نظر افسانه فخرایی برای کتاب مثنوی معنوی: شریعت و طریقت

کتاب مثنوی معنوی با تفسیر و تحلیل عبدالحسین زرین کوب، تنها شرحی بر اشعار مولانا نیست، بلکه سفری در لایه های پنهان جان انسان است. زرین کوب در این اثر با نگاهی ژرف و پژوهشگرانه، نشان می دهد که مثنوی صرفاً یک اثر ادبی نیست، بلکه آیینه ای از سلوک انسان در جست وجوی حقیقت است. او به جای آنکه مثنوی را به سطح داستان ها و تمثیل های شاعرانه تقلیل دهد، هر حکایت را به مثابه ی رمزی از حرکت روح از خاک تا افلاک می نگرد. قلم زرین کوب در این کتاب، میان تحقیق دانشگاهی و نثر شاعرانه در نوسان است؛ زبانی فخیم و درعین حال گرم و عاشقانه دارد، چنان که خواننده نه تنها با اندیشه، بلکه با احساس خود درگیر می شود. زرین کوب مولوی را نه فیلسوف و نه صوفی معمول، بلکه «سالک آگاهِ حیرت» می داند؛ انسانی که با عشق، از عقل عبور می کند تا به نوعی آگاهی قدسی برسد. همین نگاه است که کتاب را از یک شرح خشک عرفانی متمایز می کند و آن را به اثری تأمل برانگیز و روح افزا بدل می سازد. اگرچه برخی منتقدان، قلم زرین کوب را گاه بیش از حد ستایشگر و کم نقاد دانسته اند، اما نمی توان انکار کرد که او درک تازه ای از مولانا به دست می دهد؛ درکی که هم علمی است و هم عاشقانه.