست‌شناسی(کار مشترک)، انتشارات علوی، ۱۳۷۶
۳. زیست‌شناسی(کار گروهی)، انتشارات علوی، ۱۳۷۷
۴. فتوسنتز، انتشارات محراب قلم-۱۳۷۸ (اثر برگزیده سومین دوره جشنواره کتاب‌های آموزشی رشد - ۱۳۸۱)
۵. زیست‌شناسی گیاهی، انتشارات فاطمی ۱۳۷۹
۶. فرهنگ بزرگ سخن، (دوره‌های ۸ جلدی، ۲ جلدی، تک جلدی بزرگ و جیبی) (کار گروهی) انتشارات علمی – ۱۳۸۱
۷. آشتی با علوم زیستی و بهداشت- جلد ۱، کتاب کار دانش آموز، مؤسسه آشتی با علوم،(کار گروهی) ۱۳۸۲
۸. آشتی با علوم زیستی و بهداشت- جلد ۲، کتاب کار دانش آموز، موسسه آشتی با علوم،(کار گروهی) ۱۳۸۲
۹. علوم زیستی و بهداشت، کتاب کار و فعالیت‌های تکمیلی دانش آموز، مؤسسه فرهنگی و انتشاراتی محراب قلم،(کار گروهی) ۱۳۸۲
۱۰. کنش‌شناسی، انتشارات فاطمی ۱۳۹۰
۱۱. بوم شناسی، انتشارات فاطمی، ۱۳۹۱
۱۲. زیستن چون پروانه: درنگی در آموزش زیست‌شناسی، انتشارات خانه زیست شناسی، ۱۳۹۱
۱۳. دانستنی‌های جانوران ایران و جهان (۶جلد: بی‌مهره‌ها، ماهی‌ها، دوزیستان، خزندگان، پرندگان و پستانداران)، ویژهٔ کودکان و نوجوانان، انتشارات طلایی، ۱۳۹۵
- کتاب‌های ویرایشی
۱۴. بافت شناسی، انتشارات دانشگاه پیام نور ۱۳۷۷
۱۵. زیست‌شناسی گیاهی، انتشارات مدرسه ۱۳۷۹
۱۶. جانوران اطراف ما- انتشارات مدرسه – ۱۳۸۰
۱۷. دورهٔ دو جلدی زیست‌شناسی با رویکرد مولکولی: درسنامهٔ بین‌المللی، انتشارات فاطمی، ۱۳۸۹
۱۸. دورهٔ ۷ جلدی ثروت‌های طبیعی زمین، نشر افق
۱۹. تغییر گونه‌ها، انتشارات فاطمی، ۱۳۸۸
۲۰. علم تکامل و جامعه، انتشارات خانه زیست‌شناسی، ۱۳۸۸
۲۱. زیست‌شناسی سلولی مولکولی، انتشارات فاطمی، ۱۳۸۹
۲۲. فیزیولوژی جانوری(۲جلد)، انتشارات فاطمی، ۱۳۹۰
- کتاب‌های ترجمه‌ای
۲۳. زیست‌شناسی (مجموعهٔ کمبریج) انتشارات مدرسه، ۱۳۸۲
۲۴. نمایش حیوانات(مجموعهٔ ۶ جلدی و تک جلدی، ویژهٔ کودکان) انتشارات افق، ۱۳۸۴
۲۵. گیاهان، انتشارات فنی ایران- ۱۳۸۴ (دارندهٔ عنوان کتاب سال ۱۳۸۵)
۲۶. زیست‌شناسی با رویکرد مولکولی(بی‌اس‌سی‌اس)(دو جلد)، (کار گروهی)، انتشارات فاطمی، ۱۳۸۹
۲۷. بوم‌شناسی، مجموعه دیسکاوری، انتشارات فاطمی، ۱۳۸۸(دارنده عنوان کتاب سال ۱۳۸۸)[۱۳]
۲۸. دائرةالمعارف اینترنتی نوجوانان، انتشارات محراب قلم (کار گروهی)، ۱۳۸۹
۲۹. دانشنامهٔ علوم کودکان و نوجوانان، انتشارات افق(کار گروهی)، زیر چاپ
۳۰. میراث مسلمانان (کار گروهی)، انتشارات طلایی، ۱۳۹۱[۱۴]
- کتاب‌های درسی (کار گروهی)
۳۱. علوم تجربی پایهٔ پنجم ابتدایی
۳۲. علوم زیستی و بهداشت سال اول دبیرستان-۱۳۷۸ و ۱۳۷۶
۳۳. زیست‌شناسی و آزمایشگاه (۱) سال دوم رشتهٔ علوم تجربی-۱۳۷۹
۳۴. کتاب معلم زیست‌شناسی و آزمایشگاه (۱)، ۱۳۸۱
