زندگینامه و دانلود بهترین کتاب‌های فریبرز رئیس دانا

زندگینامه فریبرز رئیس دانا

فریبرز رئیس دانا (Fariborz Raisdana)، در 29 دی 1323، سه ‌سال پس از اشغال ایران در سال 1320 به دست متفقین، در خانواده‌ای پرجمعیت و ثروتمند به دنیا آمد. پدرش دکتر آزمایشگاه و یکی از خان‌های روستای ابراهیم‌آباد (از توابع شهرستان بوئین‌زهرا) بود و آن‌ها در شهر تهران زندگی می‌کردند. بااین‌حال، مشاهده‌ی فقر و محرومیت شدید مردم روستا، ذهن کنجکاو فریبرز رئیس دانا را از همان دوران کودکی متوجه واقعیت تلخ محرومیت زحمتکش‌ها کرد. اولین بار در 16‌سالگی به‌‌خاطر علاقه‌ی شدید به محمد مصدق، جذب «جبهه‌ی ملی دوم» شد و همین حضور باعث بازداشتش شد.

بااین‌حال، گرایش فکری فریبرز رئیس دانا پس از حضور در دانشگاه ملی ایران و تحصیل در رشته‌ی اقتصاد، و سپس آشنایی با رهبرهای سازمان چریک‌های فدایی خلق، به مارکسیسم تغییر کرد و این نویسنده تا پایان عمر نیز دست از آرمان‌های چپ‌گرایانه‌ی خود برنداشت. فریبرز رئیس دانا پس از فارغ‌التحصیلی در دانشگاه و به‌منظور جلوگیری از بازداشت مجدد از سوی ساواک، به‌صورت مخفیانه از ایران خارج شد و به ادامه‌ی تحصیل در مقطع دکترا در دانشگاه اقتصاد لندن پرداخت. در آن‌جا نیز فعالیت‌های سیاسی خود را به‌عنوان یک دانشجوی مارکسیست ادامه داد و بلافاصله بعد از سرنگونی حکومت پهلوی به ایران بازگشت.

فریبرز رئیس دانا در همه‌ی سال‌های بعد از انقلاب بر آرمان سوسیالیسم باقی ماند و در مقام استاد اقتصاد در دانشگاه‌های تهران، شهید بهشتی، علامه طباطبایی و علوم بهزیستی و توان‌بخشی تهران، به پژوهش در حوزه‌های فقر، نابرابری و عدالت اجتماعی پرداخت که نتیجه‌ی کوشش فکری‌اش تألیف بیش از چهل عنوان کتاب و صدها مقاله بود. فریبرز رئیس دانا در سال 1379 رئیس گروه پژوهشی رفاه اجتماعی در دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی تهران شد و هم‌زمان تا پایان عمر به‌عنوان رئیس هیئت گروه کارشناس‌های علمی ماهنامه‌ی صنعت حمل‌ونقل نیز فعالیت کرد. این نویسنده پنج دوره نیز دبیر کانون نویسندگان ایران بود و در دهه‌ی پایانی عمر سه مرتبه بازداشت شد. فریبرز رئیس دانا در سال‌های میانی دهه‌ی 90 خورشیدی درگیر بیماری سرطان شد و سرانجام در 26 اسفندماه 1398، بر اثر ابتلا به بیماری کرونا در تهران درگذشت.

سیر نویسندگی فریبرز رئیس دانا

اولین کتاب فریبرز رئیس دانا با عنوان «پول و تورم» در سال 1368 منتشر شد. او در این اثر پژوهشی به رابطه‌ی چاپ پول و افزایش تورم می‌پردازد و نگاهی انتقادی نسبت به سیاست‌گذاری اقتصادی دولت‌ها دارد. او در سال‌های بعد کتاب‌های زیادی در زمینه‌های توسعه و آسیب‌های اجتماعی، فقر، نابرابری‌های اجتماعی، شکاف طبقاتی و حقوق کارگرها نوشت و در همه‌ی آن‌ها نگاهی انتقاد نسبت به رویکرد نئولیبرالیستی دولت‌ها داشت. کتاب «بررسی‌های کاربردی توسعه و اقتصاد ایران» و «رهایی بشر» از مهم‌ترین آثار فریبرز رئیس دانا هستند که رویکرد تحلیلی و انتقادی او نسبت به مقوله‌های اجتماعی مانند نیروی کار، سرانه و درآمد ملی، و توزیع ثروت را نشان می‌دهد. افزون بر این آثار، او دفتر شعر «یادی از خیالی» و کتاب‌هایی مانند «گ‍ف‍ت‌آم‍ده‍ای‍ی در ادبیات» و «منش روشنفکری» را هم در زمینه‌ی ادبیات و فرهنگ منتشر کرد.

