نظر آریا آزادپور برای کتاب سفر فرنگ

کتاب «سفر فرنگ»، شامل یادداشت های روزانه جلال آل احمد، از سفر او به کشورهای اروپایی است. یادداشت های مزبور، فقط حدود پنج هفته را در برمی گیرند و پیوستگی شان، پس از ترک فرانسه و ورود به سوییس، به طرز غافل گیر کننده ای، گسیخته می شود. بر مبنای روایت آل احمد، گفتگوهای مقدماتی سفر او، از چند ماه قبل از عزیمتش آغاز می شود: «در اوایل سال چهل، پیش نهادش آمد.» در آن زمان، محمد درخشش، که عضو هیات دولت وقت بوده، برای استفاده از «بورس یونسکو»، آل احمد را در نظر می گیرد تا «برای مطالعه در روش های مختلف نوشتن کتاب های درسی»، «در ممالک اروپا»، عازم سفر شود. جلال پیش خود حدس می زند که درخشش، «به جبران سگ دوی های» او در چاپ و نشر مجله «مهرگان» - که صاحب امتیازش درخشش بوده - وی را سزاوار استفاده از چنان بورسی دانسته است. اندکی بعد، به علت آن که تدارکات و مقدمات سفر به درازا می انجامد، با روی کار آمدن هیات دولت جدید، درخشش از مقام وزارت بر کنار می گردد و به جای او پرویز ناتل خانلری به قدرت می رسد: «قرار بود در ظرف دو هفته راه بیفتیم؛ ولی نیفتادیم تا درخشش افتاد و خانلری آمد.» در این جا آل احمد دچار تردید می شود و می پندارد خانلری، به تقاص نقاری که بینشان حاکم بوده است، بورس او را لغو خواهد کرد؛ اما خانلری، تنها به کاستن روزان سفر جلال، بسنده می کند: «خیال می کردم، اسمم را قلم خواهد زد، که نزد؛ اما بورس نه ماهه، شد چهار ماهه.»