زندگینامه عزیز نسین
عزیز نسین (Aziz Nesin) نام مستعار محمت نصرت، روزنامهنگار و نویسندهی اهل ترکیه، است که در 20 دسامبر 1915 در هیبلیآدای استانبول متولد شد. عزیز نسین در سال 1939 از مدرسهی علوم نظامی فارغالتحصیل و به عنوان ستوان دوم به خدمت ارتش درآمد. در سال 1944 مأموریت یافت تا در منطقهی زونگولداغ جایگاههای ضدهوایی بسازد، اما به اتهام سوءاستفاده از وظیفه و اختیار خود با درجهی ستوانیکمی از ارتش اخراج شد.
عزیز نسین به روزنامهنگاری روی آورد و سردبیر و نویسندهی مجموعهای از نشریات طنز با گرایش سوسیالیستی شد که از آن میان میتوان به مجلهی یدیگون، روزنامهی کاراگوز، روزنامهی تن، هفتهنامهی شنبه و روزنامهی وطن اشاره کرد.
در سال 1946، نسین به همراه صباحالدین علی و رفعت ایلگاز هفتهنامهی طنز «مارکوپاشا» را منتشر کرد که پس از چندی، با وجود تیراژ بالا، به علت انتقاد از سیاستمداران زمان خود، تعطیل و عزیز نسین برای نوشتن مقالهی «به کجا میرویم» بازداشت و به حبس محکوم شد.
عزیز نسین در سال 1948 کتاب طنزی با نام «عزیزنامه» منتشر کرد که به بازداشت چهارماههاش انجامید و گرچه مجازات نشد، در سال 1949 ملک فاروق پادشاه مصر، شاهزاده الیزابت و رضا پهلوی از طریق سفارتخانههایشان در آنکارا از او شکایت کردند. نتیجهی این شکایت شش ماه حبس برای عزیز نسین بود.
عزیز نسین به روزنامهنگاری و نویسندگی ادامه دارد. زبان طنز و قلم منتقدش او را به نویسندهای محبوب بدل کرد و جوایز بسیاری برای او به ارمغان آورد.
عزیز نسین در سال 1972 بنیاد نسین را در چاتالجا تأسیس کرد. بنیاد هر سال چهار کودک بیبضاعت را تحت پوشش خود درآورده و تمامی نیازهای آنها مانند سرپناه، آموزش و پرورش و... را فراهم کرده و تا زمانی که حرفهای کسب کنند از آنها حمایت میکند. نسین تمامی حقوق آثار خود در ترکیه و سایر کشورها را ـ شامل تمام کتابهای منتشرشدهاش، تمام نمایشنامههایی که بر روی صحنه خواهد رفت، اقتباسهای سینمایی و حقوق آثاری را که در رادیو و تلویزیون اجرا یا استفاده میشوند ـ به بنیاد اهدا کرده است.
عزیز نسین در 6 ژوئیهی 1995، زمانی که برای مراسم امضای کتاب و مصاحبه به شهرستان چشمهی استان ازمیر رفته بود، دچار سکتهی قلبی شد و درگذشت. پیکر او در تاریخ هفتم ژوئیه در باغ بنیاد نسین، بنا به وصیت خودش بدون هیچگونه مراسم و در مکانی نامشخص از بنا، به خاک سپرده شد.
بهترین کتابهای عزیز نسین
کتاب پخمه (Ölmüş Eşek): داستان بلندی که با زبان طنز به نقد اجتماع میپردازد. روایت مردی به نام پخمه که میکوشد در جامعهای مملو از ریا و دغلکاری راستی پیشه کرده و خلاف جریان حرکت کند، اما در نهایت به گناه ناکرده محبوس میشود. این داستان در سال 1957 در ترکیه منتشر شد.
کتاب صوتی پخمه و کتاب الکترونیک پخمه در سایت کتابراه موجود است. این کتاب همچنین با عنوان «خر مرده» نیز به فارسی برگردانده شده است.
کتاب مگه تو مملکت شما خر نیس؟ (Sizin Memlekette Eşek Yok mu): مجموعهای از 17 داستان کوتاه طنز که ارسلان فصیحی آنها را از مجموعه آثار عزیز نسین انتخاب و به فارسی برگردانده است. نام مجموعه از داستانی با همین عنوان گرفته شده است.
کتاب صوتی مگه تو مملکت شما خر نیس؟ بر روی سایت کتابراه قرار گرفته است.
کتاب کدام حزب برنده میشود؟ (Hangi Parti Kazanacak): مجموعهای است متشکل از نوزده داستان طنز با محوریت نقد اجتماعی. نام کتاب اقتباسی است از داستانی با همین نام که در سال 1957 منتشر شد.
سایت کتابراه کتاب صوتی کدام حزب برنده میشود؟ را برای علاقهمندان به آثار این نویسندهی ترکزبان در سایت خود عرضه کرده است.
کتاب بیهوده میبارد این باران: این کتاب ترجمهای است از منتخب اشعار کتاب دوجلدی Bütün şiirleri. در این کتاب، عزیز نسینِ طنزپرداز، این بار در مقام شاعر، از مرگ، تنهایی، اندوه و عشق میگوید. با وجود این، منتقدان بسیاری بر نسین خرده گرفته و این اشعار را متأثر از فاروق نافیذ، یحیی کمال و ناظم حکمت دانستهاند.
کتاب الکترونیک بیهوده میبارد این باران و سایر بهترین کتابهای عزیز نسین بر روی سایت و اپلیکیشن کتابراه موجود است.
جوایز و افتخارات عزیز نسین
- برندهی جایزهی نخل طلایی در مسابقهی بینالملی طنز، بوردیگرای ایتالیا، برای داستان حمدی فیل، 1956
- برندهی جایزهی نخل طلایی در مسابقهی بینالملی طنز، بوردیگرای ایتالیا، برای داستان مراسم دیگ، 1957
- برندهی جایزهی جوجهتیغی طلایی در مسابقهی بینالملی طنز، بلغارستان، برای داستان وظیفهی ملی، 1966
- برندهی جایزه اول کروکودیل در مسابقهی بینالملی طنز، مسکو، برای داستان مردم بیدار هستند، 1969
- برندهی جایزهی نمایش انجمن زبان ترکی، برای نمایشنامهی چیچو (Cicu)، 1970
- برندهی جایزهی لوتوس از اتحادیهی نویسندگان آسیایی-آفریقایی، 1974
- برندهی جایزهی هیتار پیتار Hitar Petar در مسابقهی بینالمللی کتاب طنز، بلغارستان، 1976
- برندهی جایزهی رمان Madarali، ترکیه، 1978
- برندهی جایزهی نویسندگان سال برگزیدهی مردم، 1985
- عضویت افتخاری باشگاه قلم در انگلستان، 1985
- برندهی مدال طلای تولستوی، شوروی، 1989.
عزیز نسین در میان ایرانیان
عزیز نسین در میان قشر کتابخوان ایرانی نویسندهای شناختهشده است چراکه بسیاری از آثارش توسط روشنفکران ایرانی همچون ثمین باغچهبان، احمد شاملو، صمد بهرنگی و رضا همراه به فارسی ترجمه و به خوانندگان فارسیزبان معرفی گردیده است. زبان طنز، انتخاب هوشمندانهی موضوع و نقد اجتماعی عزیز نسین باعث توجه ایرانیان به آثار این نویسندهی ترک شده است.