بهترین کتاب‌های فریبرز رئیس دانا

کتاب بررسی‌های کاربردی توسعه و اقتصاد ایران، از مهم‌ترین آثار فریبرز رئیس دانا است که در سال 1380 منتشر شد. نویسنده در این کتاب به نقد و بازنگری مفهوم و شیوه‌ی توزیع درآمد ملی و رابطه‌ی آن با توسعه و عدالت اجتماعی می‌پردازد و با ارائه‌ی الگوهای کمّی و بررسی‌های تحلیلی، ساختار تکوینی نیروی کار را توضیح می‌دهد.

کتاب رهایی بشر: عدالت، آزادی و دولت، مجموعه تحلیل‌های فریبرز رئیس دانا از نظریه‌های فیلسوف‌هایی مانند کارل مارکس، جان استوارت و ژان ژاک روسو است و او در آن نظریه‌ی مارکسیستی خود پیرامون مفهوم دولت و آزادی را تشریح می‌کند. نویسنده در این کتاب، در نقش مدافع اندیشه‌ی چپ، به تحلیلی انتقادی از نئولیبرالیسم و فاشیسم می‌پردازد و مفهوم‌های عدالت و آزادی، و چالش‌های چپ معاصر را تحلیل می‌کند.

کتاب جهانی‌سازی قتل‌عام اقتصادی، دیگر اثر مهم فریبرز رئیس دانا است که در قالب بیست‌وپنج مقاله و به‌عنوان چکیده‌ای از ربع قرن کوشش فکری او، مسئله‌ها و چالش‌های داخلی و جهانی را تحلیل می‌کند. او در این کتاب که در نقد رویکرد نظام سرمایه‌داری در اقتصاد ایران، امپریالیسم آمریکا، جهانی‌سازی و بی‌عدالتی فزاینده نوشته شده، از نگاه یک مارکسیست، سیاست اعمال سرکوب، فقیرسازی جامعه، نقض حقوق بشر و آزادی، و تبعیض جنسیتی را نقد می‌کند.

کتاب بربریت واقعاً موجود (Violence Today: Actually-existing Barbarism) نوشته‌ی لئو پانیچ و کالین لیز، از جمله آثاری به شمار می‌آید که فریبرز رئیس دانا ترجمه و منتشر کرده است. این کتاب که با نگاهی به گزاره‌ی مشهور رزا لوکزامبورگ که تنها جایگزین سوسیالیسم را بربریت می‌دانست، نوشته شده و روایتی معاصر از نتیجه‌های دهشتناک سیستم سرمایه‌داری بر افزایش نابرابری، تخریب محیط‌زیست، خشونت سیاسی و نقض دموکراسی را ارائه می‌کند.

برای دسترسی به برخی از بهترین کتاب‌های فریبرز رئیس دانا می‌توانید به سایت و اپلیکیشن کتابراه مراجعه نمایید.

سبک نگارش و دیدگاه‌های فریبرز رئیس دانا

مهم‌ترین ویژگی آثار مکتوب و سخنرانی‌های فریبرز رئیس دانا، سادگی و قابل‌فهم بودن تحلیل‌های او در حوزه‌ی اقتصاد سیاسی و جنبه‌های اجتماعی آن برای همه‌ی قشرهای جامعه است؛ به یک معنا، او مثل معلم بزرگش، کارل مارکس، اعتقاد داشت که اقتصاد را نمی‌توان به‌عنوان علمی پیچیده و مبهم مطرح کرد؛ بلکه به‌خاطر عینی‌بودن نتیجه‌ی سیاست‌های اقتصادی بر زندگی مردم، باید مسئله‌ها، رویکردها و سیاست‌گذاری‌های اقتصادی را به شکلی شفاف برای همه‌ی مردم توضیح داد. فریبرز رئیس دانا همیشه خود را معتقد به آرمان مارکسیسم می‌دانست و معتقد بود هیچ راه نجات دیگری برای رهایی مردم از فقر، ستم، تبعیض و نابرابری وجود ندارد.