۳۵. کتاب معلم علوم زیستی و بهداشت-۱۳۷۸
۳۶. آموزش بهداشت باروری پیوست کتاب علوم تجربی سال سوم راهنمایی ۱۳۸۰
۳۷. علوم تجربی- سال سوم راهنمایی-۱۳۸۰
۳۸. زیست‌شناسی و آزمایشگاه (۲)، سال سوم رشتهٔ علوم تجربی-۱۳۸۰
۳۹. کتاب معلم زیست‌شناسی و آزمایشگاه (۲)، ۱۳۸۲
۴۰. زیست‌شناسی پیش دانشگاهی، دورهٔ پیش دانشگاهی، ۱۳۸۱
۴۱. پیشگیری از ایدز، پیوست علوم زیستی و بهداشت سال اول دبیرستان، ۱۳۸۲
- گردآوری، ترجمه، نظارت و هماهنگی تولید کتاب
۴۲. المپیاد زیست‌شناسی، موسسه فرهنگی و انتشاراتی محراب قلم، ۱۳۸۳
۴۳. فرهنگنامهٔ حیات وحش ایران (مهره‌داران)، انتشارات طلایی، ۱۳۸۸[۱۵]
داوری‌ها
محمد کرام‌الدینی در زمینهٔ داوری در رویدادهای علمی، آموزشی و هنری نیز فعال بوده است:
- عضو هیئت داوران بین‌المللی المپیاد جهانی زیست‌شناسی- ۱۹۹۹، اوپسالا- سوئد
- عضو هیئت داوران بین‌المللی المپیاد جهانی زیست‌شناسی- ۲۰۰۰، آنتالیا –ترکیه
- عضو هیئت داوران بین‌المللی المپیاد جهانی زیست‌شناسی- ۲۰۰۱، بروکسل – بلژیک
- عضو هیئت داوران بین‌المللی المپیاد جهانی زیست‌شناسی- ۲۰۰۲، ریگا – لتونی
- عضو هیئت داوران بین‌المللی المپیاد جهانی زیست‌شناسی- ۲۰۰۳، مینسک – بلاروس.
- عضو هیئت داوران بین‌المللی المپیاد جهانی زیست‌شناسی- ۲۰۰۴، بریزبن – استرالیا
- عضو هیئت داوران بین‌المللی المپیاد جهانی زیست‌شناسی- ۲۰۰۵، پکن- چین
- عضو هیئت داوران بین‌المللی المپیاد جهانی زیست‌شناسی- ۲۰۰۶، ریوکوارتو – آرژانتین
- عضو هیئت داوران بین‌المللی المپیاد جهانی زیست‌شناسی- ۲۰۰۷، ساسکاتون – کانادا
- عضو هیئت داوران بین‌المللی المپیاد جهانی زیست‌شناسی- ۲۰۰۸، بمبئی – هندوستان
- عضو هیئت داوران بین‌المللی المپیاد جهانی زیست‌شناسی- ۲۰۱۰، چان ون، کره‌ی جنوبی
- عضو هیئت داوران بین‌المللی المپیاد جهانی زیست‌شناسی- ۲۰۱۳، برن، سویس
- عضو هیئت داوران بین‌المللی المپیاد جهانی زیست‌شناسی- ۲۰۱۴، بالی، اندونزی
- عضو هیئت داوران بین‌المللی المپیاد جهانی زیست‌شناسی- ۲۰۱۵، آرهوس، دانمارک
- عضو هیئت داوران نخستین جشوارهٔ تصویرگران کتاب‌های درسی- ۱۳۸۳
- عضو هیئت داوران پنجمین جشنوارهٔ کتاب‌های آموزشی رشد-۱۳۸۴
- عضو هیئت داوران سومین جشنوارهٔ انتخاب کتاب‌های برتر کودک و نوجوان- ۱۳۸۷
- عضو هیئت داوران ششمین جشنوارهٔ عکس رشد، ۱۳۸۹
- عضو هیئت داوران پنجمین جشنوارهٔ کتاب برتر کودک و نوجوان ۱۳۸۹
- عضو هیئت داوران نهمین جشنوارهٔ کتاب‌های آموزشی رشد ۱۳۹۰
- عضو هیئت داوران هفتمین جشنوارهٔ کتاب‌های برتر کودک و نوجوان ۱۳۹۲
- عضو کمیتهٔ علمی یازدهمین جشنوارهٔ کتاب‌های آموزشی رشد ۱۳۹۳
- عضو کمیتهٔ علمی جشنوارهٔ سپیدار ۱۳۹۴