ازاین‌منظر، کتاب‌های این نویسنده از یک‌سو بازتاب‌دهنده‌ی دیدگاه‌های مارکسیستی اوست و به‌خاطر زبان و لحن شفاف، ساده و جذاب، خواننده‌های بسیاری در میان قشرهای مختلف جامعه مانند دانشجو، کارگر، معلم، پژوهشگر و... دارد. شاید به همین دلیل بود که او خود را فیلسوف زندگی توده‌ها می‌دانست و رابطه‌ای بسیار عاطفی و صمیمی با کارگرها و زحمتکش‌ها داشت.

فریبرز رئیس دانا از نگاه دیگران

• زندگی فریبرز رئیس دانا و پایبندی او به عقیده و پافشاری‌اش بر اخلاقی‌زیستن، دوری‌جستن‌اش از فساد و تحمل همه‌ی فشارها، مشکل‌ها و سختی‌ها، احترام‌برانگیز است. (ناصر فکوهی، استاد بخش انسان‌شناسی دانشگاه تهران)

• او جان شیفته‌ی انسانیت و بی‌قرار برای کمک به هم‌نوع‌هایش بود. در اکثر قریب‌به‌اتفاق آرمان‌های انسانی مثل رسیدن به جامعه‌ای به‌دور از فقر، فساد، ستم، تبعیض و استبداد، من و فریبرز رئیس دانا اشتراک داشتیم؛ هرچند که در روش رسیدن به این آرمان‌ها با یکدیگر هم‌نظر نبودیم. (موسی غنی‌نژاد، استاد اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف)

• اینکه اقتصاد خوانده باشی، اما از کارگرها و منافع آن‌ها سخن بگویی و سودمحور نباشی، اینکه سوسیالیسم را بستایی، اما از آزادی و حقوق بشر دفاع کنی و استالینی نیاندیشی؛ از فریبرز رئیس دانا یک شخصیت قابل‌احترام ساخته بود. (مهرداد خدیر، روزنامه‌نگار)

اقتباس سینمایی از فریبرز رئیس دانا

فیلم مستند پرتره‌ی «فریبرز رئیس دانا»، کمی بعد از درگذشت او و در سال 1399 از تلویزیون بی‌بی‌سی پخش شد. این فیلم 62‌دقیقه‌ای که ساخته‌ی بکتاش آبتین است، از سفر این نویسنده با گروه سازنده به روستای زادگاهش شروع می‌شود و در آن سیر تحول اندیشگانی و دلیل گرایش او به آرمان سوسیالیسم توضیح داده می‌شود. در این فیلم، دوره‌های مختلف زندگی این روشنفکر از زبان خودش روایت می‌شود و مخاطب با منش شخصیتی و زندگی خصوصی او بیش‌تر آشنا می‌شود. فیلم مستند پرتره‌ی فریبرز رئیس دانا که اندکی بعد از درگذشتش به نمایش درآمد، در سال آخر زندگی او فیلم‌برداری و با هزینه‌ای بسیار کم ساخته شد.

حقایقی جالب درباره فریبرز رئیس دانا

• فریبرز رئیس دانا چنان تحت‌تأثیر آموزه‌های کارل مارکس درباره‌ی طبقه‌ی کارگر و نفی مالکیت خصوصی بود که پس از مرگ پدرش، همه‌ی زمین‌های کشاورزی خانوادگی را به کارگرهای کشاورز روستایی بخشید.

• فریبرز رئیس دانا خوش‌پوش بود، کراوات می‌بست و زندگی مدرنی داشت. او این شیک‌پوشی را گونه‌ای از رویارویی عملی و نظری با روندهای لمپنیسم اجتماعی می‌دانست و به‌دنبال نشان‌ دادن یک ژست و ادای روشنفکرانه نبود.

جملات برگزیده فریبرز رئیس دانا

• امروز در برابر ویرانگری‌ها و قتل‌عام‌های اقتصادی و شکاف فزاینده میان زندگی مردم و ریخت‌وپاش شرم‌آور منابع انسانی، وظیفه‌ی دیگری در روش‌شناسی مطرح است: وضع را چگونه می‌توان به نفع هستی، انسان و محیط مادی و فرهنگی زندگی مردم، به‌ویژه مردم نیازمند تغییر داد. (کتاب رویکرد و روش در اقتصاد، بخش اول: بازگشایی بحث)

• من برای سوسیالیسم، محتوا و مأموریت ویژه‌ی تاریخی قائلم و بر آن‌ام که بین عدالت و آزادی تفاوتی نیست. (کتاب رهایی بشر، پیشگفتار)